colàrdine , nm: coràrdile Definizione
agriore, abbruxore de istògomo
Sinonimi e contrari
coràrghidu,
coràssidu,
fogóriu
Terminologia scientifica
mld
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûlure d'estomac
Inglese
heartburn
Spagnolo
ardor de estómago
Italiano
brucióre di stòmaco
Tedesco
Magenbrennen.
colàre, colàri cobài
colàrvigu coàrviu
colàta colàda
colatórju coladólzu
colàu , pps, agt Definizione
de colare
Sinonimi e contrari
barigadu,
passadu
| ctr.
benidore
Frasi
coment'e bonu merighedhu de domo at prenu sas tatzas de binu e at coladu sa safata ◊ nos amus colau sa die tranchíglios
2.
custu brou de peta coladu est? ◊ isse fit isetendhe solu a issa e donzi minutu coladu li pariat un’annu!
Traduzioni
Francese
filtré
Inglese
strained
Spagnolo
colado
Italiano
passato,
filtrato
Tedesco
filtriert.
colavège, colavèghe , nm: colavexi Definizione genia de istrégiu de orrobba po colare sa feghe; in cobertantza, imbriagone Sinonimi e contrari iscolaveghe 2. colaveghe pudéssiu, no as a àere tentu mancu a chie assimbizare, fizu de imbriagone!… Etimo srd.
colavète , nm Definizione its, s'istrégiu ue si ponet sa candhela, a ue calat sa chera iscagiada? Frasi sa candhela est a lughinzu tortu, a moristuda subra su colavete in su cuzone.
colavèxi colavèghe
colàvigu coàrviu
colbàta , nf: corbata,
crobbata,
gorbata Definizione
genia de trastighedhu (una tira de orrobba longa prus o mancu unu metro, larga pagos centímetros) chi si ponet po bellesa s'ómine, intrau a inghíriu de su collu de sa camisa, ue si faet su nodu in mesania, e lassau pendhendho in petorras / su porcu a corbata = pessone fata a sa russa
Sinonimi e contrari
tulbata
/
cdh. culbata
Frasi
prima in racas, cossos e bentones, in pedhes e berritas fint bestidos: como in corbata semus sennorones (L.Marteddu)◊ cun totu s'afródhiu tuu non ses capassu a fai s'annuu a sa corbata!
Traduzioni
Francese
cravate
Inglese
tie
Spagnolo
corbata
Italiano
cravatta
Tedesco
Kravatte.
còlbe , nf: colve,
corbe,
corva,
corve,
cove,
crobe,
crobi Definizione
istrégiu mannu de fenu (iscaria) a costaos artos, téssiu cracu meda de no lassare passare mancu sa farra prus fine: po su prus pigat unos binti chimbe litros; a logos sa corve est istrégiu fatu a pertighedhas e canna isperrada / min. corvitu, crobedha, corvezola = zenia de córbula, crobadhedha / piciocus de crobi = pisedhos chi in Castedhu mandhaiant a sos cumandhos a batire o portare cosa a córbula
Sinonimi e contrari
cólvula
Frasi
est passada Fulana cun sa colbe de trigu ◊ ndhe calat sa corve dae cúcuru e lis faghet assazare de su chi zughiat ◊ leade sa cove a che pònnere custa cosa! ◊ at afacau sa pudha in d-una crobe po criare ◊ porto as corbes chin us erregalus de us isposos
Cognomi e Proverbi
smb:
Corbe, Corbedda, Crobe, Crobedda, Crobis
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
corbe(m)
Traduzioni
Francese
panier
Inglese
large basket
Spagnolo
canasta
Italiano
còrba
Tedesco
Korb.
colbiàre , vrb: crobiare Sinonimi e contrari abbadiai, castiai, iscocai, obretare Frasi apo crobiau in dogna cuzu, ma s'anzonedha no dhue fiat ◊ crobiandhe cudhos ogos bellighedhos no si est acatau de su chi fit faindhe (S.Carta)◊ cudhu giòvanu bi leaiat gustu a colbiare a issa (M.Danese)◊ ischida e curre a crobiare ite est capitandhe!◊ andhaimis a colbiare ite faghiat in cudhei.
colbinzólu , nm Definizione crobe pitica Sinonimi e contrari corbuledha Terminologia scientifica stz Etimo srd.
colcàre , vrb: corcai,
corcare,
crocai,
crocare,
crocari Definizione
foedhandho de gente, pònnere istérriu, in paris, po pasare o po dormire; foedhandho de cosas puru chi istant o podent istare fichias, furriare, bortulare, pònnere in paris, incrubare / betos de crocare de su cristianu: a mata a terra, a brente in susu, de costazu, a longu a longu, a unu túturu, istirados
Sinonimi e contrari
collare,
giachire
| ctr.
pesai,
stantarxai
Modi di dire
csn:
avb. èssiri a pesa e croca = no pòdere abbarrare in su letu, istare a iscutas pesados e a iscutas corcados; crocai de codhus = abbassiare de codhos, sa conca, coment'e nendhe chi emmo, ponindhe mente
Frasi
ajó a letu ca est ora de corcare! ◊ candu mi crocu a meigama abarru totu sa noti fúrria fúrria, no mi porit cabai sonnu ◊ pro dare allozu a tie che aimis fintzas corcadu fora! ◊ ca fipo istracu mi so corcatu ◊ chie no at menzus cun sa muzere si corcat! ◊ is mamas boliant fai crocari is pipius ◊ de candu si funt isposaus, tzia Belledha at crocau sempri cun issus ◊ ajó, cheret corcadu ca manzanu est a pesare chito!
2.
cussu bentu est passau crochendu cresuras e domus ◊ apo corcadu una canna de bide pro l'interrare ◊ s'ampulla de su binu cheret corcada abbellu pro no buluzare sa fundhana ◊ s'àcua forti e su bentu corcat su lori
3.
una note fustis crocaos, sonandho mesunote, candho in camminu iaus inténdhiu un'istrògolo mannu
Etimo
ltn.
*colcare
Traduzioni
Francese
coucher,
marcotter
Inglese
to lay down
Spagnolo
acostar
Italiano
coricare
Tedesco
sich hinlegen.
còlce, còlcia còce
colchínzu , nm Definizione manera de crocare, de istare crocaos; manera de inconchinare, de incrubare una cosa Sinonimi e contrari corconzu Etimo srd.
colchíre clocíre
colcorígia, colcoríja , nf: corcoricra,
corcoriga,
corcorija,
crocorica,
crocoriga,
crucuiga,
crucurica,
crucuriga,
curcuricra,
culcurija,
curcurica,
curcuriga Definizione
crucurighedha, genia de erba chi in tempus caente si prantat apostadamente in ortu e faet a cambu longu, prus che àteru istérriu, grussu, a fògias mannas meda e unu pagu coment'e ispinosas a parte de asuta: faet duos frores diferentes (unu mascu, bonu a còere, e unu fémina, grogos) e una genia de frutu longhitu, grussu, o tundhu e grussu meda, prenu, totu prupa, de papare cotu (ma dhue at calidades chi faent mannas, sicant e faent unu corgiolu grussu e tostau e imboidadas serbint fintzes po istrégiu chi narant tzuca): segundhu sa calidade (longa) e solu po còere pitichedha, corcorigu, curcurighedhu (upm); nau in cobertantza, bociadura (po calecuna cosa: iscola, fémina), conca (prus che àteru pagu sàbia, de pagu sustàntzia che a sa crucuriga), giúmburu / crocoriga tumbàriga o tumbada = capedhu de predi, zenia de curcuriga manna fintzas de medas chilos (Cucurbita maxima); corcoriga ispagnola o arrungiosa = zenia de tzuchita becosa, cun s'ala de fora totu a porros (Cucurbita moschata); corcorija areste = melamida burda (Bryonia dioica)/ a./c. colcorígia faet upm, ma no su diminutivu -edha chi faet su pl. normale
Sinonimi e contrari
carabassa,
corcofica,
cucutza,
cuvrica,
tzoca 1
/
conca
Modi di dire
csn:
torrai corcoriga = dare curcuriga, torrare su "Chi nono!" a unu chi dimandhat fémina; sa folla de sa crocoriga = padamanu, zenia de zogu
Frasi
in cust'ortu mamma in s'istiu pienaiat córvulas de basolu, pumata e corcorigredhas ◊ apo batiu tamatas, perdinzanu e crucuriga
2.
si tenia unu tanti de francus po dónnia borta chi mi apu segau sa corcoriga… fui erricu mannu!
3.
dh'iat domandada ma dh'iat torrau corcoriga ◊ est beniu a mi domandai po su fillu e gei no si ndi est andau cun sa crocoriga ◊ ci ias mandau a mimi po allegai sa fémina fut corcoriga segura!
4.
gioghendi a sa folla de sa crocoriga, sa manada sua a cussu chi dhi tocàt a si atacai dhu lassàt istronau! (Lai)
Terminologia scientifica
rbzc, cucurbita pepo
Etimo
ltn.
*cucurbicla, cucurbit(u)la
Traduzioni
Francese
courge
Inglese
pumpkin
Spagnolo
calabaza
Italiano
zucca da zucchini
Tedesco
Gartenkürbis.
colcurijòne , nm Definizione crucuriga manna meda Frasi conca de colcurijone, conca de càule crú: sendhe giughindhe s'isprone naras a su cadhu "Tpru"?! (P.Mossa)