Bolentínu , nm Definizione númene de pessone / Sa rughe de santu B. = Sa rughe de santu Costantinu, itl. costellazióne del cigno: chimbe istedhos postos a rughe, in s'aera.
bòlere , vrb: bòliri,
bolli,
bòllere,
vòlere Definizione
àere sa volontade, su disígiu, su bisóngiu de calecuna cosa, de ccn. o de fàere calecuna cosa; foedhandho de ómines e féminas, disigiare a pobidhu, a pobidha; su dhue àere bisóngiu, necessidade, óbbrigu / pps. bólliu, bófiu; ind. pres. 1ˆ p. sing. bògliu; ind. imp. bobia, bobias, bobiat, e àteru; est unu de is tres vrb. chi serbint a giare unu significau unu pagu diferente a is àteros verbos in su sensu de bòllere: una cosa est a fai e un'àtera a bòlliri fai / bòliri bèni a unu = chèrrere bene, istimare a unu
Sinonimi e contrari
chèrrere
/
abbisongiai,
chilcare,
pretèndiri,
selvire,
tocae
| ctr.
arrafudai
Frasi
non bògio gastare su dinare chi no est meu ◊ no bògio chi fígius mius si chescent de no connòscere sa limba ◊ bosatros seis su gatu e su magliane: e ite boleis, como? ◊ tristu chini aspetat pràngiu de domu allena, ca no ponit sa mesa candu bollit! ◊ no ndi bollu no ndi bollia… e su pratu si lingiat! ◊ a chini boleis? ◊ su babbu depiat partiri e iat domandau a is fillas ita boliant a dhis portai
2.
cun su tiau no boit a brullai! ◊ cun sa saludi no boit a brullai! ◊ cussa est fémina chi bollit tímia, giai ca est arratza de língua!
3.
custu bollit narri ca andat bèni ◊ ita bollit narri custu fuedhu? ◊ custa linna no bolit pigai fogu ◊ po bosi nàrrede sa beridade no dhu boliaus crè candho dh’eus ischípiu ◊ dhus at domandaus ita boliant portai ◊ bollit fai totu issu
4.
cussu bolliat postu in presoni, po totu su mali chi at fatu!
Cognomi e Proverbi
prb:
chini narat su chi bolit intendit su chi no bolit
Etimo
ltn.
*volere
Traduzioni
Francese
vouloir
Inglese
to want,
will
Spagnolo
querer
Italiano
volére
Tedesco
wollen,
wünschen,
mögen.
boléu , nm: buleu,
voleu Definizione
foedhu chi s'impreat prus che àteru pl. coment'e avb. po nàrrere chi una cosa benit leada, portada, impresse meda, coment'e bolandho, móvia a bolu
Sinonimi e contrari
bolu,
imboleu
Modi di dire
csn:
andhare in boleos = currendi meda, in bolàminis; ghetai in boleu = imbolare in artu, coment'e a bolu; leare b. = leare fuliesa
Frasi
un'astore che at leadu una pudha a buleu ◊ o pópulu famidu, dae te catza adhane su pane ispeli, iscúdelu a buleu! (P.Mereu)◊ si pesaiant a buleu fuiditos ◊ de buleu che sunt isprofundhados in s'inferru ◊ ndhe leat de buleu, sa màchina, in cussa falada, si la lassas andhare!…
Etimo
spn.
boleo
Traduzioni
Francese
vol très rapide
Inglese
whirling flight
Spagnolo
voleo
Italiano
vólo vorticóso
Tedesco
wirbelartiger Flug.
bólfiu bófiru
bólia , avb: vóglia* Definizione a b. = cantu si ndhe cheret Frasi Pudhighita fait un'ou cantu de unu lacu de mola: a bólia de papai totus!…
boliàda , nf Definizione su si mòvere a bólidu, sa móvia a bólidu, a brínchidu Sinonimi e contrari bolamentu, boliadura, bolu Frasi abes, espes, melaghes, mariposas, babbaudedhos cun alas pintadas sunt muidèndhemi in giru a boliadas ◊ però sos brichis si l'ant sapiada, li current fatu cun frunzas e cannas e issa, a boliadas piús mannas…: la sunt bochendhe e si cret afestada! (P.Casu) Etimo srd.
boliàdu , pps, agt Definizione de boliare; chi est arrennegau, in avolotu 2. issa fit boliada ca sa minestra ciughiat unu pódhighe de ozu.
boliadúra , nf Sinonimi e contrari boliada Etimo srd.
boliàre , vrb Definizione andhare a bólidos, su avolotare chi faet s'ària, fàere impresse, moveresindhe; si narat puru in su sensu de murigare torra una chistione, fàere mòvere su bestiàmene a pàschere; fintzes a si furriare contras a ccn., a si dha pigare in su sensu de abbarrare oféndhios, dispràxios, arrennegaos, arrennegare Sinonimi e contrari bolai, bolidare, bolizare, goliare, mòere, irboligare / arrannegai, infrascai Frasi un'abe brundha e una mariposa s'incontrant boliendhe in su giardinu (P.Casu)◊ sónnios de oro bóliant a trumas ◊ si in Orune si bóliant sos bentos senna sos mortos perdent sa pache! 2. míseru su pitzinnu chi no si bóliat! ◊ impessu aiant lebau oru de sa cumbeniéntzia, sos ricos si fint boliaos in su grabbu issoro ◊ ajó lestru: a ti bólias?! ◊ a sas duas de note si ndh'est pesau a boliare sa robba 3. proite si devet boliare? ndhe ses fatendhe una cosa piús manna de su chi est! Etimo srd.
bolidàre , vrb: bolitare Definizione
su andhere a bólidos
Sinonimi e contrari
bolai,
bolatzai,
boliare,
bolizare
Frasi
unu tilipedhe bolidendhe in s'aposentu trímulat in chirca de sa essida ◊ ue ses tue su coro meu imbreagu est bolidendhe che calandra cantendhe (S.Baldino)◊ su petorriruju est bolitanne de un'àlbure a una mola
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
voltiger,
voleter,
flotter
Inglese
to fly about
Spagnolo
revolotear
Italiano
svolazzare
Tedesco
flattern.
bólidu bóbidu
boligiàda , nf: boligiara Definizione una betada de bolígiu, piscandho; bentu estu forte Frasi arratza de boligiara sa chi apu fatu!… Etimo srd.
boligiài , vrb Definizione piscare a bolígiu Etimo srd.
boligiài 1 , vrb Definizione andhere a bólidos Frasi s'istria est boligendi de una cobertura a s'àtera Etimo srd.
boligiàra boligiàda
bolígiu , nm: borígiu,
bulígiu 1,
poígiu Definizione
genia de arretza chi si leat a tragu in su fundhu de su mare, po piscare: est fata cun duas bandhas largas e longas chi si aunint faendho coment'e unu sacu (màiga) a punta (cugutzu o sacheta, o fintzes capelletu)/ unu b. de cosa = cosa meda, unu muntone
Frasi
dèu fatzu sa pisca a bulígiu
2.
dhoi at unu bolígiu de cosa a papai! ◊ Cristina de atesu at biu unu bolígiu de genti
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ctl.
bolitx
Traduzioni
Francese
chalut
Inglese
trawl
Spagnolo
red barredera
Italiano
réte a stràscico
Tedesco
Schleppnetz.
bòliri bòlere
bolitàre bolidàre
bóliu , nm: búliu 1 Definizione panighedhu de ciuculate Terminologia scientifica mng Etimo itl. boglio.
boliúrdu biliúldu