pabassínu , nm: papassinu, pobassinu, popassinu Definizione genia de druche laditu, segau colembru, fatu de farra (meda) e chiu de nughe in mesu (móliu o a orrughedhos piticos) e cun sa capa in pitzu fintzes cun sa fragia; fintzes figura giométrica lada cun bàtoro latos oguales e una de is duas diagonales prus curtza Sinonimi e contrari rombu Frasi s'abbatu est una sapa bona pro mandhicare e fàghere popassinos 2. custa robba est totu a pabassinedhos Terminologia scientifica drc.
pabàu , nm: paladru,
paladu,
palàduru,
palau,
paradrau Definizione
su chelu de sa buca
Sinonimi e contrari
fabau,
pabadali,
pabàdulu,
pallàriu,
paru 1
Cognomi e Proverbi
smb:
Palau
Terminologia scientifica
crn.
Etimo
ltn.
palatum
Traduzioni
Francese
palais (anat.)
Inglese
palate
Spagnolo
paladar
Italiano
palato
Tedesco
Gaumen.
pabaúi, pabaúle, pabàule, pabaúli, pabaúri pabaói
pabaútzu , nm: babbaúciu* Definizione calesiògiat bobboi ma pruschetotu su chi faet in su trigu Sinonimi e contrari arrabbiu, babballoti, cerpiu, terpusu / gruguglioni, suzone.
pabàvrigu , nm Sinonimi e contrari calàbriche*, calàbriu.
pabèdha , nf Definizione calagasu, genia de bobboi cun is alas pintadas, andhat a bolu ma no faet bolu pàsidu: si movet coment'e a iscutuladas, cun móvias a cropu, a incannadas Sinonimi e contrari abadegasu, carravarina, folacasu, lepilepi, maniposa, papagasu, seisei Modi di dire csn: brinchitare che p. = andai a sàrtidus che mariposa; lébiu che p. = lebiedhedhu Frasi sas peràulas tuas sunt pabedhas cun sas alas pintadas (Sechi)◊ selena e lébia che pabedha benzo a basare ojos e chizos Terminologia scientifica crp.
pabèdha 1 , nf: papedha, pebedha, pobedha Definizione singiale chi abbarrat in sa pedhe de una segada, de una fruschedha, de sa pigota, de su male francesu; pl., is gràndhulas o néulas arteriadas chi essint a fruschedha Sinonimi e contrari ampístula, brúgula, brussedha, caigioni, dolimazosa, frusca, fustema, postema, sembu / tincone Modi di dire csn: pabedh'e arrosa = itl. rosolia; pobedha ortziada = russeta; limba pebedha = maleuca Frasi paret chi giutat ratinzu de pabedha ◊ sa pobedha de s'arrosa ti assortat, afrodhiera! ◊ sa pabedha cun s'arrúngia dhi essat, de conca a peis! Etimo ltn. papilla.
pabedhósu , agt: pebedhosu Definizione
chi portat pabedhas; afrantzesadu, malàidu de pabedhas; nau de su casu apenas fatu (fintzes de sa pedhe) chi est arrasposu, coment'e a granighedhos
Sinonimi e contrari
afitulau,
alzoladu,
semosu
/
cdh. papidhosu
Modi di dire
csn:
arrana pabedhosa = itl. ròspo; pàrriri una rana pebedhosa = zúghere sa cara fea de comente est totu a butonedhos che pigotosu
Frasi
lu creiant pabedhosu, ma in cara no fit maltratu de pigota
2.
unu pabedhosu malaitu mi cheriat cundhire, ischifosu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grêlé,
variolé,
syphilitique
Inglese
pocked,
syphilitic
Spagnolo
picado,
virolento,
sifilítico
Italiano
pustolóso,
butterato,
sifilìtico
Tedesco
pustulös,
pockennarbig,
syphilitisch.
pàbia , nf: paja 2,
pàila,
pala 1,
pàlia Definizione
aina lada a punta e pagu pagu ingobbedhada coment'e a cullera, a màniga longa de pigare a duas manos, po pigare cosa mescamente a umpridura / min. palichedha, palita / genias de p.: de còghere, de inforrai = paja de forru, genia de pala manna de linna (de diferente forma, tundha o longa ovale segundhu su pane), a màniga longa meda po che betare su pane cruo a su forru, lada in paris deunudotu; pàlia de isciorrai = pala de ferru, prus pitica meda, adata a furriare o mòvere su pane (de fresa) coendho in su forru de domo e a ndhe dhu bogare cotu; p. de bentulai = pàlia de argiola, pala de linna unu pagu fucuda po umprire trigu in s'argiola po dhu sighire a illimpiare; pàbia mecànica (autopala) = màchina fata de si pòdere ispostare in su logu e fàere fortza, cun sa parte de ananti a bisura de istrégiu po umprire materiale ispinghendho e artzare in artu e carrigare a càmiu o betare in àteru tretu
Frasi
fàghere unu triballu a picu e a pala ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ si un’orixedha mi aturat, mi binti su picu e sa pàbia
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ltn.
pala
Traduzioni
Francese
pelle
Inglese
shovel
Spagnolo
pala
Italiano
pala,
badile
Tedesco
Schaufel.
pabidòni , nm: palidone Definizione genia de anade areste Terminologia scientifica pzn Etimo itl. palettone.
pabigliòne pabagliòne
pabilàmine , nm Sinonimi e contrari pabilaza, paperàmini Etimo srd.
pabilàza , nf: paperalla,
paperaza,
papiralla Definizione
paperis, fòglios de paperi (si narat fintzes unu pagu a disprétziu o po paperis bècios)
Sinonimi e contrari
pabilàmine,
paperàciu,
paperàmini
Frasi
sa genti de campagna est pagu avesa a sa pinna e a is paperallas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paperasse,
vieux papier
Inglese
heap of papers
Spagnolo
papel,
papelorio
Italiano
scartòffie,
cartàccia
Tedesco
Papiere,
Altpapier,
Wisch.
pabilédhu , nm Definizione min. de pabilu; bustinedha cun meighina o àteru.
pabillòni pabagliòne
pabilòte, pabilòto, pabilòtu , nm: pabiroto,
pabirotu,
paperotu,
pibirotu Definizione
genia de imbodhigu de paperi, imbodhigadura tundha e a punta a una bandha; cosa posta imbodhigada in paperi o cosas deasi; fintzes una genia de lantiedha chi s'ingollet in manu in crufessone a denote
Sinonimi e contrari
cdh. papirotu
Modi di dire
csn:
fai a p. = impaperotai; faisí a p. = fàgheresi a unu túturu, aggatadu; còiri a p. (es. su sparau) = imbudhiau cun su cundimentu aintru e postu in su fogu (fintzas asuta de su cinixu budhiu)
Frasi
milliones cherent, a pabilotes! ◊ dhi at donau unu paperotu de cunfitura ◊ at comporau unu paperotedhu de tragea ◊ ispódhiat unu paperi e agò ndi pigat unu paperotedhu piticadhedhu ◊ dhui at una scosciura de pibirotus
Etimo
ctl.
paperot
Traduzioni
Francese
cornet
Inglese
cornet
Spagnolo
cucurucho
Italiano
cartòccio
Tedesco
Tüte.
pabílu , nm: pabiru,
papilu,
papiru Definizione
fógliu de pasta de linna de diferente grussària, mannària e calidade segundhu s'impreu chi depet tènnere; iscritura cun valore de documentu / calidades de p.: de istratzu (genia de paperi grussu po imbodhigare cosa de butega, de colore unu pagu grogo), de iscríere, de pacos, de giornale, de forru (a pònnere in lamas cun cosa coendho in su forru)
Sinonimi e contrari
paperi
/
dochimentu
Modi di dire
csn:
fàghere p., in p. = iscríere unu dochimentu cun valore legale (es. pro lassare siendha a unu); pònnere sos papiros in crésia = fàghere sas prubbicatas
Frasi
ca non bi aviat luna allughiant papiru chin luminos ◊ at ispartu sa lughe de sa mente in fòglios de pabiru pro su sardu ◊ custu pabilu apo comporadu pro ti lu mandhare iscritu ◊ ndh’est ruta una rundhinedha mulinendhe che pabilu ◊ sa merce est totu pabilu: vinti grammos de bullitas las bendhet pro mesu chilu!
2.
ant giambadu e fatu l'ant in pabilu: cudhu de li dare s'alveghe, s'àteru de li dare sos canes ◊ si gruxeit subra de sos papiros in chirca de un'istória fea a trumbullada (F.Masala)
Etimo
ltn.
papyrus
Traduzioni
Francese
papier
Inglese
paper
Spagnolo
papel
Italiano
carta
Tedesco
Papier.
pabílu 1 , nm: pibillu 1,
pibilu Definizione
loghíngiu de sa candhela; sa candhela comente faet a coras comente s'iscàgiat candho est alluta
Sinonimi e contrari
istupignu,
loghíngiu
Etimo
spn.
pabilo
Traduzioni
Francese
moucheron
Inglese
candle drippings
Spagnolo
moco
Italiano
moccolàia
Tedesco
Schnupe,
Wachstropfen.