Bolentínu , nm Definitzione númene de pessone / Sa rughe de santu B. = Sa rughe de santu Costantinu, itl. costellazióne del cigno: chimbe istedhos postos a rughe, in s'aera.
bòlere , vrb: bòliri,
bolli,
bòllere,
vòlere Definitzione
àere sa volontade, su disígiu, su bisóngiu de calecuna cosa, de ccn. o de fàere calecuna cosa; foedhandho de ómines e féminas, disigiare a pobidhu, a pobidha; su dhue àere bisóngiu, necessidade, óbbrigu / pps. bólliu, bófiu; ind. pres. 1ˆ p. sing. bògliu; ind. imp. bobia, bobias, bobiat, e àteru; est unu de is tres vrb. chi serbint a giare unu significau unu pagu diferente a is àteros verbos in su sensu de bòllere: una cosa est a fai e un'àtera a bòlliri fai / bòliri bèni a unu = chèrrere bene, istimare a unu
Sinònimos e contràrios
chèrrere
/
abbisongiai,
chilcare,
pretèndiri,
selvire,
tocae
| ctr.
arrafudai
Frases
non bògio gastare su dinare chi no est meu ◊ no bògio chi fígius mius si chescent de no connòscere sa limba ◊ bosatros seis su gatu e su magliane: e ite boleis, como? ◊ tristu chini aspetat pràngiu de domu allena, ca no ponit sa mesa candu bollit! ◊ no ndi bollu no ndi bollia… e su pratu si lingiat! ◊ a chini boleis? ◊ su babbu depiat partiri e iat domandau a is fillas ita boliant a dhis portai
2.
cun su tiau no boit a brullai! ◊ cun sa saludi no boit a brullai! ◊ cussa est fémina chi bollit tímia, giai ca est arratza de língua!
3.
custu bollit narri ca andat bèni ◊ ita bollit narri custu fuedhu? ◊ custa linna no bolit pigai fogu ◊ po bosi nàrrede sa beridade no dhu boliaus crè candho dh’eus ischípiu ◊ dhus at domandaus ita boliant portai ◊ bollit fai totu issu
4.
cussu bolliat postu in presoni, po totu su mali chi at fatu!
Sambenados e Provèrbios
prb:
chini narat su chi bolit intendit su chi no bolit
Ètimu
ltn.
*volere
Tradutziones
Frantzesu
vouloir
Ingresu
to want,
will
Ispagnolu
querer
Italianu
volére
Tedescu
wollen,
wünschen,
mögen.
boléu , nm: buleu,
voleu Definitzione
foedhu chi s'impreat prus che àteru pl. coment'e avb. po nàrrere chi una cosa benit leada, portada, impresse meda, coment'e bolandho, móvia a bolu
Sinònimos e contràrios
bolu,
imboleu
Maneras de nàrrere
csn:
andhare in boleos = currendi meda, in bolàminis; ghetai in boleu = imbolare in artu, coment'e a bolu; leare b. = leare fuliesa
Frases
un'astore che at leadu una pudha a buleu ◊ o pópulu famidu, dae te catza adhane su pane ispeli, iscúdelu a buleu! (P.Mereu)◊ si pesaiant a buleu fuiditos ◊ de buleu che sunt isprofundhados in s'inferru ◊ ndhe leat de buleu, sa màchina, in cussa falada, si la lassas andhare!…
Ètimu
spn.
boleo
Tradutziones
Frantzesu
vol très rapide
Ingresu
whirling flight
Ispagnolu
voleo
Italianu
vólo vorticóso
Tedescu
wirbelartiger Flug.
bólfiu bófiru
bólia , avb: vóglia* Definitzione a b. = cantu si ndhe cheret Frases Pudhighita fait un'ou cantu de unu lacu de mola: a bólia de papai totus!…
boliàda , nf Definitzione su si mòvere a bólidu, sa móvia a bólidu, a brínchidu Sinònimos e contràrios bolamentu, boliadura, bolu Frases abes, espes, melaghes, mariposas, babbaudedhos cun alas pintadas sunt muidèndhemi in giru a boliadas ◊ però sos brichis si l'ant sapiada, li current fatu cun frunzas e cannas e issa, a boliadas piús mannas…: la sunt bochendhe e si cret afestada! (P.Casu) Ètimu srd.
boliàdu , pps, agt Definitzione de boliare; chi est arrennegau, in avolotu 2. issa fit boliada ca sa minestra ciughiat unu pódhighe de ozu.
boliadúra , nf Sinònimos e contràrios boliada Ètimu srd.
boliàre , vrb Definitzione andhare a bólidos, su avolotare chi faet s'ària, fàere impresse, moveresindhe; si narat puru in su sensu de murigare torra una chistione, fàere mòvere su bestiàmene a pàschere; fintzes a si furriare contras a ccn., a si dha pigare in su sensu de abbarrare oféndhios, dispràxios, arrennegaos, arrennegare Sinònimos e contràrios bolai, bolidare, bolizare, goliare, mòere, irboligare / arrannegai, infrascai Frases un'abe brundha e una mariposa s'incontrant boliendhe in su giardinu (P.Casu)◊ sónnios de oro bóliant a trumas ◊ si in Orune si bóliant sos bentos senna sos mortos perdent sa pache! 2. míseru su pitzinnu chi no si bóliat! ◊ impessu aiant lebau oru de sa cumbeniéntzia, sos ricos si fint boliaos in su grabbu issoro ◊ ajó lestru: a ti bólias?! ◊ a sas duas de note si ndh'est pesau a boliare sa robba 3. proite si devet boliare? ndhe ses fatendhe una cosa piús manna de su chi est! Ètimu srd.
bolidàre , vrb: bolitare Definitzione
su andhere a bólidos
Sinònimos e contràrios
bolai,
bolatzai,
boliare,
bolizare
Frases
unu tilipedhe bolidendhe in s'aposentu trímulat in chirca de sa essida ◊ ue ses tue su coro meu imbreagu est bolidendhe che calandra cantendhe (S.Baldino)◊ su petorriruju est bolitanne de un'àlbure a una mola
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
voltiger,
voleter,
flotter
Ingresu
to fly about
Ispagnolu
revolotear
Italianu
svolazzare
Tedescu
flattern.
bólidu bóbidu
boligiàda , nf: boligiara Definitzione una betada de bolígiu, piscandho; bentu estu forte Frases arratza de boligiara sa chi apu fatu!… Ètimu srd.
boligiài , vrb Definitzione piscare a bolígiu Ètimu srd.
boligiài 1 , vrb Definitzione andhere a bólidos Frases s'istria est boligendi de una cobertura a s'àtera Ètimu srd.
boligiàra boligiàda
bolígiu , nm: borígiu,
bulígiu 1,
poígiu Definitzione
genia de arretza chi si leat a tragu in su fundhu de su mare, po piscare: est fata cun duas bandhas largas e longas chi si aunint faendho coment'e unu sacu (màiga) a punta (cugutzu o sacheta, o fintzes capelletu)/ unu b. de cosa = cosa meda, unu muntone
Frases
dèu fatzu sa pisca a bulígiu
2.
dhoi at unu bolígiu de cosa a papai! ◊ Cristina de atesu at biu unu bolígiu de genti
Terminologia iscientìfica
ans
Ètimu
ctl.
bolitx
Tradutziones
Frantzesu
chalut
Ingresu
trawl
Ispagnolu
red barredera
Italianu
réte a stràscico
Tedescu
Schleppnetz.
bòliri bòlere
bolitàre bolidàre
bóliu , nm: búliu 1 Definitzione panighedhu de ciuculate Terminologia iscientìfica mng Ètimu itl. boglio.
boliúrdu biliúldu