ajèta, ajète agèta
ajó! , iscl Definizione
de ajòere: beni tui!, benide bois! (ma si narat fintzes pedindho adduimentu); nau cun fortza e unu pagu cun ifadu, ajortu! (est ajó chi si che fúrriat e faet essire in àteru foedhu, deasi comente si costumat foedhandho cun arrennegu)
Sinonimi e contrari
ajoni!,
ajosa!,
alè!
Frasi
ajó, si benis, Nina! ◊ coro, anninnò anninnò, si cheres bènnere ajó! ◊ si cheres bènnere ajó a sa binza a binnennare! ◊ ajó, ajó, chi za tenet resone, cudhu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Aiò
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
du courage,
allons!
Inglese
come on
Spagnolo
¡vamos!,
¡ánimo!
Italiano
orsú,
suvvia!
Tedesco
wohlan!
ajòere agiòere
ajòla, ajòlla , nf Definizione ajolla de conca: genia de bonete (no est totue su matessi) Sinonimi e contrari barriola, bonete, cicia / cambúsciu Frasi me in Santadi e Terresoli nant "ajola" a sa cicia, sa chi in Sant'Antiogu est "becàcia" ca portat sa visiera ◊ sa fémina dh'at lassau cun s'ajola in manu che prupu alluau! Terminologia scientifica bst.
ajólu , nm Definizione istrégiu, traste a pònnere cosa Frasi sos pitzinnos faghiant banchitos, ajolos de ortigu e malinzones (E.Pes).
ajòna, ajòne agiòne
ajonedhàdu agionedhàdu
ajòni agiòne
ajóni!, ajònne! , iscl Definizione bvrb. de ajòere (nau a medas, o a gente manna: ajonie!): beni!, andaus! (ma fintzes in su sensu de pedire adduimentu) Sinonimi e contrari ajó! Frasi ajoni chin nois a s'Àfrica, ca ti cojubamus chin una nighedha! ◊ ajoni, pesa e andha a umbe su dovere est isetendhe! ◊ Diegu meu, pesa, ajoni a Mammujata!◊ ajoninnonne! 2. ajonne, comà, menzus maridu ’e Bachis?! Etimo srd.
ajópu! , iscl Definizione boghe chi si betaiat a is cuadhos treulandho, coment'e trubbandhodhos Frasi su messaju messaiat cantendhe s'ajopu.
ajòsa! , iscl Definizione
bvrb. de ajòere
Sinonimi e contrari
ajó!
Frasi
ajosa, e prite no tzessas sas boghes disisperadas?! ◊ ajosa, a candho ispetades?!
Traduzioni
Francese
du courage
Inglese
come on
Spagnolo
¡vamos!
Italiano
orsú
Tedesco
wohlan!
àju , nm: asiu,
àsiu,
axiu 1,
àxiu,
axu Definizione
tempus chi unu si leat a discantzu, cun trancuillidade, po fàere calecuna cosa prus che àteru de divagu, chentza pentzamentos / a ndh'at de s'àsiu de!… (+ vrb.) = totu est chi abarrit!…(+ vrb. ger.), est in debbadas chi abetit, chi sigat a…; istare de mal'àsiu = male, duritosu
Sinonimi e contrari
praxu
Frasi
s'aju sou fit a intèndhere píulos de cionca in note de luna ◊ ischit petzi a irgherrimiare, cussu pitzocu: s'àsiu l'est zirandhe su tinu! ◊ in dommo issoro àsiu no bi ndh'at mai: sa mama fachindhe sas fainas de dommo, sas fizas cusindhe, babbu e fizu fachindhe sa zorronada ◊ de cudha cosa gei nd'eus a chistionai in ora de àsiu ◊ ponedibbei cun aju a tentare in binza!
2.
a ndh'at de s'àsiu de aspetare: su chi cheret isse no bi l'ant a dare mai! ◊ ndh'apo aju de istare iseta iseta: giustítzia pro me iseto invanu! ◊ teniat àsiu de itzerriai: cudh'ómini fiat surdu e no dh'intendiat ◊ ndhe aiat de aju de rispòndhere cun peràulas santas e giustas!…
3.
no tocat a donai asiu a is delincuentis de sumbullai sa genti ◊ no bi agguanto afaca a unu maláidu: mi leat sa brigonza, isto de mal'ásiu ca no isco it'e nàrrere
Etimo
itl.t
asio
Traduzioni
Francese
aise
Inglese
comfort
Spagnolo
holgura
Italiano
àgio,
còmodo
Tedesco
Bequemlichkeit.
àju 1 , nm Sinonimi e contrari abu, ajaju Frasi su babbu, su minnannu e ajos suos che isse apesint ànima e figura ◊ li sunt apàssitos sos mortos, mannoi e mannai, sos ajos.
ajuài, ajuàre agiadài
ajubòre , nm: ajuvore,
axubore Definizione
genia de cuntentesa manna
Sinonimi e contrari
biadesa,
bríllida,
cuntentesa,
dícia,
gosa,
prégiu
| ctr.
dispiachere,
tristura
Frasi
su coro mi riesit de ajubore (P.Mossa)◊ sa bellura de sa rosa atzendhet sos ajubores in su coro ◊ rica pramma fozida, rica maja in fiore, ti bestat de ajubore su beranu!
Traduzioni
Francese
jubilation
Inglese
joy
Spagnolo
júbilo
Italiano
giùbilo
Tedesco
Jubel.
ajúca , nf Definizione
genia de erba ispinosa, mala in is laores, ma impreada fintzes po cura
Sinonimi e contrari
arrestabboi,
erbanighedha,
sorighina,
spinedopis,
stasibbois,
stragabbois
Terminologia scientifica
rba, Ononis spinosa
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
genêt de corse,
arrête boef
Inglese
ononis spinosa (bot.)
Spagnolo
gatuña
Italiano
restabùe
Tedesco
Dornige Hauhechel.
ajudatòne aidatòne
ajúdu agiúdu
ajuntàre aciuntài
ajutàre agiadài