A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

illoltiàre , vrb: illortziare Definitzione bogare s’orrobba de su sabone, de sa lissia, samunandho Sinònimos e contràrios illertire, illimpidare.

illomeràre , vrb: illorimare, illorumare, slomburai Definitzione istèrrere su filu de su lómburu; ispainare, istèrrere Sinònimos e contràrios irgromerare | ctr. allomborae Frases illorimare su cabu ◊ bides, in su pasu de su sero sa lóriga tzega de su denegu s'illórimat lestra peri sas carrelas (G.Elies) 2. s'abba illorumendhe abbratzat sa rena, s'isterret e poi torrat a mare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dérouler, dépelotonner Ingresu to unroll, to unwind Ispagnolu desarrollar, desovillar Italianu srotolare, sgomitolare Tedescu aufrollen, entknäueln.

illòmpi, illòmpiri , vrb Sinònimos e contràrios bènnere, lòmpere Frases candu seu illómpiu dhus apu cumpréndius a sa faci ◊ in d-un'orixedha fut illómpidu a S'Enna de Coxinas, acanta de arribbai a bidha Ètimu srd.

illongàda , nf: illonghiada Definitzione su illonghiare Sinònimos e contràrios allongada | ctr. incurtziada Ètimu srd.

illongàre , vrb: illonghiae, illonghiare, islongare Definitzione essire prus longu, fàere prus longa una cosa, nau fintzes in su sensu de dh’istirare, de dh’apèrrere totu, de nàrrere cosa meda, prus de su chi serbit, de istentare Sinònimos e contràrios allongare, istirare, istiriolare | ctr. acurtzai Maneras de nàrrere csn: i. su bratzu, sa manu = istirare su bratzu, sa manu; i. su passu = andai prus allestru; illonghiae su tzugu = istare chentza manigare, coment'e ingullindhe salia, ma fintzas disizare carchi cosa in debbadas Frases sa pasta cariada si depet irfinigare e illonghiare pro fàghere sos macarrones tundhos ◊ a colare inoghe s'istrada illónghiat meda ◊ sa bete barva si li fit illonghiada fintzas a grenucos ◊ coladu nadale sas dies illongant 2. su ferenu dhi est passau e no si dha sentit de faer síghere a illonghiae su tzugu a su fizu, chi est sentza papae ◊ candho si tratat de pretèndhere unu diritu, tandho ndhe as aju de illongare tuju! 3. po no illonghiare, bos ammento duas brullas ebbia ◊ tziu Bantoni aiat bestiu in mesu àteru nàrrere pro secare in curtzu unu negóssiu chi zuchiat su grabbu de s'illonghiare ◊ apenas poto su "emmo" ti lu do, ne ti l’illongo cun "ne" e ne cun "ma" Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allonger Ingresu to lenghten Ispagnolu alargar Italianu allungare, dilungare Tedescu verlängern.

illonghiàda illongàda

illonghiadúra , nf Sinònimos e contràrios allongadura, illonghiamentu | ctr. incurtzamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu allongement Ingresu lenghtening Ispagnolu alargamiento Italianu allungaménto Tedescu Verlängerung.

illonghiàe, illonghiàre illongàre

illonghirídu , agt Definitzione nau de ccn., chi est tropu longu, cricat tropu cosas candho foedhat, chi est unu pagu iscioloriau Ètimu srd.

illónghiu , nm Definitzione su illongare, nau fintzes de tempus in su sensu de tirare a longas, ibertare perdendho tempus Sinònimos e contràrios illonghiadura | ctr. incurtzadura Ètimu srd.

illongoristàu , agt Definitzione chi est tropu longu, illonghiau meda Sinònimos e contràrios longarione Ètimu srd.

illoràre , vrb: illoriare 1, irlorae Definitzione coment’e bogare, leare o iscapiare is loros, nau pruschetotu in su sensu de si ndhe andhare currendho, de si fuire, de si tzucare, ma a logos fintzes torrare, arrecuire a domo / illoràresi a fuire, a cúrrere = aciocai, acirrai o allaciai a fuiri, a cúrriri Frases comente at bidu a mie at timidu e si est illoradu a cúrrere ◊ sas féminas illoraiant paris cun pobidhos e frades dae campu 2. in cussa bragheta s'illóriant traos… e butones! Ètimu srd.

illoriàdu illeriàdu

illoriài , vrb Sinònimos e contràrios afrogongiai, istriulare, pilisae, straciulai Frases custu bentu est illoriendimí totu is froris ◊ est bessiu cun sa bistimenta totu illoriada.

illoriàre illeriàre

illoriàre 1 illoràre

illorichedhàre , vrb Definitzione segare is lórigas de una cadena, bogare de pare is ossos (is nodos o lórigas de s’ischina) Ètimu srd.

illorigàre , vrb Definitzione istèrrere, ispràghere o istirare cosa pinnigada; rfl. si narat fintzes in su sensu de fàere impresse Sinònimos e contràrios ilboligare, istirare | ctr. alloricare Frases como faghimus una bella caminada ca nos illorigamus sas ancas 2. pesa, illorigadindhe, ca est tardu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étendre Ingresu to stretch Ispagnolu desentorpecer Italianu sgranchire Tedescu recken.

illorimàre illomeràre

illóriu , nm Definitzione istràcios brutos, iscorriadura, segada in s’orrobba; fintzes cosa de malu chi si narat de s’àteru Sinònimos e contràrios iscorrioladura, iscórriu / contuliu, ispibisu, lollúghine, pisibisi 1, pisighinzu Frases no siet sa terra nostra s'iscuru zimitóriu ue s'Itàlia frundhit púdidu donzi illóriu! (A.Casula)◊ custu mese puru s’illóriu est prus mannu de su tzàpulu! (L.Mura) 2. làssami sos illórios, lassa! Ètimu srd.