A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

monèda, monèta , nf: muneda, munera Definizione dinare, nau siat in su sensu de s'unidade monetària de un'istadu siat in su sensu de su dinare materiale deasi comente s'impreat in contante, a manígiu,mescamente in minudos, de metallu o paperi / in sa m. de metallu si distinghent duas partes, rughe e (pl.) crastos (a logos fintzes pedhi): in sa prima, in sa moneda sarda dhue iat agiummai sèmpere una grughe pitichedha, in crastos dhue iat in is monedas chi si connoschent agiummai sèmpere una conca e po su prus dhue fut iscritu su valore Modi di dire csn: sa muneda est in balantza = su dinari est currindhe ma chentza pèrdere de valore; muneda frassa = dinari malu, chentza valore Frasi certus bandant a circai istrexu antigu e muneda chi bendint a martinica a chini totu scint issus Traduzioni Francese monnaie Inglese moey, coin, currency Spagnolo moneda Italiano monéta Tedesco Währung, Geld, Münze.

monetàriu , agt Sinonimi e contrari moneteri.

monetéri , agt Definizione chi pertocat sa moneda, su dinare Traduzioni Francese monétaire Inglese monetary Spagnolo monetario Italiano monetàrio Tedesco Währungs…, Geld….

monferína , nf Definizione genia de ballu.

mongèta , nf: monzeta, mungeta Definizione genia de tzintzigorru in colore de castàngia (ma a papu niedhu), piticu, chi in s'istade s'interrat e tupat cun d-unu pigighedhu biancu càndhidu: si narat m. candu si arregollet giai essiu a pàschere / mungeta pei de molenti = tzintzigorru mannu Sinonimi e contrari croghedha 1, monza 1, tapada 1 Frasi sos cundhutos che tilíngias iscaint sizillèndheche sa morte che monzeta ◊ bai a arregolli tapadas e mungetas! ◊ chini non portat agulla non papat mungetas ◊ est essidu a chilcare monzeta ◊ mungetas pei de molenti in cussas terras dhoi nd’at medas Terminologia scientifica crp, helix aperta Etimo ctl. mongeta. Traduzioni Inglese green garden snail Italiano chiòcciola, monachèlla Tedesco Grunzschnecke.

mòngia mògna

mòngia 1 , nf Definizione genia de candhela Frasi allui sa mongixedha, chi no potzu istudiai!

mongiài , vrb Definizione murgiai, pònnere in sa múrgia Sinonimi e contrari ammugliare, salire.

mongíli , nm: monzile Definizione ispétzia de velu biancu fatu a pinnigas chi ammontat su tzugu e su petus de is mòngias Sinonimi e contrari toca Cognomi e Proverbi smb: Mongili Terminologia scientifica bst Etimo ctl., spn. mongil, monjil Traduzioni Francese guimpe Inglese wimple Spagnolo griñón Italiano soggólo Tedesco Brustschleier.

mongitèdha , nf Definizione pilloni de santa Luxia, genia de orrúndhine Sinonimi e contrari barbarotu Terminologia scientifica pzn.

móngiu , agt Sinonimi e contrari moitzu 1 Frasi murrúngiat móngiu ◊ s'ajaja, a is fuedhus de sa neta, si mússiat is lavras, si tocat sa braba e pensat, tussit e a iscusi, mòngia e afrigia, cumentzat a fuedhai.

móngiu 1 , nm: monzu Definizione ómine chi faet votu e si giaet totu a Deus e a sa vida de fide Sinonimi e contrari padre, para Frasi sa crésia de sant'Efis de Cuartu l'ant oferta a sos monzos de santu Vitore de Marsíglia su 1119 Etimo ctl. monjo Traduzioni Francese moine Inglese monk Spagnolo monje Italiano mònaco Tedesco Mönch.

mongixèdha , nf: monzichedha Definizione min. de mòngia, mòngia pitica, giovonedha; prus che àteru si narat a s'orrúndhine / mongixedha de lati = cóciula bianca Sinonimi e contrari monzita / arrúndibi, grúndhine, rúnchile.

mòni , nm Definizione su chi si ndhe tenet de profetu de calecuna cosa Sinonimi e contrari cabbale, lucru Frasi nd'eus a bogai moni bellu cun totu custu atrupellu!…◊ bellu moni nd'at bogau de is bacas de su babbu!…

moníca , nf: moninca, munica, múnica, muninca Definizione genia de animale, àbbile e inteligente, chi tenet cumportamentos chi assimbígiant a su fàere de su cristianu, mescamente ca faet (arrepitit) su chi biet faendho / moninca manna meda = monincone; moninca minore = munichitu, munichita, moninchedha Sinonimi e contrari carulina, mantenica Frasi sa monica est lunàtica e gherrisca ◊ a cadhadas ti pesas che fogu faghindhe sas leadas de muninca (N.Marchetti)◊ bufa abba, gai no la pagas e paura no tenes chi ti cogas, ne che moninca brincas e ne giogas (Testoni) Terminologia scientifica anar Etimo spn. monica Traduzioni Francese singe Inglese monkey Spagnolo mono Italiano scìmmia Tedesco Affe.

mónica , nf Definizione genia de bide, àghina niedha e su binu chi faet Etimo itl.

monidúra , nf Definizione its, parte de s'iscarpone? Frasi s'ischina e sa carena, si no est istrossada dae minore, no pínnicat prus e candho s'ómine est mannu no balet prus ne pro sola e ne pro monidura (F.Cambosu).

moniméntu moliméntu

monínca moníca

moníncu , agt: munincu Definizione nau de ccn. po sa carena, chi est istrígile, cannàile Sinonimi e contrari finigosu, stinghiritzu Etimo srd.