ajèta, ajète agèta
ajó! , iscl Definitzione
de ajòere: beni tui!, benide bois! (ma si narat fintzes pedindho adduimentu); nau cun fortza e unu pagu cun ifadu, ajortu! (est ajó chi si che fúrriat e faet essire in àteru foedhu, deasi comente si costumat foedhandho cun arrennegu)
Sinònimos e contràrios
ajoni!,
ajosa!,
alè!
Frases
ajó, si benis, Nina! ◊ coro, anninnò anninnò, si cheres bènnere ajó! ◊ si cheres bènnere ajó a sa binza a binnennare! ◊ ajó, ajó, chi za tenet resone, cudhu!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Aiò
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
du courage,
allons!
Ingresu
come on
Ispagnolu
¡vamos!,
¡ánimo!
Italianu
orsú,
suvvia!
Tedescu
wohlan!
ajòere agiòere
ajòla, ajòlla , nf Definitzione ajolla de conca: genia de bonete (no est totue su matessi) Sinònimos e contràrios barriola, bonete, cicia / cambúsciu Frases me in Santadi e Terresoli nant "ajola" a sa cicia, sa chi in Sant'Antiogu est "becàcia" ca portat sa visiera ◊ sa fémina dh'at lassau cun s'ajola in manu che prupu alluau! Terminologia iscientìfica bst.
ajólu , nm Definitzione istrégiu, traste a pònnere cosa Frases sos pitzinnos faghiant banchitos, ajolos de ortigu e malinzones (E.Pes).
ajòna, ajòne agiòne
ajonedhàdu agionedhàdu
ajòni agiòne
ajóni!, ajònne! , iscl Definitzione bvrb. de ajòere (nau a medas, o a gente manna: ajonie!): beni!, andaus! (ma fintzes in su sensu de pedire adduimentu) Sinònimos e contràrios ajó! Frases ajoni chin nois a s'Àfrica, ca ti cojubamus chin una nighedha! ◊ ajoni, pesa e andha a umbe su dovere est isetendhe! ◊ Diegu meu, pesa, ajoni a Mammujata!◊ ajoninnonne! 2. ajonne, comà, menzus maridu ’e Bachis?! Ètimu srd.
ajópu! , iscl Definitzione boghe chi si betaiat a is cuadhos treulandho, coment'e trubbandhodhos Frases su messaju messaiat cantendhe s'ajopu.
ajòsa! , iscl Definitzione
bvrb. de ajòere
Sinònimos e contràrios
ajó!
Frases
ajosa, e prite no tzessas sas boghes disisperadas?! ◊ ajosa, a candho ispetades?!
Tradutziones
Frantzesu
du courage
Ingresu
come on
Ispagnolu
¡vamos!
Italianu
orsú
Tedescu
wohlan!
àju , nm: asiu,
àsiu,
axiu 1,
àxiu,
axu Definitzione
tempus chi unu si leat a discantzu, cun trancuillidade, po fàere calecuna cosa prus che àteru de divagu, chentza pentzamentos / a ndh'at de s'àsiu de!… (+ vrb.) = totu est chi abarrit!…(+ vrb. ger.), est in debbadas chi abetit, chi sigat a…; istare de mal'àsiu = male, duritosu
Sinònimos e contràrios
praxu
Frases
s'aju sou fit a intèndhere píulos de cionca in note de luna ◊ ischit petzi a irgherrimiare, cussu pitzocu: s'àsiu l'est zirandhe su tinu! ◊ in dommo issoro àsiu no bi ndh'at mai: sa mama fachindhe sas fainas de dommo, sas fizas cusindhe, babbu e fizu fachindhe sa zorronada ◊ de cudha cosa gei nd'eus a chistionai in ora de àsiu ◊ ponedibbei cun aju a tentare in binza!
2.
a ndh'at de s'àsiu de aspetare: su chi cheret isse no bi l'ant a dare mai! ◊ ndh'apo aju de istare iseta iseta: giustítzia pro me iseto invanu! ◊ teniat àsiu de itzerriai: cudh'ómini fiat surdu e no dh'intendiat ◊ ndhe aiat de aju de rispòndhere cun peràulas santas e giustas!…
3.
no tocat a donai asiu a is delincuentis de sumbullai sa genti ◊ no bi agguanto afaca a unu maláidu: mi leat sa brigonza, isto de mal'ásiu ca no isco it'e nàrrere
Ètimu
itl.t
asio
Tradutziones
Frantzesu
aise
Ingresu
comfort
Ispagnolu
holgura
Italianu
àgio,
còmodo
Tedescu
Bequemlichkeit.
àju 1 , nm Sinònimos e contràrios abu, ajaju Frases su babbu, su minnannu e ajos suos che isse apesint ànima e figura ◊ li sunt apàssitos sos mortos, mannoi e mannai, sos ajos.
ajuài, ajuàre agiadài
ajubòre , nm: ajuvore,
axubore Definitzione
genia de cuntentesa manna
Sinònimos e contràrios
biadesa,
bríllida,
cuntentesa,
dícia,
gosa,
prégiu
| ctr.
dispiachere,
tristura
Frases
su coro mi riesit de ajubore (P.Mossa)◊ sa bellura de sa rosa atzendhet sos ajubores in su coro ◊ rica pramma fozida, rica maja in fiore, ti bestat de ajubore su beranu!
Tradutziones
Frantzesu
jubilation
Ingresu
joy
Ispagnolu
júbilo
Italianu
giùbilo
Tedescu
Jubel.
ajúca , nf Definitzione
genia de erba ispinosa, mala in is laores, ma impreada fintzes po cura
Sinònimos e contràrios
arrestabboi,
erbanighedha,
sorighina,
spinedopis,
stasibbois,
stragabbois
Terminologia iscientìfica
rba, Ononis spinosa
Ètimu
srdn.
Tradutziones
Frantzesu
genêt de corse,
arrête boef
Ingresu
ononis spinosa (bot.)
Ispagnolu
gatuña
Italianu
restabùe
Tedescu
Dornige Hauhechel.
ajudatòne aidatòne
ajúdu agiúdu
ajuntàre aciuntài
ajutàre agiadài