illagratzonadúra , nf Definizione su illagrare de unu bestimentu (o àteru deasi), in totu o in parte, a fortza de dhu pònnere, o fintzes segundhu de ite est fatu Sinonimi e contrari illabbargiada, irfodhionadura, sciampladura, sciamplamentu.
illagrimàdu , agt Definizione chi est isciustu de làgrimas, de prantu.
illàgru , avb, agt, nm: ailladru, illargu, illàrigu Definizione a largu, atesu; nau a calidade, chi est mannu, amprosu; fintzes tretu, illargada Sinonimi e contrari allarghitu, atesu / amprosu, lalgu / irganzada Frasi parentes de illagru furint benidos a sa festa e brindhaos dhos iant a chenare ◊ si biet de illagru mannu ca cussa est una fàula! 2. m'iant fatu una gigia illagra illagra, manna manna ◊ sa latzada est illagra mesu prammu 3. sa salia ndhe dhi essit de s'illagru de is dentes Etimo srd.
illaidhonàu , agt Definizione nau de ccn., chi est drolle, iscimpru, tolondro Sinonimi e contrari addrolliu, allaidhonau, allochiau Etimo srd.
illainàre, illainàri illabinàre
illainàu , pps, agt Definizione de illainare; chi istat male de s’iscurrentziadura 2. cussu pastori portat s'arrobba illainada, totu bruta 3. su tallu est illainau, istasidu.
illaizàdu , pps, agt Definizione
de illaizare; chi ndhe at leau su logu, chi si est o dh’ant ispainau in medas tretos o logos
Sinonimi e contrari
ispaltu,
ispartinadu,
spainau
| ctr.
collidu
Traduzioni
Francese
diffusé,
diffus,
répandu
Inglese
diffuse (d)
Spagnolo
difundido
Italiano
diffuso
Tedesco
verbreitet.
illaizaméntu , nm Definizione
su ispainare, illargare o istèrrere sa cosa
Sinonimi e contrari
spainadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
diffusion
Inglese
diffusion
Spagnolo
difusión,
distribución
Italiano
diffusióne
Tedesco
Verbreitung.
illaizàre , vrb Definizione
ispainare, istèrrere, portare, andhare aifatu de su logu, in tantos logos
Sinonimi e contrari
ispadhiciare,
ispaghinare,
ispàlghere,
ispaltzighinare,
isparcinare,
isparminare,
isprabinare
| ctr.
collire,
recògliere
Frasi
ndhe ant a ischire meda, issos, cantos ndhe amus illaizadu de custos libbrighedhos! (Z.F.Pintore)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'élargir,
se répandre
Inglese
to spread (out)
Spagnolo
extenderse,
difundirse
Italiano
allargarsi,
diffóndersi
Tedesco
sich verbreiten.
illaldiàre , vrb: illardare, illardiare Definizione istacare, segandhondhedhu, su lardu de sa petza: illardare su porcu mortu; fintzes preutire, istidhigare lardu allutu a sa petza orrostindho Sinonimi e contrari preutire 2. bellos cantzos de lardu los impreant pro illardiare sa peta lanza Etimo srd.
illaldónzu , nm Definizione su illardare su porcu mortu Etimo srd.
illalgàre, illalghiàre , vrb: illargai,
illargare,
illarigai,
islargai,
islargare,
slargai Definizione
fàere o essire prus largu; portare o andhare atesu; istagiare, istesiare s’unu de s’àteru; rfl. pigare tropu cunfidàntzia, ampramu
Sinonimi e contrari
allalgare
/
astesiai,
issuzire,
istesare,
istregire
/
iscrobare
| ctr.
afíere,
astrínghere,
acurtziare
Frasi
in cussu tretu su caminu s'illargat e fachet una piatza ◊ cuss'istampighedha est tropu astrinta: cheret illargada
2.
si ndi fiat illargau de su logu de su dannu ◊ nche aiant illargau sas bacas a zosso ◊ issa no si depet illargare dae dommo!
3.
si sunt fachendhe bene, custos ammoraos, azudàelos, sinono bocàelis s'idea dae conca e illargàelos!
4.
tzerachedhu, no t'illarghes foedhanno!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
élargir
Inglese
to widen
Spagnolo
ensanchar
Italiano
ampliare,
slargare
Tedesco
verbreitern.
illalgónzu , nm Definizione su illargare, su fàere prus largu Sinonimi e contrari illargadura, illargamentu Etimo srd.
illallaronàu , agt Definizione nau de ccn., chi est totu male postu de bestimentu, bestiu chentza crabbu, a trascuru Sinonimi e contrari drodhe, isconfusu, làllaru, scundutu, scurumu.
illàma , nf Definizione lama*, istrégiu de làuna Sinonimi e contrari allama.
illampiàre , vrb Definizione cumenciare a bíere ccn. cosa de atesu Sinonimi e contrari allampare, apubai, assebeltare Etimo srd.
illampizàda , nf Definizione su illampizare; su fàere una furriada de ogos, su castiare; cosa chi durat pagu pagu Sinonimi e contrari allampigiada, lampada / abbaidada, castiada, mirada, ocrada, oghia, oghidura, ojizada 2. dae sos ojitos isperieit un'illampizada chi naraiat prus de un'irrúilu! 3. sa zoventude est un'illampizada ◊ che at bistu un'illampizada de Callina Etimo srd.
illampizàre , vrb Definizione
fàere o mandhare coment'e lampos de lughe
Sinonimi e contrari
allampizare,
brigliai,
grigliare,
lúchere,
lutzigare
Frasi
sos ogros suos lúghidos che bidros illampizant che oro ◊ comente iscúrigat, carchi istedhu illampizat ◊ candho sulas, framma e ischintizas bolant, alluet ónnia cosichedha: intas tue, mofèndheti, illampizas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
resplendir
Inglese
to shine
Spagnolo
resplandecer
Italiano
risplèndere
Tedesco
glänzen,
strahlen.
illampizósu , agt Definizione chi lampizat, chi lughet Sinonimi e contrari brilladinu, luchente Frasi in pac'ora su podhore nos at fatu píchidos e illampizosos, che a su cafè candho lu bocant dae su frunillu (P.Pireddu) Etimo srd.
illanadòrza , nf: illanatorja Definizione brebè giòvona, sacaja, ma bona de túndhere Etimo srd.