alabàtu 1 , nm: alapatu 1, lampatzu* 1 Definizione pedra buida, tuvuca, ue abbarrat s'abba Sinonimi e contrari lutone 1, presete Frasi alapatos bulluzaos Traduzioni Francese cuve, cavité Inglese basin Spagnolo cuenca Italiano cónca, cavità Tedesco Becken, Höhle.
alabatzàu , agt Definizione chi est coment'e fatu a un'alabatu, nau de persona chi portat sa gobba Sinonimi e contrari aggobbedhau, inconchedhadu, incrubedhau, paligrobedhatzu, tónchinu 1.
alabbàstru , nm Definizione genia de màrmuri Terminologia scientifica mnr Traduzioni Francese albâtre Inglese alabaster Spagnolo alabastro Italiano alabastro Tedesco Alabaster.
alabínna , nf: alapinna, lapinna Definizione css. cosa po fàere de aprigu, furriare su bentu; muru de pedra o de sida chi si faet ananti de su barracu po furriare su bentu / fàghere alabinna a unu, a una cosa Sinonimi e contrari acóstiu, paramuru Frasi tiu Antiogu cun ojos de braja intrat in s'alabinna a petus chíbberu ◊ su pastore iscampiabat sa conca dae s'alapinna e ghetabat duas boches Etimo srd. Traduzioni Francese abri Inglese shelter Spagnolo amparo, abrigo Italiano riparo Tedesco Schutz.
alàbri , nm, agt: alalpe, alarpe, alarpi, alarpu Definizione pigione papadore de petza; ómine furuncu; sa giustítzia / acudire che alalpes = ghetaisí a calecuna cosa po ndi aprofitai Sinonimi e contrari achiladori Frasi che alarpu at aggarrau unu cropu de sartitza e istichiu in buca! ◊ sos puzones in binza fint manicandhe che alarpos ◊ deretu si est ghetatu che alarpe, currenne a chentu e unu cantu, a reghepedhe (G.Albergoni)◊ s'alarpu at lantau unu puzone chin sas ungras a unchinedhu 2. sunt in chirca de notíscia cussos alarpes cronistas 3. est currendhe su bentu alarpu de sos mannos Terminologia scientifica anar Etimo spn. alarbe Traduzioni Francese harpie, rapace Inglese harpy, predacious Spagnolo rapaz Italiano arpìa, rapace Tedesco Harpyie, gierig.
alàbu , nm: allabu Definizione cosas de bonu chi si narant de unu coment'e bantandhodhu Sinonimi e contrari alabansa Frasi impleadu est su pensamentu meu pensendhe in sos alabos de ti dare ◊ torra a cuili, pegus arestau: ti ant a colliri in meriagu bélidus de allabu Etimo srd. Traduzioni Francese louange, éloge Inglese praise Spagnolo alabanza Italiano lòde Tedesco Lob.
alacàgliu, alacàju , nm: allacaju, allecaju, lacaju* 1 Definizione genia de serbidore de unu tempus, oe nau a disprétziu; una calidade de pische (su mascu) Sinonimi e contrari manècia 1 / conchemallu 1 Frasi tzertos domant su cadhu assennènneli chin d-una fruntza, àteros ponent un'alacàgliu pro li cúrrere ifatu a l'iscútere chin d-unu ramu Etimo ctl. alacaio Traduzioni Francese laquais Inglese lackey Spagnolo lacayo Italiano lacchè Tedesco Lakai.
alacàsu , nm Definizione iscova de argiolas o mundha domos, una genia de erba linnosa, fragosa, bona po iscobarzolas e po fàere fràmula po auscare porcos Sinonimi e contrari alluevogu 1, bronzedhu, calacasu, cocici, locasu*, luchitu, lucrexu, mummueu, olocasu, ossassi, spinedopis, vratacasu Terminologia scientifica rbl, Stachys glutinosa.
alacúcu , nm: alicucu, aligucu Definizione pedra tundha de erriu Sinonimi e contrari biscacu, caróngiu, códua, cogólidu, ladhia, lecucu*, lódhuru.
aladérri, aladérru aivérru
aladràu , nm: ladrau* Definizione isciustura manna, cun abba meda fintzes apaulada, e mescamente ammesturada cun terra; ludu ledreledre Sinonimi e contrari allagarzu, lodu, ludrina, modhaca, molma.
alàdu , agt Definizione chi portat is alas Sinonimi e contrari aludu.
alaepèdhe , nm, nf: alebedhe, alibedhe, alipedhe Definizione pilloni annapau, de noti, de su tiàulu o sóriche càmpinu o pinnàdigu, tzuntzurredhu, genia de animaledhu (de tantas calidades), múrinu o fintzes in colore de castàngia, chi essit a denote ebbia (no biet in sa lughe): assimbígiat unu pagu a is pigiones ca portat una genia de alas e andhat a bolu, ma est unu mammíferu e faet su fedu che a custos; papat bobbois chi essint a denote Sinonimi e contrari arratapignata, cincidedhu, cixinedhu, impedhone, murredhu, napone, napurredha, pibiristedhu, pinnedhu, pistedhu, ragabedhe, rundedhu, satzamurredhu, terriolubedhe, tuturedhu, tzintzuredhu Frasi candho fia su re de sos puzones, sas alipedhes mi batiant gríglios, bermes, tintirriolos e muscones ◊ sas alaepedhes volant a torchietes Terminologia scientifica anar, pipistrellus pipistrellus, rhinolophus ferrumequinum, myotis myotis, eptesicus serotinus, nyctalus noctula, barbastella barbastellus, plecotus austriacus Etimo srd. Traduzioni Francese chauve-souris Inglese bat Spagnolo murciélago Italiano pipistrèllo Tedesco Fledermaus.
alaésu , agt, nm Definizione chi o chie est de Alà.
alaghinzàdu , nm Definizione laghinza, sa parte de su tàgiu chi no at angiau e no est bogandho late Sinonimi e contrari bagadiàrgiu Frasi ndhe tèngio batórdighi de alaghinzadu Etimo srd.
alaghinzàrzu , nm: lachinzaju Definizione pastore chi càstiat, contivígiat su bestiàmene chi no at angiau Sinonimi e contrari agnonàrgiu, bagadriaxu, laghinzaresu Frasi alaghinzarzu de pagu balia, sos pastores ti giughent a errisu (L.Pisano).
alagràssu , nm Definizione genia de caragantzu Terminologia scientifica rba Etimo srd.
alagúrtza , nf Definizione calidade de tunnina Terminologia scientifica psc.
alagústa , nf: alegusta, aligusta, aliusta, arigusta, legusta Definizione genia de animale de mare, a corgighedhu grussu (prus che àteru de mesania, e orrúbiu (mescamente cotu), totu a farrancas longas (genia de cambas, chimbe a cada fiancu), e coment'e duos corros longos longos (antennas) cricau che licantzadoria: faet abbitu in logu de orroca a baranta e chimbanta metros suta ma si faet crèschere fintzes in logu fatu apostadamente (marrufu)/ aligusta de terra = pibitziri Frasi ita iast a bolli a ti fai, alagusta?! ◊ cussa genti no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta ◊ in sos traghinos si podet piscare s'ambidha, no s'aligusta! Terminologia scientifica crx, palinurus vulgaris Etimo itl. aligusta Traduzioni Francese écrevisse Inglese lobster Spagnolo langosta Italiano aragòsta Tedesco Languste.