A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cólica, cólicu , nf, nm Definitzione mali masculinu, punta de dolore forte de no dhu pòdere aguantare chi benit mescamente a bentre, o fintzes a is errigos, a su figau Sinònimos e contràrios francosina, passacólica, stratzonis Terminologia iscientìfica mld.

cólidu , nm Sinònimos e contràrios caróngiu, cogólidu, lecucu.

coligóli , nm Definitzione animaledhu cun su corgiolu tundhu a bisura de caragolu; a logos est sa cosa chi arregollent is piciochedhos andhandho de domo in domo a carrasegare Sinònimos e contràrios cocoi, sintzigorru Frases fintzas dogna coligoli s'ispassillat allirgau (Gd.Piras) Terminologia iscientìfica crp.

coligóli 1 , nm Definitzione genia de mustajone o mamutzone po giagarare crunculleos e àteros pigiones (e fintzes mamutzone de carrasegare) Sinònimos e contràrios furriadolza, mustagione, tzacarradroxa Frases a carrasegare fiat bestiu de coligoli ◊ pighiaus su coligoli a sos ballos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épouvantail à moineaux Ingresu scarecrow Ispagnolu espantajo Italianu cacciapàsseri Tedescu Vogelscheuche.

colimínzu , nm: colominzu, columinzu, culiminzu, culuminzu Definitzione su puntu prus artu de su barracu, de sa teulada, ischinale de teulada (a logos fintzes sa biga de s'ischinale); sa essia de su fumu de sa forredha, in sa teulada Sinònimos e contràrios cucumenale, pinnacúcia, pópula, sima / fomajou Frases sos columinzos sighiant a rupiare fumu atoscadu 2. fumat dae su columinzu su foghile Terminologia iscientìfica dmo Ètimu ltn. *culmineum Tradutziones Frantzesu cheminée, faîte (de toîture) Ingresu chimneypot Ispagnolu chimenea Italianu comìgnolo Tedescu Schornstein.

cólimu , agt: cólumu, cúlumu Definitzione chi est a oros, prenu prenu, nau de istrègios o misuras; cosa a meda / avb. a cólimu = a oros, prenu prenu de no bi càbere àteru: nadu de mesura podet èssere prena a cucurru (diferente de a oros, a rasu) Sinònimos e contràrios acucuradu, pienu / muntone Frases a sos proite dubbiosa isetat una risposta cóluma de sustàntzia ◊ su mundhu est cólumu de peleas 2. sas lúscias las ant pienadas a cólumu ◊ su trenu passat sempre a cólumu de zente ◊ s'arveghe zughet sas titas a cólumu de late 3. sufrit unu cúlumu ispaventosu de males Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu plein Ingresu full Ispagnolu colmo Italianu cólmo Tedescu voll.

colíru chibíru

colíssa coléssu

colissài colessài

colivetài calafatài

colizòne , nm: corigioni, corizone, curizone Definitzione sa parte prus méngius de su linu, sa chi tessent a tela, a pannos, a lentzolos, e fintzes sa parte prus bona de sa lana; su coro, is fogighedhas prus modhes de erbas acupadas (latuca, càule), fintzes su nasedhu, sa parte de mesu ue su frutuàriu (es. pira, mela e àteru) portat su sèmene / su corizone de s'ijerru = su grofu de s'ierru Sinònimos e contràrios coramedhu / cdh. curicioni Frases su corizone si trataiat pro su tessinzu a telarzu de sas telas fines Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. carilione(m). Tradutziones Frantzesu partie fine du lin Ingresu fine part of linen Ispagnolu parte sutil del lino Italianu parte fine del lino Tedescu feiner Teil des Leinens.

còlla , nf: coza Definitzione in sa carena de su mascu, genia de búscia ue portat is butones e fintzes is butones etotu Sinònimos e contràrios cogionera Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. colea Tradutziones Frantzesu scrotum, testicules Ingresu scrotum Ispagnolu testículos, escroto Italianu scròto, testìcoli Tedescu Hodensack.

còlla 1 , nf Definitzione genia de cosa apicigosa (prus che àteru lícuida o cagiada) po mantènnere atacaos impare materiales o orrugos de materiales fintzes diferentes Sinònimos e contràrios cola Ètimu itl. colla.

colladórgiu , nm Sinònimos e contràrios acóbiu, acotu, corcadorju*, dormitógliu, giachidorzu.

collàna , nf: conalla Definitzione genia de cosa (tira de pedhe, filera de frores o prendhas intraos in d-unu filu) chi si ponet in su tzugu e si lassat pèndhere in petorras (sa de is animales, si est de pedhe, abbarrat giusta, larga cantu bastat po no dhis nòghere) Sinònimos e contràrios buturada, cannaca / collete, collu / cdh. cudhana Frases is burricus no pretendant de èssi a conalla coment’e is meris! Terminologia iscientìfica prd Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu collier Ingresu necklace Ispagnolu collar Italianu collana, collare Tedescu Kette, Halsband.

collanàdu , agt Definitzione chi portat collana, chi est postu de collana Sinònimos e contràrios acannacau, collaradu Frases sa bracutza mia est collanada Ètimu srd.

collaràdu , agt Definitzione chi portat collana, guturada Sinònimos e contràrios acannacau, collanadu Frases a sos duos innóchidos si lis presenteit unu becu mannu, niedhu che carvone e collaradu de biancu Ètimu srd.

collàre , vrb Sinònimos e contràrios colcare* Frases si abbarro collau no m'isbarro sa manu… ◊ sos pastores collavant in foras, timendhe sos ladrones.

collàrgiu , nm Definitzione trastu de barracu, de cuile, genia de cullera fata de sa punta de unu corru de pegus de bulu, o de mascu brebeghinu Sinònimos e contràrios cogalzu*, cragallu, giogalzu Terminologia iscientìfica ans.

collàri , nm Definitzione tira de pedhe chi si ponet in su tzugu a is animales / collari de s'órdini (in d-unu terrinu)= tretu chi abbarrat chentza prantadu? Sinònimos e contràrios buturada, cannaca, collana 2. sèmenat su trigu in terra de collari Sambenados e Provèrbios smb: Collari Ètimu itl. collare.