bolluzàre bolizàre
bolluzòre , nm Definizione su èssere in buluzu, móviu Sinonimi e contrari abbuluzu Frasi su binu candho est in bolluzore no est bellu netu Etimo srd.
bolluzósu , agt: bulutzosu, buluzosu Definizione chi est buluzadu, avolotau; chi ponet buluzu Frasi buluzosu che mare Etimo srd.
bollúzu , nm: abbuluzu,
bullizu,
bulluju,
bulluzu,
bulútziu,
buluzu Definizione
morigamentu de cosa, de ideas, de sentidos, de gente, nau in su sensu siat de intrullamentu, de cosa betada a tréulu (o chi deasi paret), e siat de avolotu / abba bulluja = avolotada, trulla
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
burdellu,
mamudinu,
pilissu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
trullesa
Frasi
candho nche ant istutatu sas luches, su palcu in piatza fit totu unu bulútziu niedhu ◊ sa rafineria est totu unu bulútziu de tubbos intorticatos ◊ s'intendhet su chimentu de sas maretadas de su mare in bulluzu
2.
li at postu in corpus unu bulluzu secretu chi no li daet pasu ◊ su coro est in bullizu ca so torrandhe a sa terra nadia (G.Cheri)
Cognomi e Proverbi
smb:
(Buluggiu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
turbidité
Inglese
turbidness
Spagnolo
turbidez
Italiano
torbidézza
Tedesco
Trübheit.
bolojàre , vrb: abbolojare* Definizione murigare e avolotare pruschetotu s'abba e cosas deasi Sinonimi e contrari abborotai, abbuligiai 1, bugliare, istriulare, sciambullai 2. in funtana aciapesi s'abba bolojada ca bi fint sos porcos a masone ◊ s'abba de su lagu est totu bolojada.
bolontàde , nf: boluntadi, volontade* Definizione genia de fortza de sa mente: su bòllere, sa gana de bòllere o de decídere ccn. cosa donniunu po gana sua e no po àtera fortza Sinonimi e contrari gana Frasi sa volontade, candho est forte, podet regulare sa vida ◊ si dogni cosa primu est destinada, de volontade, tandho, no bi ndhe at!
bolórtzigu , agt: bolótigu, bulótigu Definizione chi bolet, chi tenet gana, chi bolet totu issu Sinonimi e contrari abbramidu, agganiu, asuriosu, disigiosu, ganosu, gulosu, imboziu, inganatzidu Frasi fia bolótigu de mi bodhire cheriasa ◊ cun zente bolótiga e surida chie bi podet istare?! ◊ in sas tzitades sos ricos sunt prus bolórtzigos e restigos de sos de sas bidhas (C.Frau).
bolóstru , nm: colóstiu, cóstiu, golosti*, olosti, lóstiu Definizione alàsiu, genia de linna dereta (ma chi si atrótigat de longu) chi faet a matas fintzes mannas, corgiolu birde, fògia ispinosa in is oros (candho est bàscia o in tretu bàsciu de sa mata) e frutighedhu a pibionedhu, orrúbiu: faet in montes unu pagu artos Sinonimi e contrari alase, arangiubburdu, lauspinosu Terminologia scientifica mtr, Ilex aquifolium.
bolótigu bolórtzigu
bolótu , nm Sinonimi e contrari bucalloto.
bòlta , avb, nf: borta,
bota 1,
volta Definizione
su foedhu giaet un'idea de tempus, coment'e de una parte, unu momentu chi podet torrare o chi dhue podet èssere torra: si ponet fintzes po cantidade chi si arrepitit
Sinonimi e contrari
bia 1
Modi di dire
csn:
a bolta a bolta, a borta ’orta = una borta perómine, itl. alternativaménte; sas piús bortas = su prus de is bortas; a bortas = candho ei e candho nono; a bortas chi… = no siat chi…, de is bortas chi…; a duas bortas… = (nadu a befe o a murrunzu) nudha, mai; fàghere una cosa in duas bortas = parti una borta e parti un'àtera borta; fàghere sa cosa a duas bortas = torraidha a fai una segunda borta puru; totu a una borta = totu paris, cambiamentu chi faghet impessare a cosa pagu de bonu; àteras bortas!, a s'àtera borta! = zenia de ringratziamentu (coment'e nendhe "A ti lu torrare deo, si cumbinat!") rispondhindhe a chie ringràtziat; a bortas torradas = fatuvatu, a sa sighida
Frasi
custa est cosa fata a duas, a tres, a tantas bortas ◊ maridu e muzere andhaiant a bolta a bolta a cadhu a s'àinu ◊ tantu za la faghet, sa cosa: a duas bortas!…◊ duas bortas deghe faghet vinti ◊ cussu papat a duas bortas de mimi
2.
a bortas triballat e a bortas no triballat
3.
bae a bider ite b'at, a bortas chi bi apet bisonzu de azudu! ◊ gei seu castiendi, de is bortas chi tui mi coglionis! ◊ ita est totu custu schinnitzu chi t'est pigau totu a una borta?!
Cognomi e Proverbi
prb:
a bortas a bortas tocat su casu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
fois
Inglese
time
Spagnolo
vez
Italiano
vòlta
Tedesco
Mal.
boltàda , nf: bortada,
bortata,
bostada Definizione
su boltare, cambiare filada o àteru; tretu de un'istrada o camminu chi faet a cuidu e girat a un'àtera bandha
Sinonimi e contrari
furriada,
mujada,
strissiada,
torrada,
zirada
Modi di dire
csn:
in d-un'ostada de oju = in unu sinnu, in una furriada de ogus; bortada ’e die = merí; fàchere sa bortada de s'ógliu (foedhandho de s'erba noa chi naschet a is primas próinas passandho s'istade) = sicare chentza crèschere (si no sighit a pròere)
Frasi
carchiunu, a sa bortata de s'ocru de su ventuleri, ghetaiat manos lestras e si nche prischiaiat carchi cosa
2.
sos ciclistas comintzant sa falada e leant sas bostadas de su Domàniu ◊ arribbo a sas bortadas de Mughina e nche bio custos pinnones de fummu
3.
est isparida in d-un'ostada de oju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
virage
Inglese
turn
Spagnolo
giro,
viraje
Italiano
svòlta
Tedesco
Abbiegen,
Wende,
Biegung.
boltàdu , nm: bortadu, bortau, vortau Definizione is budhales o istentina prus larga de un'animale (procu, brebè) furriaos e prenos de coígios o orrugos de pulidura a còere arrustu / bortau ’e pinnicas = su chi si faghet cun sa bentre pizàdile Sinonimi e contrari ilmeltzadu, longus Terminologia scientifica mng Etimo srd.
boltàre , vrb: bortare,
bortiare,
vortare Definizione
furriare a s'àtera parte, fache a ccn. po agiudu, po foedhare; fàere fúrriu, cambiare; pigaresidha contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Sinonimi e contrari
colojare,
furriai
/
cambiai,
imbortare
Modi di dire
csn:
bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; boltare sos chervedhos = ammachiaisí
Frasi
sos mazores no ischiant a cale santu si bortare e dubba chi si lis presentat unu ◊ si ch'est bortadu a s'àtera bandha candho at bidu a mie ◊ bolta a nois sos ògios tuos!
2.
onzi dimóniu si est boltadu a santu ◊ farina de tiàulu si boltat in telau ◊ s'allegria mea como si mi fit bortiandhe in tristura ◊ sa balentia dae valore che l'ant bortata in cosa leza ◊ a s'intèndhere su frúsciu de su trenu s'àinu si est boltadu a dimóniu! ◊ si tiat bortare su tempus, tandho fortzis tiat sanare
3.
fint medas sos bandhios chi si bortabant in d-unu chin pastores e carbonarjos in cussos litos
4.
sos minores si sunt boltendhe a sos mannos ◊ fache discostare sa runtzinalla chi si m'est bortada ◊ li at atunchiau s'istrópiu de s'orgógliu e tandho si est bortau ◊ su poledhu, candho si sapiat zente colàndheli serente, si bortabat a càrchides
5.
si sutzedit calchi cosa no boltes culpas a mie!
6.
est gai isurzidu chi si bortat a su ferru ruju (G.Ruju)
7.
in custu carrasegare ses boltendhe sos chervedhos
Etimo
ltn.
*voltare
Traduzioni
Francese
tourner,
se retourner
Inglese
to turn against s.o.,
to rebel
Spagnolo
darse vuelta
Italiano
voltare,
rivoltarsi
Tedesco
wenden,
sich auflehnen.
boltédhu , nm: bultedhu,
burtedhu 1,
bustedhu,
ortedhu Definizione
aina po segare de pigare a una manu, impreau mescamente in coghina e in sa mesa: si narat fintzes a sa lepedha / min. bultedhutzu
Sinonimi e contrari
gortedhu*,
leputzedhu,
lipedhu
/
arrasoa
Frasi
cussu trau giughet sos corros che boltedhu! ◊ lassat istare canna chi fit seghendhe e bustedhos e si tucat a domo
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
couteau
Inglese
knife
Spagnolo
cuchillo
Italiano
coltèllo da tàvola
Tedesco
Tischmesser.
boltiàda, boltigiàda , nf Sinonimi e contrari orticata 1.
boltígulu , nm: boltíulu Sinonimi e contrari boltiju, corticru, forticru, oltígiu, urtiche, vrustica Frasi unu fradile carrale sou s'interessaiat de cummérciu in boltíulu Terminologia scientifica rbr.
boltíju , nm: bortigu,
bortixu,
bultigu,
bultiju Definizione
su de duos corgiolos de su suérgiu, su chi si ndhe bogat dónnia noe annos, candho est prus grussu, bonu po isolantes, tapos e àteru
Sinonimi e contrari
boltiju,
corticru*,
forticru,
oltígiu,
urtiche,
vrustica
Frasi
sa tita mia est sica che bultiju… tue ses sedhalitu e no ses biju, ne a tempus de suer ses ancora (Tucone)
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
liège,
liège femelle
Inglese
cork
Spagnolo
corcho
Italiano
sùghero
Tedesco
Kork.
boltíula , nf Definizione genia de erba chi punghet e faet a dolore puru, ispirtit Sinonimi e contrari ociada, ociau, oltija*, picianti, pistidhore, pítiga, pitziadroxu, puntriga, pústica Terminologia scientifica rba.
boltíulu boltígulu