A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

pabassínu , nm: papassinu, pobassinu, popassinu Definizione genia de druche laditu, segau colembru, fatu de farra (meda) e chiu de nughe in mesu (móliu o a orrughedhos piticos) e cun sa capa in pitzu fintzes cun sa fragia; fintzes figura giométrica lada cun bàtoro latos oguales e una de is duas diagonales prus curtza Sinonimi e contrari rombu Frasi s'abbatu est una sapa bona pro mandhicare e fàghere popassinos 2. custa robba est totu a pabassinedhos Terminologia scientifica drc.

pabàu , nm: paladru, paladu, palàduru, palau, paradrau Definizione su chelu de sa buca Sinonimi e contrari fabau, pabadali, pabàdulu, pallàriu, paru 1 Cognomi e Proverbi smb: Palau Terminologia scientifica crn. Etimo ltn. palatum Traduzioni Francese palais (anat.) Inglese palate Spagnolo paladar Italiano palato Tedesco Gaumen.

pabaúi, pabaúle, pabàule, pabaúli, pabaúri pabaói

pabaútzu , nm: babbaúciu* Definizione calesiògiat bobboi ma pruschetotu su chi faet in su trigu Sinonimi e contrari arrabbiu, babballoti, cerpiu, terpusu / gruguglioni, suzone.

pabàvrigu , nm Sinonimi e contrari calàbriche*, calàbriu.

pabèdha , nf Definizione calagasu, genia de bobboi cun is alas pintadas, andhat a bolu ma no faet bolu pàsidu: si movet coment'e a iscutuladas, cun móvias a cropu, a incannadas Sinonimi e contrari abadegasu, carravarina, folacasu, lepilepi, maniposa, papagasu, seisei Modi di dire csn: brinchitare che p. = andai a sàrtidus che mariposa; lébiu che p. = lebiedhedhu Frasi sas peràulas tuas sunt pabedhas cun sas alas pintadas (Sechi)◊ selena e lébia che pabedha benzo a basare ojos e chizos Terminologia scientifica crp.

pabèdha 1 , nf: papedha, pebedha, pobedha Definizione singiale chi abbarrat in sa pedhe de una segada, de una fruschedha, de sa pigota, de su male francesu; pl., is gràndhulas o néulas arteriadas chi essint a fruschedha Sinonimi e contrari ampístula, brúgula, brussedha, caigioni, dolimazosa, frusca, fustema, postema, sembu / tincone Modi di dire csn: pabedh'e arrosa = itl. rosolia; pobedha ortziada = russeta; limba pebedha = maleuca Frasi paret chi giutat ratinzu de pabedha ◊ sa pobedha de s'arrosa ti assortat, afrodhiera! ◊ sa pabedha cun s'arrúngia dhi essat, de conca a peis! Etimo ltn. papilla.

pabedhía , nf Definizione feduliu, is pipios Sinonimi e contrari fedana, pipialla Etimo srd.

pabedhósu , agt: pebedhosu Definizione chi portat pabedhas; afrantzesadu, malàidu de pabedhas; nau de su casu apenas fatu (fintzes de sa pedhe) chi est arrasposu, coment'e a granighedhos Sinonimi e contrari afitulau, alzoladu, semosu / cdh. papidhosu Modi di dire csn: arrana pabedhosa = itl. ròspo; pàrriri una rana pebedhosa = zúghere sa cara fea de comente est totu a butonedhos che pigotosu Frasi lu creiant pabedhosu, ma in cara no fit maltratu de pigota 2. unu pabedhosu malaitu mi cheriat cundhire, ischifosu! Etimo srd. Traduzioni Francese grêlé, variolé, syphilitique Inglese pocked, syphilitic Spagnolo picado, virolento, sifilítico Italiano pustolóso, butterato, sifilìtico Tedesco pustulös, pockennarbig, syphilitisch.

pàbia , nf: paja 2, pàila, pala 1, pàlia Definizione aina lada a punta e pagu pagu ingobbedhada coment'e a cullera, a màniga longa de pigare a duas manos, po pigare cosa mescamente a umpridura / min. palichedha, palita / genias de p.: de còghere, de inforrai = paja de forru, genia de pala manna de linna (de diferente forma, tundha o longa ovale segundhu su pane), a màniga longa meda po che betare su pane cruo a su forru, lada in paris deunudotu; pàlia de isciorrai = pala de ferru, prus pitica meda, adata a furriare o mòvere su pane (de fresa) coendho in su forru de domo e a ndhe dhu bogare cotu; p. de bentulai = pàlia de argiola, pala de linna unu pagu fucuda po umprire trigu in s'argiola po dhu sighire a illimpiare; pàbia mecànica (autopala) = màchina fata de si pòdere ispostare in su logu e fàere fortza, cun sa parte de ananti a bisura de istrégiu po umprire materiale ispinghendho e artzare in artu e carrigare a càmiu o betare in àteru tretu Frasi fàghere unu triballu a picu e a pala ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ si un’orixedha mi aturat, mi binti su picu e sa pàbia Terminologia scientifica ans Etimo ltn. pala Traduzioni Francese pelle Inglese shovel Spagnolo pala Italiano pala, badile Tedesco Schaufel.

pabidòni , nm: palidone Definizione genia de anade areste Terminologia scientifica pzn Etimo itl. palettone.

pabigliòne pabagliòne

pabilàmine , nm Sinonimi e contrari pabilaza, paperàmini Etimo srd.

pabilàza , nf: paperalla, paperaza, papiralla Definizione paperis, fòglios de paperi (si narat fintzes unu pagu a disprétziu o po paperis bècios) Sinonimi e contrari pabilàmine, paperàciu, paperàmini Frasi sa genti de campagna est pagu avesa a sa pinna e a is paperallas Etimo srd. Traduzioni Francese paperasse, vieux papier Inglese heap of papers Spagnolo papel, papelorio Italiano scartòffie, cartàccia Tedesco Papiere, Altpapier, Wisch.

pabilédhu , nm Definizione min. de pabilu; bustinedha cun meighina o àteru.

pabillòni pabagliòne

pabilòte, pabilòto, pabilòtu , nm: pabiroto, pabirotu, paperotu, pibirotu Definizione genia de imbodhigu de paperi, imbodhigadura tundha e a punta a una bandha; cosa posta imbodhigada in paperi o cosas deasi; fintzes una genia de lantiedha chi s'ingollet in manu in crufessone a denote Sinonimi e contrari cdh. papirotu Modi di dire csn: fai a p. = impaperotai; faisí a p. = fàgheresi a unu túturu, aggatadu; còiri a p. (es. su sparau) = imbudhiau cun su cundimentu aintru e postu in su fogu (fintzas asuta de su cinixu budhiu) Frasi milliones cherent, a pabilotes! ◊ dhi at donau unu paperotu de cunfitura ◊ at comporau unu paperotedhu de tragea ◊ ispódhiat unu paperi e agò ndi pigat unu paperotedhu piticadhedhu ◊ dhui at una scosciura de pibirotus Etimo ctl. paperot Traduzioni Francese cornet Inglese cornet Spagnolo cucurucho Italiano cartòccio Tedesco Tüte.

pabílu , nm: pabiru, papilu, papiru Definizione fógliu de pasta de linna de diferente grussària, mannària e calidade segundhu s'impreu chi depet tènnere; iscritura cun valore de documentu / calidades de p.: de istratzu (genia de paperi grussu po imbodhigare cosa de butega, de colore unu pagu grogo), de iscríere, de pacos, de giornale, de forru (a pònnere in lamas cun cosa coendho in su forru) Sinonimi e contrari paperi / dochimentu Modi di dire csn: fàghere p., in p. = iscríere unu dochimentu cun valore legale (es. pro lassare siendha a unu); pònnere sos papiros in crésia = fàghere sas prubbicatas Frasi ca non bi aviat luna allughiant papiru chin luminos ◊ at ispartu sa lughe de sa mente in fòglios de pabiru pro su sardu ◊ custu pabilu apo comporadu pro ti lu mandhare iscritu ◊ ndh’est ruta una rundhinedha mulinendhe che pabilu ◊ sa merce est totu pabilu: vinti grammos de bullitas las bendhet pro mesu chilu! 2. ant giambadu e fatu l'ant in pabilu: cudhu de li dare s'alveghe, s'àteru de li dare sos canes ◊ si gruxeit subra de sos papiros in chirca de un'istória fea a trumbullada (F.Masala) Etimo ltn. papyrus Traduzioni Francese papier Inglese paper Spagnolo papel Italiano carta Tedesco Papier.

pabílu 1 , nm: pibillu 1, pibilu Definizione loghíngiu de sa candhela; sa candhela comente faet a coras comente s'iscàgiat candho est alluta Sinonimi e contrari istupignu, loghíngiu Etimo spn. pabilo Traduzioni Francese moucheron Inglese candle drippings Spagnolo moco Italiano moccolàia Tedesco Schnupe, Wachstropfen.

pabiméntu , nm: pavimentu Sinonimi e contrari pamentu Etimo itl. pavimento.