decuriòne , nm Definizione caporale de deghe ómines.
decussè , avb Sinonimi e contrari diacussu, sinoncas, sinono Frasi si proiat, su crabaxu beniat issu puru a barracu, si acudiat, decussè si aculiàt acanta de is crabas (G.Usai).
dèda , nf: addeda Definizione
critériu faendho is cosas / chentza deda = a mala istropiadura, a tropu, chentza régula
Sinonimi e contrari
medida,
mesura,
régula
Frasi
su guvernu furet pagu e no meda, cantu nos leat totu chena deda! (G.Ruju)◊ su chi ti ant lassadu babbu tou e mamma tua est lughe e deda, amore e paghe, e ódiu contra a s'abbolotu
Traduzioni
Francese
mesure,
modération
Inglese
moderation
Spagnolo
moderación
Italiano
misura,
moderazióne
Tedesco
Maß.
deddéi , nm Definizione in su foedhóngiu de is pipios, logu fora, a ue andhare, essire Sinonimi e contrari ciuciui Frasi andaus a deddei! Etimo srd.
dedeài , avb: dediai Definizione in cussa manera Sinonimi e contrari aggae, aici, deasie, diai | ctr. dedeoi Frasi no aiat arciadu oxos dae terra, fit istada dedeai totu s'ora chi su frade li fit nendhe totu custu (S.Saba)◊ fia dedeai a su cioga cioga e mi che fia acurtziendhe a su putu… mannedha mi betat custu bete pabadu!… Etimo srd.
dedeói , avb: dedioi,
deosi,
deosinche,
degoi,
diosi Definizione
de custa o in custa manera, comente seo biendho, naendho
Sinonimi e contrari
aggae,
aggoi,
aici,
angosi,
goe
| ctr.
dedeai
Frasi
a ite puntu, trenu, ses torradu: no fisti dedioi assesugiadu candho currias subra sos binàrios (G.Monzitta)◊ dedioi imbadhinant sos poetes! ◊ deosi no andhat bene! ◊ acontza sos faedhos: no ti permito de mi faedhare dedeoi! ◊ dedeoi, mih, abbà, si càriat su pane!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ainsi
Inglese
like that,
so
Spagnolo
así
Italiano
così
Tedesco
so,
auf diese Weise.
dedí, dedía , nm, avb: dedie,
didie Definizione
de die, su dedie, su die: de sa die, sa parte chi est lughe / avb.: a dedie; a lugh'e dedie = a dedie
Frasi
su dedie drommit e su denote istat zirendhe ◊ su chi si naru in s'iscuriu naraidhu a dedia! ◊ su sole est a dedie
2.
sa títula a didie zirat in s'àghera e in sos ribos ◊ male a didie e pejus a denote semus continu in irgherramatzina ◊ cussu si fait a su dedí
Traduzioni
Francese
pendant la journée
Inglese
by day
Spagnolo
de día
Italiano
di giórno
Tedesco
bei Tag.
dediài dedeài
dédica , nf Definizione su chi s'iscriet candho si donat ccn. cosa a unu.
dedicài, dedicàre , vrb Definizione
fàere una dédica
Sinonimi e contrari
intitulai
Traduzioni
Francese
dédier
Inglese
to dedicate
Spagnolo
dedicar
Italiano
dedicare
Tedesco
benennen.
dedíe dedí
dediói dedeói
deduíre , vrb Definizione de unu fatu, su ndhe bogàre o fintzes cumprèndhere calecuna cosa chi no si biet o no si est nada apostadamente Sinonimi e contrari dedúsiri.
dedúsiri , vrb Sinonimi e contrari deduire.
dedutziòne, dedutziòni , nf Definizione su chi si ndhe bogat o fintzes cumprendhet de calecuna cosa, fatu o chistione.
defarsàu , agt Definizione disfalsau, chi est mudau bestiu a màscara, cun bestimentu de pàrrere su chi no est (es. ómine bestiu a fémina, fémina bestia a ómine) Sinonimi e contrari caratzadu, carotadu, faciolau, mascaradu Frasi po ispàssiu a carnovali dognunu essit defarsau.
defàtu , cng: difatis Definizione
foedhu chi serbit po cunfirmare su chi si est nau
Sinonimi e contrari
énimis,
iteu
Frasi
Fulanu fit cojadu, difatis teniat fintzas carchi fizu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
en effet
Inglese
in fact
Spagnolo
en efecto
Italiano
infatti
Tedesco
in der Tat.
defèndhere , vrb: defèndiri,
difèndhere,
difendi,
difèndiri,
difènnere Definizione
fàere o pigare sa difesa, is partesas de unu, amparare a ccn., fàere a manera chi unu o una cosa no tèngiat dannu o male
Sinonimi e contrari
amparai,
defensai,
iscòndhere
Frasi
candho no tenet resone aite lu difendhes?! ◊ tue no chirches a neunu, ma si ti faghent male difèndhedi! ◊ a cancu fradi dhi fiat tocau a si pigai a buciconis po difèndiri s’onori de is sorris ◊ sa zente si cheriat dassada in pache e pro difèndhere cussa libbertade fit custrinta a gherrare a malaboza ◊ fit zente chi s’ischiat difèndhere ◊ mi difendho cun régula e rigore siat in s'interessu o in s'onore (Sassu)◊ arregràtzias de coru a totus cudhus chi difendint sa língua sarda!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
défendre
Inglese
to defend
Spagnolo
defender
Italiano
difèndere
Tedesco
verteidigen.
defendhidòre, defendidòri , agt, nm Definizione
chi o chie difendhet a unu o calecuna cosa
Sinonimi e contrari
defensore
Traduzioni
Francese
défenseur
Inglese
defender
Spagnolo
defensor
Italiano
difensóre
Tedesco
Verteidiger.
defèndiri defèndhere