A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

alabàtu 1 , nm: alapatu 1, lampatzu* 1 Definitzione pedra buida, tuvuca, ue abbarrat s'abba Sinònimos e contràrios lutone 1, presete Frases alapatos bulluzaos Tradutziones Frantzesu cuve, cavité Ingresu basin Ispagnolu cuenca Italianu cónca, cavità Tedescu Becken, Höhle.

alabatzàu , agt Definitzione chi est coment'e fatu a un'alabatu, nau de persona chi portat sa gobba Sinònimos e contràrios aggobbedhau, inconchedhadu, incrubedhau, paligrobedhatzu, tónchinu 1.

alabbàstru , nm Definitzione genia de màrmuri Terminologia iscientìfica mnr Tradutziones Frantzesu albâtre Ingresu alabaster Ispagnolu alabastro Italianu alabastro Tedescu Alabaster.

alabínna , nf: alapinna, lapinna Definitzione css. cosa po fàere de aprigu, furriare su bentu; muru de pedra o de sida chi si faet ananti de su barracu po furriare su bentu / fàghere alabinna a unu, a una cosa Sinònimos e contràrios acóstiu, paramuru Frases tiu Antiogu cun ojos de braja intrat in s'alabinna a petus chíbberu ◊ su pastore iscampiabat sa conca dae s'alapinna e ghetabat duas boches Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abri Ingresu shelter Ispagnolu amparo, abrigo Italianu riparo Tedescu Schutz.

alàbri , nm, agt: alalpe, alarpe, alarpi, alarpu Definitzione pigione papadore de petza; ómine furuncu; sa giustítzia / acudire che alalpes = ghetaisí a calecuna cosa po ndi aprofitai Sinònimos e contràrios achiladori Frases che alarpu at aggarrau unu cropu de sartitza e istichiu in buca! ◊ sos puzones in binza fint manicandhe che alarpos ◊ deretu si est ghetatu che alarpe, currenne a chentu e unu cantu, a reghepedhe (G.Albergoni)◊ s'alarpu at lantau unu puzone chin sas ungras a unchinedhu 2. sunt in chirca de notíscia cussos alarpes cronistas 3. est currendhe su bentu alarpu de sos mannos Terminologia iscientìfica anar Ètimu spn. alarbe Tradutziones Frantzesu harpie, rapace Ingresu harpy, predacious Ispagnolu rapaz Italianu arpìa, rapace Tedescu Harpyie, gierig.

alàbu , nm: allabu Definitzione cosas de bonu chi si narant de unu coment'e bantandhodhu Sinònimos e contràrios alabansa Frases impleadu est su pensamentu meu pensendhe in sos alabos de ti dare ◊ torra a cuili, pegus arestau: ti ant a colliri in meriagu bélidus de allabu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu louange, éloge Ingresu praise Ispagnolu alabanza Italianu lòde Tedescu Lob.

alacàgliu, alacàju , nm: allacaju, allecaju, lacaju* 1 Definitzione genia de serbidore de unu tempus, oe nau a disprétziu; una calidade de pische (su mascu) Sinònimos e contràrios manècia 1 / conchemallu 1 Frases tzertos domant su cadhu assennènneli chin d-una fruntza, àteros ponent un'alacàgliu pro li cúrrere ifatu a l'iscútere chin d-unu ramu Ètimu ctl. alacaio Tradutziones Frantzesu laquais Ingresu lackey Ispagnolu lacayo Italianu lacchè Tedescu Lakai.

alacàsu , nm Definitzione iscova de argiolas o mundha domos, una genia de erba linnosa, fragosa, bona po iscobarzolas e po fàere fràmula po auscare porcos Sinònimos e contràrios alluevogu 1, bronzedhu, calacasu, cocici, locasu*, luchitu, lucrexu, mummueu, olocasu, ossassi, spinedopis, vratacasu Terminologia iscientìfica rbl, Stachys glutinosa.

alacúcu , nm: alicucu, aligucu Definitzione pedra tundha de erriu Sinònimos e contràrios biscacu, caróngiu, códua, cogólidu, ladhia, lecucu*, lódhuru.

aladérri, aladérru aivérru

aladràu , nm: ladrau* Definitzione isciustura manna, cun abba meda fintzes apaulada, e mescamente ammesturada cun terra; ludu ledreledre Sinònimos e contràrios allagarzu, lodu, ludrina, modhaca, molma.

alàdu , agt Definitzione chi portat is alas Sinònimos e contràrios aludu.

alaepèdhe , nm, nf: alebedhe, alibedhe, alipedhe Definitzione pilloni annapau, de noti, de su tiàulu o sóriche càmpinu o pinnàdigu, tzuntzurredhu, genia de animaledhu (de tantas calidades), múrinu o fintzes in colore de castàngia, chi essit a denote ebbia (no biet in sa lughe): assimbígiat unu pagu a is pigiones ca portat una genia de alas e andhat a bolu, ma est unu mammíferu e faet su fedu che a custos; papat bobbois chi essint a denote Sinònimos e contràrios arratapignata, cincidedhu, cixinedhu, impedhone, murredhu, napone, napurredha, pibiristedhu, pinnedhu, pistedhu, ragabedhe, rundedhu, satzamurredhu, terriolubedhe, tuturedhu, tzintzuredhu Frases candho fia su re de sos puzones, sas alipedhes mi batiant gríglios, bermes, tintirriolos e muscones ◊ sas alaepedhes volant a torchietes Terminologia iscientìfica anar, pipistrellus pipistrellus, rhinolophus ferrumequinum, myotis myotis, eptesicus serotinus, nyctalus noctula, barbastella barbastellus, plecotus austriacus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chauve-souris Ingresu bat Ispagnolu murciélago Italianu pipistrèllo Tedescu Fledermaus.

alaésu , agt, nm Definitzione chi o chie est de Alà.

alaghínza , nf: lachintza Sinònimos e contràrios ambularzu, istoighiu, sacainu | ctr. madricau.

alaghinzàdu , nm Definitzione laghinza, sa parte de su tàgiu chi no at angiau e no est bogandho late Sinònimos e contràrios bagadiàrgiu Frases ndhe tèngio batórdighi de alaghinzadu Ètimu srd.

alaghinzàrzu , nm: lachinzaju Definitzione pastore chi càstiat, contivígiat su bestiàmene chi no at angiau Sinònimos e contràrios agnonàrgiu, bagadriaxu, laghinzaresu Frases alaghinzarzu de pagu balia, sos pastores ti giughent a errisu (L.Pisano).

alagràssu , nm Definitzione genia de caragantzu Terminologia iscientìfica rba Ètimu srd.

alagúrtza , nf Definitzione calidade de tunnina Terminologia iscientìfica psc.

alagústa , nf: alegusta, aligusta, aliusta, arigusta, legusta Definitzione genia de animale de mare, a corgighedhu grussu (prus che àteru de mesania, e orrúbiu (mescamente cotu), totu a farrancas longas (genia de cambas, chimbe a cada fiancu), e coment'e duos corros longos longos (antennas) cricau che licantzadoria: faet abbitu in logu de orroca a baranta e chimbanta metros suta ma si faet crèschere fintzes in logu fatu apostadamente (marrufu)/ aligusta de terra = pibitziri Frases ita iast a bolli a ti fai, alagusta?! ◊ cussa genti no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta ◊ in sos traghinos si podet piscare s'ambidha, no s'aligusta! Terminologia iscientìfica crx, palinurus vulgaris Ètimu itl. aligusta Tradutziones Frantzesu écrevisse Ingresu lobster Ispagnolu langosta Italianu aragòsta Tedescu Languste.