apregonài, apregonàre , vrb: pregonai* Definizione betare su bandhu; nau de sa giustítzia, cracare a unu Sinonimi e contrari bandire / cundennai.
apreitàre, apreitzài , vrb Definizione pònnere o su si pònnere preitza, mandronia, istare chentza fàere po mandronia Sinonimi e contrari acochinai, acovardai, ammandronae, ammandronire, arraigai, impraitzai Frasi su callenti apreitzat sa genti ◊ cussu ingrassat pro apreitare! Etimo srd.
aprellétu , nm Definizione chistionedhu de piciochedhos, paraleta Etimo srd.
apremiài, apremiàre , vrb Definizione giare una briga, brigare a meda a unu, fintzes cun ammeletzos, po chi timat e pòngiat mente, nau fintzes in su sensu de custrínghere, de fortzare a ccn. a calecuna cosa (a. a…, a. de…) Sinonimi e contrari pertzetare, strusulai Frasi aprémia su pipiu candu fait mali! ◊ nos aprémiant a fàghere sas fainas ◊ ómini apremiau, ómini iscampau!
aprémiu , nm Definizione su apremiare Sinonimi e contrari ammonestu.
apremuràdu , agt Definizione
chi tenet premura, coidadu
Sinonimi e contrari
apinnicadu,
aténdiu,
impedinadu,
pidinosu,
pinnicosu
| ctr.
discoidosu,
trascuradu
Frasi
àteras fadas sestant e cosint su reale mantu e lu portant apremuradas a su Nignu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
empressé
Inglese
thoughtful
Spagnolo
atento
Italiano
premuróso
Tedesco
aufmerksam.
apremuríre , vrb Definizione pònnere o àere premura Etimo srd.
aprendàu , agt Definizione chi est totu postu de oraria, càrrigu de prendhas, nau mescamente de fémina Frasi sa sinniora fiat totu bèni bistia e aprendara (D.Garbati)◊ sa picioca portat una camisa aprendhada ◊ sa coa de su paoni, pintada de dónnia colori, parit aprendara Etimo srd.
aprèndhere , vrb: aprènnere Definizione imparare, ma fintzas atuare, sapire / pps. manigiau po agt. aprénniu = abbistu, atuadu, atinadu Sinonimi e contrari cumprèndhere, imparai / atoare Frasi lu fia intendhindhe, ca lu fint nendhe in sa carrela, ma no ndh'apo apresu nudha 2. po s'edade chi tenet est piciochedhu aprénniu.
aprendhísta , nm Definizione chie est imparandho un'arte, unu mestieri Sinonimi e contrari dischente.
aprènnere aprèndhere
aprenniméntu , nm Definizione
su aprèndhere, ma nau in su sensu de cumprendhóniu, atuamentu, cunsideru, giudítziu (portare a.)
Sinonimi e contrari
atuamentu
Traduzioni
Francese
sensibilité
Inglese
sensitiveness
Spagnolo
sensibilidad
Italiano
sensibilità
Tedesco
Feingefühl.
aprensàre , vrb: apressae, apressare 1 Definizione impressare, pònnere is bratzos a inghíriu de una persona istringhendho unu pagu po istima, saludu Sinonimi e contrari abbaltzare, afianzare, imbrassai Frasi dh’aio apressada a forte e mi dh’aio totu basada, a pubidha mia ◊ solu cust'Ísula m'ischit apressae comente una mamma apressat su fizu!(B.Floris)◊ tia Antunica aprensada fuit a su maridu mortu e aprensada a issu fuit morta
aprensionài , vrb Sinonimi e contrari escecutare, imbargai, issucutare, istajire, preare Etimo srd.
apréntu , nm, nf: apreta,
apretu,
aprietu Definizione
necessidade manna, bisóngiu mannu de dèpere acoitare, arriscu mannu de dannu / min. apretixedhu, a bortas nadu in su sensu de a. mannu
Sinonimi e contrari
abbisognu,
acossu,
arragu
/
presse
Modi di dire
csn:
bíderesi a., agatàresi o èssere in a.; a ti l'agatat s'a.!… = ses isarcadu chentza bisonzu!; a ti l'at àpidu s'a.!… = as fatu male chentza ndhe àere tentu perunu bisonzu; a s'a. = si bi at bisonzu mannu de no poder fàghere a mancu
Frasi
mi seu bistu in malus apretus ◊ in s'assuconu de custas oras de aprentu timo ◊ s'apretu de su fàmene mi faghiat ischidare chito ◊ a si l'at bidu s'apretu, cun sa domo brusiendhe e isse chentza si poder mòere!…◊ medas a s'apretu cherent fúere ◊ is abbogaus, si dhui at cosa de arruncinai, ponint apretu! ◊ po apretu circaus su dotori ◊ apretixedhu a bessí cun cussu frius!…◊ no nci at che s'apretu po connòscere s'ómini!
2.
babbu mi poniat apretu a pesare chito ◊ e totu cust'apretu dae manzanu, oe?! ◊ su predi at istronau a no pecai de apretu
Cognomi e Proverbi
prb:
apretu non bengat, intzimia non mancat ◊ s'apretu bogat su béciu a curri
Etimo
spn.
aprieto
Traduzioni
Francese
nécessité,
urgence
Inglese
urgency,
necessity,
chasing
Spagnolo
apuro
Italiano
necessità,
occorrènza,
urgènza incalzante,
emergènza
Tedesco
Notwendigkeit,
Bedürfnis,
Dringlichkeit.
aprentziàre , vrb: apressai,
apressiai,
apressiare,
apretzai,
apretzari,
apretziai,
apretziare,
prejare Definizione
apostivigare cantu si balet una cosa, pònnere unu valore a calecuna cosa; pònnere in càrculu e àere arrespetu (foedhandho de gente); dimandhare unu praxere; brindhare po o a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
perisciare
| ctr.
ilzenzare,
menispresiare
Frasi
custu mi serbit po apressai mélgius s'òpera ◊ eus fatu apretzari su dannu chi ant fatu in s'ortu ◊ totu su chi as fatu su meri dhu fait apretzai e ti dhu pagat
2.
como ses de sa bidha s'istrallera chi neune ti tet apretziare! (A.Puddu)◊ poesia díliga e ondrada de música, sa sua, apretziada in cuss'ora dae unu pópulu intreu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
estimer
Inglese
to appreciate
Spagnolo
apreciar
Italiano
apprezzare,
stimare
Tedesco
schätzen.
apresàda , nf Definizione su apresare Frasi est isparandhe arcos e fritzas de amore pro fàghere calchi apresada! Etimo srd.
apresài, apresàre , vrb Definizione
betare farrancas a ccn. po dhi pigare su chi portat, a dh'idorrobbare / apresare unu bastimentu = irrobbare una nave
Sinonimi e contrari
bardanare,
furai,
inghitai,
iscrocai
Frasi
o bella ladra de coros, si sos Moros ti ant a imitare che tue andhendhe a apresare, ancu mi cassent sos Moros!
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
piller
Inglese
to plunder
Spagnolo
apresar
Italiano
predare
Tedesco
berauben.
apresentàda , nf: presentada* Definizione su apresentare / sa prima a. (foedhandho de cojuaos noos) = acabbamentu de coja 2. a úrtimos de maju faghimus sa primma apresentada.
apresentàre , vrb: presentae* Definizione andhare a si fàere bíere, andhare o portare ananti de ccn. Frasi cantos si ndh'at apresentadu in piata? ◊ a s'iscurigantinu nos fumis apresentados inie ◊ compare no si ch'est apresentadu? ◊ canno mi apresentant it'e papare mi altzudhit sa carena!