A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

monèda, monèta , nf: muneda, munera Definitzione dinare, nau siat in su sensu de s'unidade monetària de un'istadu siat in su sensu de su dinare materiale deasi comente s'impreat in contante, a manígiu,mescamente in minudos, de metallu o paperi / in sa m. de metallu si distinghent duas partes, rughe e (pl.) crastos (a logos fintzes pedhi): in sa prima, in sa moneda sarda dhue iat agiummai sèmpere una grughe pitichedha, in crastos dhue iat in is monedas chi si connoschent agiummai sèmpere una conca e po su prus dhue fut iscritu su valore Maneras de nàrrere csn: sa muneda est in balantza = su dinari est currindhe ma chentza pèrdere de valore; muneda frassa = dinari malu, chentza valore Frases certus bandant a circai istrexu antigu e muneda chi bendint a martinica a chini totu scint issus Tradutziones Frantzesu monnaie Ingresu moey, coin, currency Ispagnolu moneda Italianu monéta Tedescu Währung, Geld, Münze.

monetàriu , agt Sinònimos e contràrios moneteri.

monetéri , agt Definitzione chi pertocat sa moneda, su dinare Tradutziones Frantzesu monétaire Ingresu monetary Ispagnolu monetario Italianu monetàrio Tedescu Währungs…, Geld….

monferína , nf Definitzione genia de ballu.

mongèta , nf: monzeta, mungeta Definitzione genia de tzintzigorru in colore de castàngia (ma a papu niedhu), piticu, chi in s'istade s'interrat e tupat cun d-unu pigighedhu biancu càndhidu: si narat m. candu si arregollet giai essiu a pàschere / mungeta pei de molenti = tzintzigorru mannu Sinònimos e contràrios croghedha 1, monza 1, tapada 1 Frases sos cundhutos che tilíngias iscaint sizillèndheche sa morte che monzeta ◊ bai a arregolli tapadas e mungetas! ◊ chini non portat agulla non papat mungetas ◊ est essidu a chilcare monzeta ◊ mungetas pei de molenti in cussas terras dhoi nd’at medas Terminologia iscientìfica crp, helix aperta Ètimu ctl. mongeta. Tradutziones Ingresu green garden snail Italianu chiòcciola, monachèlla Tedescu Grunzschnecke.

mòngia mògna

mòngia 1 , nf Definitzione genia de candhela Frases allui sa mongixedha, chi no potzu istudiai!

mongiài , vrb Definitzione murgiai, pònnere in sa múrgia Sinònimos e contràrios ammugliare, salire.

mongíli , nm: monzile Definitzione ispétzia de velu biancu fatu a pinnigas chi ammontat su tzugu e su petus de is mòngias Sinònimos e contràrios toca Sambenados e Provèrbios smb: Mongili Terminologia iscientìfica bst Ètimu ctl., spn. mongil, monjil Tradutziones Frantzesu guimpe Ingresu wimple Ispagnolu griñón Italianu soggólo Tedescu Brustschleier.

mongitèdha , nf Definitzione pilloni de santa Luxia, genia de orrúndhine Sinònimos e contràrios barbarotu Terminologia iscientìfica pzn.

móngiu , agt Sinònimos e contràrios moitzu 1 Frases murrúngiat móngiu ◊ s'ajaja, a is fuedhus de sa neta, si mússiat is lavras, si tocat sa braba e pensat, tussit e a iscusi, mòngia e afrigia, cumentzat a fuedhai.

móngiu 1 , nm: monzu Definitzione ómine chi faet votu e si giaet totu a Deus e a sa vida de fide Sinònimos e contràrios padre, para Frases sa crésia de sant'Efis de Cuartu l'ant oferta a sos monzos de santu Vitore de Marsíglia su 1119 Ètimu ctl. monjo Tradutziones Frantzesu moine Ingresu monk Ispagnolu monje Italianu mònaco Tedescu Mönch.

mongixèdha , nf: monzichedha Definitzione min. de mòngia, mòngia pitica, giovonedha; prus che àteru si narat a s'orrúndhine / mongixedha de lati = cóciula bianca Sinònimos e contràrios monzita / arrúndibi, grúndhine, rúnchile.

mòni , nm Definitzione su chi si ndhe tenet de profetu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios cabbale, lucru Frases nd'eus a bogai moni bellu cun totu custu atrupellu!…◊ bellu moni nd'at bogau de is bacas de su babbu!…

moníca , nf: moninca, munica, múnica, muninca Definitzione genia de animale, àbbile e inteligente, chi tenet cumportamentos chi assimbígiant a su fàere de su cristianu, mescamente ca faet (arrepitit) su chi biet faendho / moninca manna meda = monincone; moninca minore = munichitu, munichita, moninchedha Sinònimos e contràrios carulina, mantenica Frases sa monica est lunàtica e gherrisca ◊ a cadhadas ti pesas che fogu faghindhe sas leadas de muninca (N.Marchetti)◊ bufa abba, gai no la pagas e paura no tenes chi ti cogas, ne che moninca brincas e ne giogas (Testoni) Terminologia iscientìfica anar Ètimu spn. monica Tradutziones Frantzesu singe Ingresu monkey Ispagnolu mono Italianu scìmmia Tedescu Affe.

mónica , nf Definitzione genia de bide, àghina niedha e su binu chi faet Ètimu itl.

monidúra , nf Definitzione its, parte de s'iscarpone? Frases s'ischina e sa carena, si no est istrossada dae minore, no pínnicat prus e candho s'ómine est mannu no balet prus ne pro sola e ne pro monidura (F.Cambosu).

moniméntu moliméntu

monínca moníca

moníncu , agt: munincu Definitzione nau de ccn. po sa carena, chi est istrígile, cannàile Sinònimos e contràrios finigosu, stinghiritzu Ètimu srd.