illoltiàre , vrb: illortziare Definizione bogare s’orrobba de su sabone, de sa lissia, samunandho Sinonimi e contrari illertire, illimpidare.
illomeràre , vrb: illorimare,
illorumare,
slomburai Definizione
istèrrere su filu de su lómburu; ispainare, istèrrere
Sinonimi e contrari
irgromerare
| ctr.
allomborae
Frasi
illorimare su cabu ◊ bides, in su pasu de su sero sa lóriga tzega de su denegu s'illórimat lestra peri sas carrelas (G.Elies)
2.
s'abba illorumendhe abbratzat sa rena, s'isterret e poi torrat a mare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dérouler,
dépelotonner
Inglese
to unroll,
to unwind
Spagnolo
desarrollar,
desovillar
Italiano
srotolare,
sgomitolare
Tedesco
aufrollen,
entknäueln.
illòmpi, illòmpiri , vrb Sinonimi e contrari bènnere, lòmpere Frasi candu seu illómpiu dhus apu cumpréndius a sa faci ◊ in d-un'orixedha fut illómpidu a S'Enna de Coxinas, acanta de arribbai a bidha Etimo srd.
illongàda , nf: illonghiada Definizione su illonghiare Sinonimi e contrari allongada | ctr. incurtziada Etimo srd.
illongàre , vrb: illonghiae,
illonghiare,
islongare Definizione
essire prus longu, fàere prus longa una cosa, nau fintzes in su sensu de dh’istirare, de dh’apèrrere totu, de nàrrere cosa meda, prus de su chi serbit, de istentare
Sinonimi e contrari
allongare,
istirare,
istiriolare
| ctr.
acurtzai
Modi di dire
csn:
i. su bratzu, sa manu = istirare su bratzu, sa manu; i. su passu = andai prus allestru; illonghiae su tzugu = istare chentza manigare, coment'e ingullindhe salia, ma fintzas disizare carchi cosa in debbadas
Frasi
sa pasta cariada si depet irfinigare e illonghiare pro fàghere sos macarrones tundhos ◊ a colare inoghe s'istrada illónghiat meda ◊ sa bete barva si li fit illonghiada fintzas a grenucos ◊ coladu nadale sas dies illongant
2.
su ferenu dhi est passau e no si dha sentit de faer síghere a illonghiae su tzugu a su fizu, chi est sentza papae ◊ candho si tratat de pretèndhere unu diritu, tandho ndhe as aju de illongare tuju!
3.
po no illonghiare, bos ammento duas brullas ebbia ◊ tziu Bantoni aiat bestiu in mesu àteru nàrrere pro secare in curtzu unu negóssiu chi zuchiat su grabbu de s'illonghiare ◊ apenas poto su "emmo" ti lu do, ne ti l’illongo cun "ne" e ne cun "ma"
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
allonger
Inglese
to lenghten
Spagnolo
alargar
Italiano
allungare,
dilungare
Tedesco
verlängern.
illonghiàda illongàda
illonghiadúra , nf Sinonimi e contrari
allongadura,
illonghiamentu
| ctr.
incurtzamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
allongement
Inglese
lenghtening
Spagnolo
alargamiento
Italiano
allungaménto
Tedesco
Verlängerung.
illonghiàe, illonghiàre illongàre
illonghirídu , agt Definizione nau de ccn., chi est tropu longu, cricat tropu cosas candho foedhat, chi est unu pagu iscioloriau Etimo srd.
illónghiu , nm Definizione su illongare, nau fintzes de tempus in su sensu de tirare a longas, ibertare perdendho tempus Sinonimi e contrari illonghiadura | ctr. incurtzadura Etimo srd.
illongoristàu , agt Definizione chi est tropu longu, illonghiau meda Sinonimi e contrari longarione Etimo srd.
illoràre , vrb: illoriare 1, irlorae Definizione coment’e bogare, leare o iscapiare is loros, nau pruschetotu in su sensu de si ndhe andhare currendho, de si fuire, de si tzucare, ma a logos fintzes torrare, arrecuire a domo / illoràresi a fuire, a cúrrere = aciocai, acirrai o allaciai a fuiri, a cúrriri Frasi comente at bidu a mie at timidu e si est illoradu a cúrrere ◊ sas féminas illoraiant paris cun pobidhos e frades dae campu 2. in cussa bragheta s'illóriant traos… e butones! Etimo srd.
illoriàdu illeriàdu
illoriài , vrb Sinonimi e contrari afrogongiai, istriulare, pilisae, straciulai Frasi custu bentu est illoriendimí totu is froris ◊ est bessiu cun sa bistimenta totu illoriada.
illoriàre illeriàre
illoriàre 1 illoràre
illorichedhàre , vrb Definizione segare is lórigas de una cadena, bogare de pare is ossos (is nodos o lórigas de s’ischina) Etimo srd.
illorigàre , vrb Definizione
istèrrere, ispràghere o istirare cosa pinnigada; rfl. si narat fintzes in su sensu de fàere impresse
Sinonimi e contrari
ilboligare,
istirare
| ctr.
alloricare
Frasi
como faghimus una bella caminada ca nos illorigamus sas ancas
2.
pesa, illorigadindhe, ca est tardu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étendre
Inglese
to stretch
Spagnolo
desentorpecer
Italiano
sgranchire
Tedesco
recken.
illorimàre illomeràre
illóriu , nm Definizione istràcios brutos, iscorriadura, segada in s’orrobba; fintzes cosa de malu chi si narat de s’àteru Sinonimi e contrari iscorrioladura, iscórriu / contuliu, ispibisu, lollúghine, pisibisi 1, pisighinzu Frasi no siet sa terra nostra s'iscuru zimitóriu ue s'Itàlia frundhit púdidu donzi illóriu! (A.Casula)◊ custu mese puru s’illóriu est prus mannu de su tzàpulu! (L.Mura) 2. làssami sos illórios, lassa! Etimo srd.