dechína , nf: deghena,
deghina,
degina,
dexina Definizione
su tanti de deghe; unos o unas deghe, unu tanti a fúrriu de deghe
Sinonimi e contrari
dexena
Frasi
inie che aiat una deghena de féminas ◊ s’iscoberta prus ispantosa e importanti de sa preistória sarda: una dexina e prus de immàginis de perda de arena, de sa mannària de un’ómini e fintzas prus artas, in Monti Prama (G.Lilliu)◊ in custas domos postas po fàere iscola dhue istànt una deghina de piciochedhos e is bancos furint pitios
Traduzioni
Francese
dizaine
Inglese
ten
Spagnolo
decena
Italiano
diecina
Tedesco
Zehner.
dechinàre , vrb Definizione ispartzire in deghe partes oguales.
dechínu , nm: deghinu Definizione genia de pagamentu chi sa gente depiat a is feudatàrios po pòdere pàschere cun su bestiàmene.
dechiòre dechidòre
déchitu, dechíu déchidu
déchiu , pps, agt: déxiu Definizione de dèchere; chi deghet, chi dhue istat o andhat bene 2. a fai biri is cambas ispollincas no est cosa tropu déxia.
dechívile , agt Sinonimi e contrari dechile Etimo srd.
décibbel , nm Definizione unidade de misura de is sonos po sa fortza chi tenent.
decídere, decídiri , vrb: dessídiri,
detzídere,
ditzídere Definizione
pigare una decisione
Frasi
cussu no dh'as a decídere tue! ◊ chi a decídere mi giàt su permissu, sa risposta dha giao de seguru
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
décider
Inglese
to decide
Spagnolo
decidir
Italiano
decìdere
Tedesco
entscheiden ( sich ).
decídiu , pps, agt: detzisu Definizione de decídere Sinonimi e contrari resinnadu, resolutu Frasi aus decídiu de no pubblicare cussas otavas.
decifrài, decifràre , vrb Definizione
cumprèndhere o ispiegare, lígere e cumprèndhere un’iscritura, unu singiale, unu sinnu, giaendhodhi o connoschendhodhi unu significau
Frasi
s'iscritura antiga bi cheret zente pràtiga, chi bi at istudiadu subra, pro la decifrare
Traduzioni
Francese
déchiffrer
Inglese
to decode
Spagnolo
descifrar
Italiano
decifrare
Tedesco
entschlüsseln,
dechiffrieren,
entziffern.
decimàle , agt Definizione
nau de sistema de numeradura e de ispartzidura, chi andhat de deghe in deghe; parte de cosa ispartzia in deghe
Frasi
su sistema métricu decimale no est connotu in totue: in Sardinna l'ant postu a óbbrigu sos Piemontesos a oros de su 184O
2.
unu númeru ebbia apustis de sa vírgula est unu decimale
Traduzioni
Francese
décimal
Inglese
tithe (of a)
Spagnolo
decimal
Italiano
decimale
Tedesco
dezimal.
decímetru , nm Definizione mesura de longària de deghe centímetros, su degunu de unu metro.
décimu , agt, nm Definizione
su de deghe, su degunu
Traduzioni
Francese
dixième
Inglese
tenth
Spagnolo
décimo
Italiano
dècimo
Tedesco
zehnte,
Zehntel.
decisiòne, decisiòni , nf: dessisione,
detzisione,
ditzisioni Definizione
su decídere, sa cosa chi si decidet
Sinonimi e contrari
detzidimentu,
disposiscione,
disposta
Frasi
sa dessisione furiosa naschet travessa
Traduzioni
Francese
décision
Inglese
decision
Spagnolo
decisión
Italiano
decisióne
Tedesco
Entschluß,
Entscheidung.
decisívu , agt: ditzisivu Definizione importante a su puntu chi est su chi decidet de calecuna cosa Sinonimi e contrari importante.
declamài , vrb: decramare Definizione nàrrere o lígere a boghe arta, fintzes cun apóntziu, una cosa (es. poesia) coment'e chi siat cosa sua chi unu est naendho tandho.
declarài , vrb: decrarai,
dichiarare,
diclarare Definizione
nàrrere sa cosa chi s'iscat de una manera ladina, crara, mescamente su chi unu pentzat o credet e bolet; rfl., nàrrere, fàere a ischire a una de dha bòllere a pobidha
Sinonimi e contrari
aclarire
| ctr.
cuai,
denegare
Frasi
mai no sigas duus lèpuris paris, no ti declaris chi totu iscís fai!
2.
totus, giòvanos, betzones, ti si sunt dichiarados, pro finas sos illumbados imbiadu ti ant cantones (B.Cara)◊ no ti potzu cumprendi si tui no ti decraras! ◊ chi bollis su coru miu poita no ti decraras?
Etimo
ctl., spn.
declarar
Traduzioni
Francese
déclarer
Inglese
to declare
Spagnolo
declarar
Italiano
dichiarare
Tedesco
erklären,
sich erklären.
decollàre , vrb Definizione partire, tzucare, pesandhosindhe e inartandho a bolu, nau de is aeroplanos.