A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

mòlma , nf Sinonimi e contrari ladrau, limmu, lodu Etimo cdh. morma.

molóju , nm Definizione mola, tupa, nau fintzes de gente totu impare in pagu tretu Etimo srd.

molóju 1 , nm Definizione burdellu, moida, avolotu Sinonimi e contrari isórdulu, sciumbullu, stragambullu, trambullu, tregollu Etimo srd.

molóstia, molóstiu , nf, nm Definizione cosa chi giaet ifadu Sinonimi e contrari gena, ifadamentu, ifestu, impelegu, impéltinu, innaentu, inzerra, istéculu, lassamistai, nischitzu, pibinca Frasi s'ira e su molóstiu li creschiant in sa carena a cada istampu chi fachiat in sos oros de su ziru (S.Spiggia) Etimo srd.

moltàgiu maltàgiu

moltàle , agt, nm: mortale, mortali Definizione chi faet mòrrere; chi o chie morit / sàrtiu m. = genia de brínchidu chi faent is giogantes de logu artu a cucurimelli a una o a tantas bortas in s'ària e orruendho prantaos; pecadu m. = ofesa grave a Deus Frasi mi ant curadu una punta mortale ◊ maraditu su pecau mortali!◊ pecau mortali no fatzeus prus s'ingannu e s'abbusu po depi cessai! 2. mortalis chi camminais, mirai si a sa pena mia una símili ndi agatais! 3. faiat su sartu mortale chena pònnere manos in terra Traduzioni Francese mortel Inglese mortal Spagnolo mortal Italiano mortale Tedesco tödlich, sterblich.

moltànscia, moltàscia , nf Definizione morte, su fatu de mòrrere; su papare chi bighinos o amigos faent a is parentes de unu mortu apustis de s'interràrgiu Sinonimi e contrari molte / imbórbida, ispajone Frasi sa moltàscia de mannedha l'at proadu, ma si est azeretadu luego.

moltàza , nf: mortalla, mortàrgia, mortarza, mortaxa, mortaza Definizione morte de gente o de animales a meda po maladia mala; a logos dhu narant a su fedighedhu, funt is piciochedhos Sinonimi e contrari morimenta, mortalidade, moltina / fedu, pisedhina Frasi sa mortalla de sa spaniolla fiat in su dexiotu ◊ no iscia de custa mortàrgia, mischinus: bollit nai ca ndi est morendu dónnia cida! ◊ in cuile bi fiat sa mortarza e sas berveghes fint morindho Etimo ltn. mortalia Traduzioni Francese mortalité Inglese mortality Spagnolo mortandad Italiano mortalità Tedesco Sterblichkeit.

mòlte , nf: morte, morti Definizione s'acabbu de sa vida biológica, su si firmare de is funtziones de un'organísimu chi naschit e creschet o fintzes de àteru (es. atividade económica, unu sótziu); su bochíere unu cristianu (fàere una morte) Sinonimi e contrari disispedida | ctr. nàschida, vida Modi di dire csn: m. lena = a cossumidura e chentza sufrimentu; m. mala = puntore, morte de cabruncu, fintzas morte pro istràssia, fata apostadamente; betare una m. a unu = dàreli sa neghe de àere mortu a ccn.; èssere o no èssere mortes de ómine = èssiri o no èssiri una chistioni gravi meda; fàghere una m. = bochire apostadamente a unu; chèrrere una cosa a m. segada = chèrrere una cosa a css. costu, a bonas o a malas; bíderesi sa m. in ogros = èsseresi agatadu in arriscos de mòrrere, èssere biu pro meràculu; a chi m. sua = a s'ora de sa morte sua; ghetaisinci a m. tzurpa = a burbas mortas, tzegos tzegos, chentza abbaidare su perígulu; portai sa m. in ogus = èssere cun d-unu pè in sa fossa; in puntu de m. = morindhe, ispirendhe, candho unu est apunt'a mòrrere; fai sa cosa in puntu de morti = irfuirfui, impresse impresse; genia de frastimu: a sa m. irméntiches! = anchi t'iscarèsciat sa morti! (imbecendi sempri e sentza de mòrriri mai); morte frusca = de un'improntu, de improvisu Frasi morte no benzat chi iscusa no mancat ◊ sa morte de su cadhu de Crabas, chi ndhe li bogheint sa bríglia a picu! ◊ morti, candu bolis beni e pigamindi! ◊ sa morte si li est posta imbia ◊ biendusí passai sa morti asuta de is ogus, dhi pigat a tremi!…◊ sa morte dat anneu a malos e a bonos ◊ morte crudele, non mi la creia de benner totinduna a mi giamare! (Contene) 2. no at a èssi una morti de ómini si ocannu puru abarraus sentza de campanas! ◊ a Nighele li ant betadu sa morte de unu ◊ a chie faghet una morte bi at trint'annos ◊ dhoi fiat festa manna in ceu ca s'est pentiu unu chi at fatu no isciu cantu mortis 3. est feu e lanzu che sa molte ◊ chi torrau a nasci, si creit ca est berus ca mi nci ghetau a morti tzurpa a su primu ómini chi m'incapitàt?! ◊ cheret a Caderina a morte segada ◊ su pensamentu de sa morte e de su chi ant a nàrrere a chi morte sua li míminat s'oriolu ◊ in puntu de morte at cufessadu su chi aiat fatu Cognomi e Proverbi prb: fémmina arrebbugia, ómini corriatzu e genti pretocada no cicant mai morti ◊ morte iscontzat cumone Terminologia scientifica vda Etimo ltn. morte(m) Traduzioni Francese mort, décés, assassinat, meurtre, crime (fig.), homicide Inglese death, killing Spagnolo muerte, muerte, homicidio Italiano mòrte, decèsso, assassìnio, omicìdio Tedesco Tod, Töten, Mord.

moltemàla , nf Definizione morte de infetu istérriu in totu sa carena Traduzioni Francese septicémie Inglese septicemia Spagnolo septicemia Italiano setticemìa Tedesco Blutvergiftung, Sepsis.

moltína , nf: mortina, murtina Definizione maladia mortale chi leat a gente o animales a meda Sinonimi e contrari mortalidade, mortalla Frasi in parte bi semus rimediendhe a sa moltina de su bestiàmine ◊ contipitzabat unu grústiu de crapedhas, ma sa murtina cad'annu lias ispistidhabat ◊ comporaes unu grústiu de porcos e una chedha de berbeches, assumancu si si ghetat sa murtina a unu parile bos sarbaes chin s'àteru Etimo srd. Traduzioni Francese épidémie (de peste etc.) Inglese plague Spagnolo pestilencia, mortandad Italiano pestilènza Tedesco Pest, Pestilenz.

moltiníca manteníca

moltiplicadòre , agt Definizione chi moltíplicat, chi serbit a, o faet, moltiplicare.

moltiplicàre , vrb: multiplicai, multiplicare Definizione contare una cosa, una cantidade, a tantas bortas, coment'e faendho una suma etotu ma de su matessi númeru o tanti Traduzioni Francese multiplier Inglese to multiply Spagnolo multiplicar Italiano moltiplicare Tedesco moltiplizieren (per = mit+Dat.), vermeheren.

moltiplicatziòne , nf Definizione operatzione matemàtica chi si faet contandho unu tanti de bortas sa matessi cosa o sa matessi cantidade Sinonimi e contrari multíprica.

moltólzu , nm: mortógiu, mortógliu, mortórgiu, mortóriu, mortorju, mortorzu, mortoxu, motroxu, multóriu, murtógiu Definizione pegus mortu, pérdiu, abbandhonau, mescamente su chi abbarrat de ossos e de pedhe; bochimentu de animales e gente; logu chi dhue at pegus o persona morta, inue est totugantu mortu o no dhue at singiale de vida, de movimentu, fintzes sa funtzione po che portare su mortu a campusantu / is mortórius = totu su tempus chi, in chida santa, no si sonant sas campanas (de s'incravamentu a sas allegrias) Sinonimi e contrari cóntzica, ispéigu / bochimentu Modi di dire csn: ghetàresi a mortorju = betàresi a burbas mortas, ghetaisí a s'abbramia che animali a su spéigu, a morti tzurpa; zanna, domo, logu serradu a mortóriu = coment'e chi siant mortus totus, chi no dhoi siat prus nemus; dòlere a mortóriu = meda, de pàrrere morindhe; èssere unu mortóriu, nadu de unu logu = chi no dhoi at genti, movimentu, ispàssiu; genia de frastimu: Su mortóriu sa bidha li paghet! = essiri pòberu a s'úrtimu puntu; sudoratu a mortógliu = sueradu totu ifustu, a una murca de suore Frasi sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu ◊ parent canes iscudèndhesi a moltolzu ◊ bi godit solu si biet mortórgiu, annanno de fogile in fogile (A.Zedde) 2. ant arrestau a unu po su motroxu de Bissenti 3. sa bichina fit relizonosa e si prestaiat a cada mortóriu ◊ ant àpidu sa zanna serrada a mortóriu ◊ custa bidha est unu mortóriu! ◊ cussu logu ti at a pàrriri unu mortóriu ◊ at pagadu su mortóriu a su preíderu 4. pro su dinare s'ómine si ghetat a mortorju Cognomi e Proverbi prb: a su mortorzu current sos corvos Etimo srd. Traduzioni Francese charogne, abattage, enterrement Inglese murder, carrion, funeral Spagnolo carroña, matanza, entierro Italiano carógna, béstia mòrta, uccisióne, mortòrio Tedesco Aas, Kadaver (animale), Leiche (cristianu), Tötung, ausgestorbener Ort.

moltòre , agt, nm: mortore Definizione chi o chie at fatu una morte Sinonimi e contrari bochidore, bochijolu, mortorgiali Frasi bi ndhe at prontos a fàghere su mortore pro unu punzu de prúere ◊ cale vindita o errore podet ispínghere a tanta maledade de armare sa manu a sos mortores? ◊ cundennandhe a morte, ista sicuru, resurtamus mortores nois puru! (L.Marteddu) Etimo srd. Traduzioni Francese meurtrier, homicide, assassin Inglese murderer, murderous Spagnolo homicida, asesino Italiano omicida, assassino Tedesco Mörder..., mörderisch, Mörder.

móltu , pps, agt, nm: mortu Definizione de mòrrere; chi o chie at ispaciau de bívere: postu impare cun àteru agt. afórtigat custu a manera de dhi fàere nàrrere sa calidade de su gradu prus artu (sèmpere in sa forma mortu e…); nau de una parte de su corpus (o fintzes de cosa), chi no faet prus efetu perunu, chi no tenet prus fortza, no serbit, o segundhu cale fintzes solu cédia, dormia / min. mortaredhu Sinonimi e contrari beadu, finau, spaciau / bociu | ctr. bibu / allutu Modi di dire csn: bogai a unu a m. = nàrrere chi est mortu; cumpònnere su m. = cuncordai, bestiri, pònniri su mortu in sa mesa prontu po dhu pònniri in su baulu; andhare a su m. = andai po agatai su mortu, a domu de su mortu, po portai su mortu a gimitóriu; bogare su m. = leàreche su mortu, pigaindedhu po dhu portai a gimitóriu; èssere o agatàresi in partones de m. = morindhe, male meda, a puntu malu; m. male = mortu a balla, a istocadas, a bistrale, a lepa, impicadu, e gai (si narat fintzes a menisprésiu, cun arrennegu, "cussu mortu male"= cussu animalatzu, disgratziau, farabbutu); a m. = candho unu est mortu, pustis mortu; èssere a m. = èssere unu mortóriu, logu o zente, bidha, a tretu malu meda, isperdindhesiche; Sos Mortos = su duus de donniasantu, sa dí de is ànimas; arregordai is mortus in sa mesa = nàrrere cosa candho prus pagu andhat bene; chircare sos mortos de chent'annos = arregordai sa mort'e ajaju, chircare a zisa de impudu, de murrunzu, de dispiaghere cosas coladas de tempus meda; m. e beutu = prus mortu chi no biu, manera de istare male a su peus puntu; m. e apenadu = prus mortu chi no biu de su dispiaghere; èssere m. e assutu = a bula assuta de su tropu faedhare o de àteru; m. e istracu = istracu de no ndhe pòdere prus; m. de gana, de fàmine = famidu meda; m. de sidi = cassidu de su sidi, sididu meda; nadu de sa natura de su mascru, morta = in pasu, coment'e tzédida, chi no est prus chíbbera; pedra morta = pedra modhi; linna morta = linna prudigada, sa chi est sica de tempus meda e no faghet bràsia; luxi morta = lughe débbile; soli mortu = annapau, coment'e cuguzadu; su m. niedhu = maladia de su trigu chi faghet essire su ranu mugheradu e niedhu; tancare un'isterzu a m. = bene sizidu de no b'intrare aera; immentrigàresi che mortu = irmentigare deunudotu de una cosa; betàresi a pupas mortas = fàghere finta de no ischire nudha; betàresi (a una cosa) a burbas mortas = atacare o leare a s'airada chentza fàghere contu de perígulu, de dannu o birgonza Frasi cussu bandhidu l'at mortu sa prummonite, no sos carabbineris! 2. no ti lasso mai mancu a mortu ◊ pro s'asciuconu chi ndhe leint, sas guàrdias resteint che mortas ◊ fit peta de unu fiadu mortu male ◊ s'ómine est mortu si mancat su binu…◊ at fatu benni s’ambulantza po ci portai a mamma cun is pipius a s'ispidali poita unu fut nàsciu mortu ◊ menzus in bidha mi cheria mortu chi no inoghe a chent’annos de vida!(B.Serra) 3. semus andhendhe a su mortu, ca como che lu leant ◊ dh'ant bogau a mortu e fut biu! 4. cudh'ómini fut istrupiau, scerau, portàt una camba morta 5. issos no perdonant mancu a mortu ◊ mancu a mortu bi sunt andhados a cussa domo Traduzioni Francese mort, inerte, éteint, dépouille mortelle, cadavre, corps Inglese dead, corpse Spagnolo muerto, inerte, apagado, restos mortales, despojos Italiano mòrto, inèrte, spènto, salma Tedesco gestorben, tot, kraftlos, Tote.

mólu , nm Definizione parte de su molinu, coment'e un'imbudu mannu, ue si che betat sa cosa a mòlere Sinonimi e contrari gerada, magiolu 1, molinzone.

moluméntu moliméntu