A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aíssa! , iscl: avissa! Sinònimos e contràrios aisa!, ajó!, atentzioni!, coràgiu! Frases avissa, su para, lah ca ndi arruit de cuadhu! Tradutziones Frantzesu du courage Ingresu come on Ispagnolu ¡vamos!, ¡hombre! Italianu orsù! Tedescu wohlan!

aisségus , avb, prep: asegus, assecus, assegus Definitzione su tretu apalas de una cosa o de unu / avb. de tempus: a s'assegus = a úrtimu de totu, a fine e a candho, apustis; pigai a unu a lanas de asegus = leàrelu a purpedhas de culu Sinònimos e contràrios acoacò, addaesegus, daesecus, incuadas, insegus | ctr. ananti 2. si est giradu a dogni ala e at bidu, própiu aissegus de una foza, un'afarighedhu chi pariat una mela allizada ◊ su soldadedhu at detzisu tandho de si cuare aissegus de una tabbachera 3. olvida, nessi, a s'assegus, s'amarigore de sa vida: ca no balet chi pentida ti boltes, poi, a insegus! ◊ a s'assecus sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu che furesi 4. creimí ca ti pigu a lanas de asegus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu derrière Ingresu back Ispagnolu atrás, detrás, tras, detrás de Italianu diètro Tedescu hinter, hinten.

aíssu , nm: aito, aitu Definitzione su frore de su lidone / mele de aitu = mele ranchitzu, marigosu, su chi s'abe faghet de su fiore de su lidone Sinònimos e contràrios eritzàmene pruma 1 Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu fleur d'arbousier Ingresu the flower of the strawberry-tree Ispagnolu flor del madroño Italianu fiore del corbézzolo Tedescu Blume des Erdbeerbaums.

aissúbra , avb Definitzione s'ala de subra, de pitzu, prus in artu, in d-unu logu Sinònimos e contràrios aissusu, asuba, subra | ctr. giosso Ètimu srd.

aissúsu , avb Definitzione s'ala de pitzu de unu logu Sinònimos e contràrios aissubra, asuba, subra | ctr. giosso Frases che sunt aissusu, che sunt pigados a domo de Bodale Ètimu srd.

aistésu , avb Sinònimos e contràrios aillargu, atesu Frases giòvanus andaus, isparius aistesu de domu Ètimu srd.

aísu! aísa!

aíta, aíte, aitéu abbíte

aíto, aítu aíssu

àitu àghedu

aítzi aíci

aivérru , nm: aladerri, aladerru, alaverru, aleverru, aliderri, aliderru, alideru, aliterru, laderru Definitzione genia de linna chi faet, prus che a tupa, a mola e fintzes a mata manna Sinònimos e contràrios arradebi / cdh. litarru Frases bitu apo unu cerbu papendu aleverru Sambenados e Provèrbios smb: (Litarru, Littarru) Terminologia iscientìfica mt, Phillyrea latifolia, P. angustifolia Ètimu ltn. alaternus Tradutziones Frantzesu filaire à larges feuilles, f. à feuilles étroites Ingresu phillyrea angustifolia Ispagnolu labiérnago Italianu lillatro Tedescu Steinlinde.

aixèdha , nf Sinònimos e contràrios aleta Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu nageoire Ingresu fin Ispagnolu aleta Italianu pinna del pésce Tedescu Flosse.

aíxi , nf: alixi, oixi Definitzione pische chi assimbígiat a sa sardina, longu de 15 a 20 centímetros, birde asulatzu in s'ischina, colore de prata a parte e àtera e in sa bentre Sinònimos e contràrios aciua, anciova Terminologia iscientìfica psc, engraulis encrasicholus Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu anchois Ingresu anchovy Ispagnolu boquerón Italianu alice Tedescu Sardelle.

aizarédhu, aizédhu, aizighédhu , nm, avb Definitzione unu tanti pagu pagu, un'apenedha Sinònimos e contràrios agigu, atzítzigu, izedhu, pachedhu, pachitzedhu, talighedhu, tzúniu | ctr. meda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un petit peu Ingresu only a little Ispagnolu un poquito Italianu pochino Tedescu wenig.

aízu addízu

ajà! aijà!

ajàja , nf: giàgia, ijaja, zaja Definitzione sa mama de su babbu o de sa mama Sinònimos e contràrios aba* 1, bisàgia, donnamanna, mannedha, minnanna, tiatia Frases s'ajaja, a is fuedhus de sa neta, mússiat is lavras, si tocat sa braba, pensat e cumentzat a fuedhai ◊ ajaja Pepina si fiat cojada candu teniat dexesseti annus ◊ custu est unu contu de cussus chi ajaja si contàt candu fiaus sétzius in pratza me is notis de istadi ◊ "Lassadhu istare, ca ti farrancat!" nariat s’ajaja a su pitzinnu tocanno su batu Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. avia Tradutziones Frantzesu grand-mère Ingresu grandmother Ispagnolu abuela Italianu nònna Tedescu Großmutter.

ajàju , nm: giàgiu, igiàgiu, zaju Definitzione su babbu de su babbu o de sa mama Sinònimos e contràrios abu, bisàgiu, donnumannu, mannedhu, mannoi, minnannu, nannai, nonnoi 1, tadaju Frases ajaju si non fiat mortu si agatàt ancora ◊ babbu fit fizu de ajaju Zubanne, massaju chentza terra ◊ candu est arribbada a domu de ajaju miu sa sceda mi seu intristau ◊ ajaju andàt a cassa de crabious e sirbonis Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. avia Tradutziones Frantzesu grand-père Ingresu grangfather Ispagnolu abuelo Italianu nònno Tedescu Großvater.

ajàllu , avb, iscl: ejallu Definitzione a. "n" annos = como "tantos" annos Sinònimos e contràrios addeallu, allodhu, eallu, midhu Frases ajallu chi no t'ides dae logu! ◊ e ajallu mortu! ◊ milla, ajalla! 2. cussu est mortu ajallu deghe annos ◊ sa pitzinna, chentza màndhigu ne bidu e chentza leare mezoru, fit ajallu chimbe dies.