A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

colàrdine , nm: coràrdile Definitzione agriore, abbruxore de istògomo Sinònimos e contràrios coràrghidu, coràssidu, fogóriu Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûlure d'estomac Ingresu heartburn Ispagnolu ardor de estómago Italianu brucióre di stòmaco Tedescu Magenbrennen.

colàre, colàri cobài

colàrvigu coàrviu

colàta colàda

colatórju coladólzu

colàu , pps, agt Definitzione de colare Sinònimos e contràrios barigadu, passadu | ctr. benidore Frases coment'e bonu merighedhu de domo at prenu sas tatzas de binu e at coladu sa safata ◊ nos amus colau sa die tranchíglios 2. custu brou de peta coladu est? ◊ isse fit isetendhe solu a issa e donzi minutu coladu li pariat un’annu! Tradutziones Frantzesu filtré Ingresu strained Ispagnolu colado Italianu passato, filtrato Tedescu filtriert.

colavège, colavèghe , nm: colavexi Definitzione genia de istrégiu de orrobba po colare sa feghe; in cobertantza, imbriagone Sinònimos e contràrios iscolaveghe 2. colaveghe pudéssiu, no as a àere tentu mancu a chie assimbizare, fizu de imbriagone!… Ètimu srd.

colavète , nm Definitzione its, s'istrégiu ue si ponet sa candhela, a ue calat sa chera iscagiada? Frases sa candhela est a lughinzu tortu, a moristuda subra su colavete in su cuzone.

colavèxi colavèghe

colàvigu coàrviu

colbàta , nf: corbata, crobbata, gorbata Definitzione genia de trastighedhu (una tira de orrobba longa prus o mancu unu metro, larga pagos centímetros) chi si ponet po bellesa s'ómine, intrau a inghíriu de su collu de sa camisa, ue si faet su nodu in mesania, e lassau pendhendho in petorras / su porcu a corbata = pessone fata a sa russa Sinònimos e contràrios tulbata / cdh. culbata Frases prima in racas, cossos e bentones, in pedhes e berritas fint bestidos: como in corbata semus sennorones (L.Marteddu)◊ cun totu s'afródhiu tuu non ses capassu a fai s'annuu a sa corbata! Tradutziones Frantzesu cravate Ingresu tie Ispagnolu corbata Italianu cravatta Tedescu Kravatte.

còlbe , nf: colve, corbe, corva, corve, cove, crobe, crobi Definitzione istrégiu mannu de fenu (iscaria) a costaos artos, téssiu cracu meda de no lassare passare mancu sa farra prus fine: po su prus pigat unos binti chimbe litros; a logos sa corve est istrégiu fatu a pertighedhas e canna isperrada / min. corvitu, crobedha, corvezola = zenia de córbula, crobadhedha / piciocus de crobi = pisedhos chi in Castedhu mandhaiant a sos cumandhos a batire o portare cosa a córbula Sinònimos e contràrios cólvula Frases est passada Fulana cun sa colbe de trigu ◊ ndhe calat sa corve dae cúcuru e lis faghet assazare de su chi zughiat ◊ leade sa cove a che pònnere custa cosa! ◊ at afacau sa pudha in d-una crobe po criare ◊ porto as corbes chin us erregalus de us isposos Sambenados e Provèrbios smb: Corbe, Corbedda, Crobe, Crobedda, Crobis Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. corbe(m) Tradutziones Frantzesu panier Ingresu large basket Ispagnolu canasta Italianu còrba Tedescu Korb.

colbiàre , vrb: crobiare Sinònimos e contràrios abbadiai, castiai, iscocai, obretare Frases apo crobiau in dogna cuzu, ma s'anzonedha no dhue fiat ◊ crobiandhe cudhos ogos bellighedhos no si est acatau de su chi fit faindhe (S.Carta)◊ cudhu giòvanu bi leaiat gustu a colbiare a issa (M.Danese)◊ ischida e curre a crobiare ite est capitandhe!◊ andhaimis a colbiare ite faghiat in cudhei.

colbinzólu , nm Definitzione crobe pitica Sinònimos e contràrios corbuledha Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd.

colcàre , vrb: corcai, corcare, crocai, crocare, crocari Definitzione foedhandho de gente, pònnere istérriu, in paris, po pasare o po dormire; foedhandho de cosas puru chi istant o podent istare fichias, furriare, bortulare, pònnere in paris, incrubare / betos de crocare de su cristianu: a mata a terra, a brente in susu, de costazu, a longu a longu, a unu túturu, istirados Sinònimos e contràrios collare, giachire | ctr. pesai, stantarxai Maneras de nàrrere csn: avb. èssiri a pesa e croca = no pòdere abbarrare in su letu, istare a iscutas pesados e a iscutas corcados; crocai de codhus = abbassiare de codhos, sa conca, coment'e nendhe chi emmo, ponindhe mente Frases ajó a letu ca est ora de corcare! ◊ candu mi crocu a meigama abarru totu sa noti fúrria fúrria, no mi porit cabai sonnu ◊ pro dare allozu a tie che aimis fintzas corcadu fora! ◊ ca fipo istracu mi so corcatu ◊ chie no at menzus cun sa muzere si corcat! ◊ is mamas boliant fai crocari is pipius ◊ de candu si funt isposaus, tzia Belledha at crocau sempri cun issus ◊ ajó, cheret corcadu ca manzanu est a pesare chito! 2. cussu bentu est passau crochendu cresuras e domus ◊ apo corcadu una canna de bide pro l'interrare ◊ s'ampulla de su binu cheret corcada abbellu pro no buluzare sa fundhana ◊ s'àcua forti e su bentu corcat su lori 3. una note fustis crocaos, sonandho mesunote, candho in camminu iaus inténdhiu un'istrògolo mannu Ètimu ltn. *colcare Tradutziones Frantzesu coucher, marcotter Ingresu to lay down Ispagnolu acostar Italianu coricare Tedescu sich hinlegen.

còlce, còlcia còce

colchínzu , nm Definitzione manera de crocare, de istare crocaos; manera de inconchinare, de incrubare una cosa Sinònimos e contràrios corconzu Ètimu srd.

colchíre clocíre

colcorígia, colcoríja , nf: corcoricra, corcoriga, corcorija, crocorica, crocoriga, crucuiga, crucurica, crucuriga, curcuricra, culcurija, curcurica, curcuriga Definitzione crucurighedha, genia de erba chi in tempus caente si prantat apostadamente in ortu e faet a cambu longu, prus che àteru istérriu, grussu, a fògias mannas meda e unu pagu coment'e ispinosas a parte de asuta: faet duos frores diferentes (unu mascu, bonu a còere, e unu fémina, grogos) e una genia de frutu longhitu, grussu, o tundhu e grussu meda, prenu, totu prupa, de papare cotu (ma dhue at calidades chi faent mannas, sicant e faent unu corgiolu grussu e tostau e imboidadas serbint fintzes po istrégiu chi narant tzuca): segundhu sa calidade (longa) e solu po còere pitichedha, corcorigu, curcurighedhu (upm); nau in cobertantza, bociadura (po calecuna cosa: iscola, fémina), conca (prus che àteru pagu sàbia, de pagu sustàntzia che a sa crucuriga), giúmburu / crocoriga tumbàriga o tumbada = capedhu de predi, zenia de curcuriga manna fintzas de medas chilos (Cucurbita maxima); corcoriga ispagnola o arrungiosa = zenia de tzuchita becosa, cun s'ala de fora totu a porros (Cucurbita moschata); corcorija areste = melamida burda (Bryonia dioica)/ a./c. colcorígia faet upm, ma no su diminutivu -edha chi faet su pl. normale Sinònimos e contràrios carabassa, corcofica, cucutza, cuvrica, tzoca 1 / conca Maneras de nàrrere csn: torrai corcoriga = dare curcuriga, torrare su "Chi nono!" a unu chi dimandhat fémina; sa folla de sa crocoriga = padamanu, zenia de zogu Frases in cust'ortu mamma in s'istiu pienaiat córvulas de basolu, pumata e corcorigredhas ◊ apo batiu tamatas, perdinzanu e crucuriga 2. si tenia unu tanti de francus po dónnia borta chi mi apu segau sa corcoriga… fui erricu mannu! 3. dh'iat domandada ma dh'iat torrau corcoriga ◊ est beniu a mi domandai po su fillu e gei no si ndi est andau cun sa crocoriga ◊ ci ias mandau a mimi po allegai sa fémina fut corcoriga segura! 4. gioghendi a sa folla de sa crocoriga, sa manada sua a cussu chi dhi tocàt a si atacai dhu lassàt istronau! (Lai) Terminologia iscientìfica rbzc, cucurbita pepo Ètimu ltn. *cucurbicla, cucurbit(u)la Tradutziones Frantzesu courge Ingresu pumpkin Ispagnolu calabaza Italianu zucca da zucchini Tedescu Gartenkürbis.

colcurijòne , nm Definitzione crucuriga manna meda Frases conca de colcurijone, conca de càule crú: sendhe giughindhe s'isprone naras a su cadhu "Tpru"?! (P.Mossa)