A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

bolluzàre bolizàre

bolluzòre , nm Definition su èssere in buluzu, móviu Synonyms e antonyms abbuluzu Sentences su binu candho est in bolluzore no est bellu netu Etymon srd.

bolluzósu , agt: bulutzosu, buluzosu Definition chi est buluzadu, avolotau; chi ponet buluzu Sentences buluzosu che mare Etymon srd.

bollúzu , nm: abbuluzu, bullizu, bulluju, bulluzu, bulútziu, buluzu Definition morigamentu de cosa, de ideas, de sentidos, de gente, nau in su sensu siat de intrullamentu, de cosa betada a tréulu (o chi deasi paret), e siat de avolotu / abba bulluja = avolotada, trulla Synonyms e antonyms abbatúliu, abbolotu, burdellu, mamudinu, pilissu, sciumbullu, trambullu, tregollu / trullesa Sentences candho nche ant istutatu sas luches, su palcu in piatza fit totu unu bulútziu niedhu ◊ sa rafineria est totu unu bulútziu de tubbos intorticatos ◊ s'intendhet su chimentu de sas maretadas de su mare in bulluzu 2. li at postu in corpus unu bulluzu secretu chi no li daet pasu ◊ su coro est in bullizu ca so torrandhe a sa terra nadia (G.Cheri) Surnames and Proverbs smb: (Buluggiu) Etymon srd. Translations French turbidité English turbidness Spanish turbidez Italian torbidézza German Trübheit.

bolojàre , vrb: abbolojare* Definition murigare e avolotare pruschetotu s'abba e cosas deasi Synonyms e antonyms abborotai, abbuligiai 1, bugliare, istriulare, sciambullai 2. in funtana aciapesi s'abba bolojada ca bi fint sos porcos a masone ◊ s'abba de su lagu est totu bolojada.

bolontàde , nf: boluntadi, volontade* Definition genia de fortza de sa mente: su bòllere, sa gana de bòllere o de decídere ccn. cosa donniunu po gana sua e no po àtera fortza Synonyms e antonyms gana Sentences sa volontade, candho est forte, podet regulare sa vida ◊ si dogni cosa primu est destinada, de volontade, tandho, no bi ndhe at!

bolórtzigu , agt: bolótigu, bulótigu Definition chi bolet, chi tenet gana, chi bolet totu issu Synonyms e antonyms abbramidu, agganiu, asuriosu, disigiosu, ganosu, gulosu, imboziu, inganatzidu Sentences fia bolótigu de mi bodhire cheriasa ◊ cun zente bolótiga e surida chie bi podet istare?! ◊ in sas tzitades sos ricos sunt prus bolórtzigos e restigos de sos de sas bidhas (C.Frau).

bolóstru , nm: colóstiu, cóstiu, golosti*, olosti, lóstiu Definition alàsiu, genia de linna dereta (ma chi si atrótigat de longu) chi faet a matas fintzes mannas, corgiolu birde, fògia ispinosa in is oros (candho est bàscia o in tretu bàsciu de sa mata) e frutighedhu a pibionedhu, orrúbiu: faet in montes unu pagu artos Synonyms e antonyms alase, arangiubburdu, lauspinosu Scientific Terminology mtr, Ilex aquifolium.

bolótigu bolórtzigu

bolótu , nm Synonyms e antonyms bucalloto.

bòlta , avb, nf: borta, bota 1, volta Definition su foedhu giaet un'idea de tempus, coment'e de una parte, unu momentu chi podet torrare o chi dhue podet èssere torra: si ponet fintzes po cantidade chi si arrepitit Synonyms e antonyms bia 1 Idioms csn: a bolta a bolta, a borta ’orta = una borta perómine, itl. alternativaménte; sas piús bortas = su prus de is bortas; a bortas = candho ei e candho nono; a bortas chi… = no siat chi…, de is bortas chi…; a duas bortas… = (nadu a befe o a murrunzu) nudha, mai; fàghere una cosa in duas bortas = parti una borta e parti un'àtera borta; fàghere sa cosa a duas bortas = torraidha a fai una segunda borta puru; totu a una borta = totu paris, cambiamentu chi faghet impessare a cosa pagu de bonu; àteras bortas!, a s'àtera borta! = zenia de ringratziamentu (coment'e nendhe "A ti lu torrare deo, si cumbinat!") rispondhindhe a chie ringràtziat; a bortas torradas = fatuvatu, a sa sighida Sentences custa est cosa fata a duas, a tres, a tantas bortas ◊ maridu e muzere andhaiant a bolta a bolta a cadhu a s'àinu ◊ tantu za la faghet, sa cosa: a duas bortas!…◊ duas bortas deghe faghet vinti ◊ cussu papat a duas bortas de mimi 2. a bortas triballat e a bortas no triballat 3. bae a bider ite b'at, a bortas chi bi apet bisonzu de azudu! ◊ gei seu castiendi, de is bortas chi tui mi coglionis! ◊ ita est totu custu schinnitzu chi t'est pigau totu a una borta?! Surnames and Proverbs prb: a bortas a bortas tocat su casu Etymon itl. Translations French fois English time Spanish vez Italian vòlta German Mal.

boltàda , nf: bortada, bortata, bostada Definition su boltare, cambiare filada o àteru; tretu de un'istrada o camminu chi faet a cuidu e girat a un'àtera bandha Synonyms e antonyms furriada, mujada, strissiada, torrada, zirada Idioms csn: in d-un'ostada de oju = in unu sinnu, in una furriada de ogus; bortada ’e die = merí; fàchere sa bortada de s'ógliu (foedhandho de s'erba noa chi naschet a is primas próinas passandho s'istade) = sicare chentza crèschere (si no sighit a pròere) Sentences carchiunu, a sa bortata de s'ocru de su ventuleri, ghetaiat manos lestras e si nche prischiaiat carchi cosa 2. sos ciclistas comintzant sa falada e leant sas bostadas de su Domàniu ◊ arribbo a sas bortadas de Mughina e nche bio custos pinnones de fummu 3. est isparida in d-un'ostada de oju Etymon srd. Translations French virage English turn Spanish giro, viraje Italian svòlta German Abbiegen, Wende, Biegung.

boltàdu , nm: bortadu, bortau, vortau Definition is budhales o istentina prus larga de un'animale (procu, brebè) furriaos e prenos de coígios o orrugos de pulidura a còere arrustu / bortau ’e pinnicas = su chi si faghet cun sa bentre pizàdile Synonyms e antonyms ilmeltzadu, longus Scientific Terminology mng Etymon srd.

boltàre , vrb: bortare, bortiare, vortare Definition furriare a s'àtera parte, fache a ccn. po agiudu, po foedhare; fàere fúrriu, cambiare; pigaresidha contras a chie cumandhat, contras a ccn. Synonyms e antonyms colojare, furriai / cambiai, imbortare Idioms csn: bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; boltare sos chervedhos = ammachiaisí Sentences sos mazores no ischiant a cale santu si bortare e dubba chi si lis presentat unu ◊ si ch'est bortadu a s'àtera bandha candho at bidu a mie ◊ bolta a nois sos ògios tuos! 2. onzi dimóniu si est boltadu a santu ◊ farina de tiàulu si boltat in telau ◊ s'allegria mea como si mi fit bortiandhe in tristura ◊ sa balentia dae valore che l'ant bortata in cosa leza ◊ a s'intèndhere su frúsciu de su trenu s'àinu si est boltadu a dimóniu! ◊ si tiat bortare su tempus, tandho fortzis tiat sanare 3. fint medas sos bandhios chi si bortabant in d-unu chin pastores e carbonarjos in cussos litos 4. sos minores si sunt boltendhe a sos mannos ◊ fache discostare sa runtzinalla chi si m'est bortada ◊ li at atunchiau s'istrópiu de s'orgógliu e tandho si est bortau ◊ su poledhu, candho si sapiat zente colàndheli serente, si bortabat a càrchides 5. si sutzedit calchi cosa no boltes culpas a mie! 6. est gai isurzidu chi si bortat a su ferru ruju (G.Ruju) 7. in custu carrasegare ses boltendhe sos chervedhos Etymon ltn. *voltare Translations French tourner, se retourner English to turn against s.o., to rebel Spanish darse vuelta Italian voltare, rivoltarsi German wenden, sich auflehnen.

boltédhu , nm: bultedhu, burtedhu 1, bustedhu, ortedhu Definition aina po segare de pigare a una manu, impreau mescamente in coghina e in sa mesa: si narat fintzes a sa lepedha / min. bultedhutzu Synonyms e antonyms gortedhu*, leputzedhu, lipedhu / arrasoa Sentences cussu trau giughet sos corros che boltedhu! ◊ lassat istare canna chi fit seghendhe e bustedhos e si tucat a domo Scientific Terminology ans Translations French couteau English knife Spanish cuchillo Italian coltèllo da tàvola German Tischmesser.

boltiàda, boltigiàda , nf Synonyms e antonyms orticata 1.

boltígulu , nm: boltíulu Synonyms e antonyms boltiju, corticru, forticru, oltígiu, urtiche, vrustica Sentences unu fradile carrale sou s'interessaiat de cummérciu in boltíulu Scientific Terminology rbr.

boltíju , nm: bortigu, bortixu, bultigu, bultiju Definition su de duos corgiolos de su suérgiu, su chi si ndhe bogat dónnia noe annos, candho est prus grussu, bonu po isolantes, tapos e àteru Synonyms e antonyms boltiju, corticru*, forticru, oltígiu, urtiche, vrustica Sentences sa tita mia est sica che bultiju… tue ses sedhalitu e no ses biju, ne a tempus de suer ses ancora (Tucone) Scientific Terminology rbr Translations French liège, liège femelle English cork Spanish corcho Italian sùghero German Kork.

boltíula , nf Definition genia de erba chi punghet e faet a dolore puru, ispirtit Synonyms e antonyms ociada, ociau, oltija*, picianti, pistidhore, pítiga, pitziadroxu, puntriga, pústica Scientific Terminology rba.

boltíulu boltígulu