A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

airèdha, airédhu , nf, nm: giredha, iredha Sinònimos e contràrios chirca 1, craedhu, giótula, lótura, zócula Tradutziones Frantzesu loqueteau Ingresu latch Ispagnolu pestillo Italianu nottolino, saliscéndi Tedescu Klinke.

àiri aèra

àiri 1 àere

airósigu , agt Definitzione chi tenet su naturale de si arrennegare Sinònimos e contràrios airadore, airosu, arrabbiaditu, arrennegaditu, calabriosu, inchietosu, sufuriosu, sutzuliu, tràchidhu, tzacosu | ctr. pascenscile Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu irascible Ingresu irascible Ispagnolu colérico Italianu iracóndo Tedescu jähzornig.

airósu , agt Sinònimos e contràrios airósigu, arrabbiaditu, arrennegaditu, dirri, inchietosu, salambrosu, sufuriosu, sutzuliu, tzacosu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu colérique Ingresu hot-tempered Ispagnolu irascible Italianu iróso Tedescu zornig.

airósu 1 aerósu

aíru , nm Definitzione su si airare, su fàere is cosas a s'airada, cun fortza, presse o passione meda Sinònimos e contràrios arràbbiu, arrenigna, arrennegu, cardedha, febi, reghentia, sufúria / incanimentu Frases s'airu de oe làssalu a cras! ◊ abbrandhade s'airu cun sa fua! ◊ no bi at gherras chi potant distrúere cantu s'airu de Deus ◊ airu est chi non tenes… si che ndhe aias bogadu aias fatu menzus! 2. lassade custu airu: a sa natura usàdeli rispetu! ◊ cantade sufochendhe s'airu de dogni gherra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu colère Ingresu anger Ispagnolu cólera, rabia, furia, ímpetu Italianu còllera, accaniménto, fóga, veemènza Tedescu Zorn, Wut, Ungestüm.

airvèghe , nf: albeghe, alveghe, arbeghe, arbei, arveghe, aveghe Definitzione su paru animale prus connotu e pesau in Sardigna, bonu meda po su late, sa petza, sa lana, sa pedhe, pesau prus che àteru a tàgios mannos de chentinas de pegos ma fintzes a chedhas piticas / min. albeghita; èssere in sas arbeghes (nau de unu) = èssiri custodiendi o castiendi su tallu, atendendi a is brebeis própriu in cuss'ora Sinònimos e contràrios barbeghe* Frases tenet airveghes e bacas cun sos ossos covacados solu de pedhe ◊ cudh'arveghe a mélios pariat unu cristianu pranghindhe ◊ in sas arbeghes no dhue fias tue? ◊ su latzu dhu sartu, giogu cun s'arei, iscantzu s'arbei, ndi pigu s'angioni! (F.Pischedda) Terminologia iscientìfica anall, ovis aries Tradutziones Frantzesu mouton, brebis Ingresu sheep Ispagnolu oveja Italianu pècora Tedescu Schaf, Hausschaf.

aísa! , iscl: aisu! Definitzione boghe chi si betat (prus che àteru a is animales, ma fintzes a gente) po fàere andhare Sinònimos e contràrios ajó!, avissa!, coràgiu! Frases aisa, beni a ti lu basare a fradile tou! Ètimu srd.

aisàda , nf Sinònimos e contràrios acollada, impédhida, incannada, infrusada Ètimu srd.

aiscadúra , nf Definitzione su aiscai, giare cosa a papare Sinònimos e contràrios addescadura Ètimu srd.

aiscàe, aiscài, aiscàri aescài

aischizòne , nf Definitzione min. de aiscu, aiscu minore Sinònimos e contràrios ischixolu Ètimu srd.

aíscu , nf Definitzione sestu, genia de mógliu tundhu, fundhudu, cun is costaos prus apertos in artu, in s’oru, totu istampau in costaos e in su fundhu, de linna o de allumíniu, ue si ponet su casu piscau de su soru in su cadhàrgiu po dhu fàere a pischedha (pesai su casu); istregighedhu a pònnere cosa po papare / min. aischizone, ischizola, schixedhu Sinònimos e contràrios discuedhu, giscu, piscedha / cícara, discu* Frases ch'est de linna de aera s'aiscu chi cun sa cúrbia est istada fata (C.Longu) 2. chie cheret leare late friscu e tenet pagos sodhos de gastare benzat a domo mia a lu leare: cun unu sodhu pienat s'aiscu! Terminologia iscientìfica csu, stz Tradutziones Frantzesu moule à fromage Ingresu cheese-mould Ispagnolu encella Italianu cascino Tedescu hölzerne Käseform.

aiscultàre, aiscurtàre , vrb: ascultare, ascurtae, ascurtai, ascurtare, ascurtari Definitzione giare atentzione o parare s'origa a su chi s'intendhet a bíere it'est cun precisione; pònnere mente a su chi narant, o a unu, acuntentare a unu po su chi pedit / impr. ascú! (= ascurta!) Sinònimos e contràrios acrustare, isciurtare Frases chini andat ascurtendu de muru in muru, de is malis suus no si nd'incurat ◊ no l'aiscultedas nemmancu, a issu! ◊ ascú, no mi la peses tantu arta ca mi ndhe andho, mih! ◊ intendhet ma no ascurtat, no! ◊ a issu dhu depeis ascurtae! 2. a ti ndhe irbulas de preigare: tantu za ti ascurtat, fizu tou!… Ètimu ltn. a(u)scultare Tradutziones Frantzesu écouter, satisfaire Ingresu to listen, to satisfy Ispagnolu escuchar, atender Italianu ascoltare, esaudire Tedescu zuhören, erhören, befriedigen.

aisèru , avb: aiseu, ariseo, arisera, ariseru, ariseu, eriseru*, irisero Definitzione sa die innanti de oe, sa die apenas passada / ariseu a merí = deris bortaedie; dinnantis ariseru = gianteris, duas dies a oe Sinònimos e contràrios deris, eris Frases ariseu fustis in domu de mamma, ma oi no dhoi andaus ◊ in su giornali de dinnantis ariseru unu articulista at nau chi innòi cantànt is cantantis mannus! Terminologia iscientìfica tpc Tradutziones Frantzesu hier Ingresu yesterday Ispagnolu ayer Italianu ièri Tedescu gestern.

aisetàre , vrb: iscetare 2 Definitzione lassare passare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa o de intrare in podere de calecuna cosa, lòmpere a un'iscopu Sinònimos e contràrios abertai, acociare, afilusigare, afrimai, aispetare, asseare 1, ibertare, ispetare, istentae, tricare | ctr. andai Frases sos discípulos podiant cumprèndhere chi Cristos fit su Messia chi fint aisetendhe ◊ aiseta aiseta mi ch'est passadu su tempus! ◊ tue aiseta a babbu, ca nois andhamus! Sambenados e Provèrbios prb: chie aisetat piatu anzenu lu màndhigat fritu Tradutziones Frantzesu attendre Ingresu to wait (for) Ispagnolu esperar Italianu aspettare Tedescu warten.

aisétu , nm: asetu, isetu* Definitzione su abbarrare ibertandho o isperandho ccn. cosa Sinònimos e contràrios abetu, ibertu, ispera Frases ch'est cabuladu su tempus e in cuss'aisetu si ch'est imbetzadu Tradutziones Frantzesu attente Ingresu waiting Ispagnolu espera Italianu attésa Tedescu Warten.

aisèu aisèru

aispetàre , vrb: aspetai, aspetare, aspetari Definitzione lassare passare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa Sinònimos e contràrios abertai, aisetare, ibertare Frases ma ite fis aspetendhe, sa temporada in tríulas?!…◊ gei teníasta cosa bella de aspetai!…◊ isse aispetat chi bos detzidedas ◊ aspetade azighedhu prima de intrare! ◊ tziu Bachis, Maria e sos pitzinnos sont aspetandhe in foras ◊ tue aspetadha in domo, ca no at a istentare a arrecuire ◊ aspetit, ca provu a tzerriai! ◊ sa zenti drommiat a fronestas apertas aspetendi a si movi s'àira ◊ issu aspetaiat de dha torrai a biri ◊ una dí femu aspetendi…, femu fintzas po t'iscriri! Ètimu itl. aspettare.