pabiristràtza , nm: paperestràciu Definizione
paperi béciu, bonu po ndhe torrare a fàere àteru nou
Sinonimi e contrari
ttrs. pabiristratza
Traduzioni
Francese
vieux papier
Inglese
wastepaper
Spagnolo
papel viejo
Italiano
cartastràccia
Tedesco
Makulatur.
pabiròto, pabirótu pabilòte
pabíru pabílu
pabòi , nm Definizione tretu in paris, bàsciu, de terrenu metzanu.
pabòni , nm: paone,
paoni,
poboni Definizione
genia de pigione mannu e bellu (faet is pinnias de sa coa a rodone candho funt ispratas): si dhi assimbígiat su pageri chi si credet bellu meda, a braga
Sinonimi e contrari
pabu,
poni
Frasi
su paone est un'animale bragheri: si únfiat totu ca giughet sa coa bella, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu e cantat cretendhe de àere boghe bella
Cognomi e Proverbi
smb:
Paone, Paoni
Terminologia scientifica
pzn, pavo cristatus
Etimo
ltn.
pavone(m)
Traduzioni
Francese
paon
Inglese
peafowl
Spagnolo
pavo real
Italiano
pavóne
Tedesco
Pfau.
pabòni 1 , nm: palone 1,
paloni Definizione
puncione, orrugu de linna a punta po prantare cosas in s'ortu; nae de linna acutzada, prus che àteru iscomada, chi si ponet po arraigare is fundhos de sa bide in is bíngias; arraighina de dente; palu, puntedhu mannu puru
Sinonimi e contrari
rocu
/
ladicra,
pontedhu
Modi di dire
csn:
fàghere su p. = fàghere s'àrbure ritza, fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai; casciale a duos, a tres palones = chi portat duas, tres arréxinis; ebba de palone = sa de mesu, in s'arzola, presa a su rocu
Frasi
si ponent fichidos che duos palones ◊ at apicau su capedhu a unu paboni
Cognomi e Proverbi
smb:
Palone, Paloni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit pieu
Inglese
stake
Spagnolo
estaca,
palo
Italiano
palétto
Tedesco
Pflock.
pabonícu , nm Sinonimi e contrari apagiadori, mandhadàgliu, paraímpiu*, tratadore.
pabórcu , nm Definizione in is paristórias, genia de persona manna manna, unu pagu mala e tonta, de tímere Sinonimi e contrari babbolcu, olcru.
paboríle, paboríli pabadíli
pàbu , nm Definizione genia de pigione mannu e bellu: sa fémina, paba Sinonimi e contrari paboni.
pabulósu , nm Definizione
coa de margiani o limba de boe, una genia de erba
Sinonimi e contrari
coilóriga
Terminologia scientifica
rba, Echium italicum
Etimo
ltn.
*papulosus
Traduzioni
Francese
langue de boeuf
Inglese
bugloss
Spagnolo
viborera
Italiano
viperina maggióre
Tedesco
blauer Natterkopf.
pàburu , agt, nm Sinonimi e contrari pòberu Frasi po s'amori de Deus, fatzat sa caridadi a unu pàburu tzurpu! Etimo ltn. pauperu.
paburúncula pabarúncula
pabusína , nf Definizione figura, umbra, comente si podet bíere cun paga lughe o de logu atesu, chi no si apubat bene po cumprèndhere ite est Sinonimi e contrari puba, impupa.
pàca , nf: paga Definizione
su chi si giaet, pruschetotu a cuntratu, po arrecumpentzare a unu de ccn. trebballu, cosa o fintzes praxere chi at fatu
Sinonimi e contrari
acumpentzu,
arrecumpénsia
Modi di dire
csn:
a ndi torrai bonas pagas! = gràtzias!; sa p. de su boe domadu (su masellu apustis chi at triballadu), de su cogalzu de pane (chi si dhu papant apustis chi est serbiu a pigai àtera cosa)= faghe bene e bae in galera!; paga de mundhu = manera de fàghere de chie no si connoschet de su bene chi li ant fatu e torrat male pro bene; pedire cosa cun sa paga = pro dinari, cheríndhela pagare, no in donu
Frasi
a pàschere porcos a minore andhesit ma su padronu giutu li at ingannos e custa fit sa paga chi apesit ◊ po paga de su chi as fatu po mei ti dhu fatzu dèu unu trabballedhu ◊ bos faco custu piaghere, ma non prommore de sa paca
2.
no ischit comente torrare bonas pagas a sa pisedha chi li est dandhe a manigare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paie,
traitement,
gages
Inglese
salary,
wages
Spagnolo
sueldo,
paga,
salario
Italiano
paga,
compènso
Tedesco
Lohn.
pacadòre , agt, nm: pagadore,
pagadori Definizione
chi o chie pagat, chi est bonu a pagare (no tirat a longas)/ iscusas de malu p. = de chie bogat iscusas ca no cheret pagare
Frasi
su malu pagadore tenet s'abbitúdine de trampare ◊ dae su malu pagadore, narat su díciu, tírandhe su chi podes ◊ Deus est giustu e bonu pagadori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
payeur
Inglese
payer
Spagnolo
pagador
Italiano
pagatóre
Tedesco
Zahler.
pacaméntu , nm: pagamentu Definizione
su pagare, su fàere pagare is tassas; suma in dinare de pagare / a p. = pagandho, si unu pagat
Sinonimi e contrari
pagadura
/
cdh. fuchizaméntu
Frasi
isse imbiaiat sas dimannas a s'ufissu pro sos pacamentos
2.
ti ant dadu s'imbasciada pustis chi ses annada a pacamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paiement,
taxation
Inglese
payement,
taxation
Spagnolo
pago,
imposición
Italiano
pagaménto,
tassazióne
Tedesco
Zahlung,
Besteuerung.
pacàre , vrb: pagae,
pagai,
pagare Definizione
giare dinare o àteru po arrecumpentzare a unu, pruschetotu segundu unu cuntratu, po su trebballu chi at fatu o in càmbiu de sa cosa chi at giau; rfl. pigare de ditu suo etotu su chi dhi depet un'àteru po dannu o male chi dhi at fatu
Modi di dire
csn:
betare a pagare una cosa = mandai su follu po is pagamentas; pagare in cosa (itl. in natura), in dinari, in triballu; pagai a faina = cufromma a su triballu fatu (ctr. pagai a ora); èssere bonu o malu a pagare = èssiri de cudhus chi pagant luegus o chi tirant acoa po pagai
Frasi
bi ndh'at de zente triballendhe e chentza los pagare!…◊ Deus bos lu pachet chin salude! ◊ nos ant betadu a pagare s'abba, sa lughe, s'afoghizu, su dannu, sa rata ◊ pàgadi su chi ti depo e tòrrami su restu! ◊ chini depit pagai is pagamentas? ◊ za semus in bidha, Fulanu nos at a pagare in linna ◊ su triballu si pagat a dinari e fintzas a robba ◊ s’apititu no at a mancai, datu ca notesta pagas totu tui! (Urru)
2.
ti ndhe ses aprofitadu ma custa mi la pagas! ◊ za mi at fatu dannu, ma za mi ndhe so pagadu! ◊ Mariúcia, candu iat bistu a mamma fendumí a arrogus s'istrociarranas, si fut posta a sartai e a pistai is manus: "Bèni fatu, bèni fatu!", ma mi dh'iat pagada (B.Lobina)
Cognomi e Proverbi
prb:
chini pagat oi no depit cras ◊ a pagare e a mòrrere bi at sempre tempus
Etimo
ltn.
pacare
Traduzioni
Francese
payer
Inglese
to pay
Spagnolo
pagar,
retribuir
Italiano
pagare,
retribuire
Tedesco
zahlen,
bezahlen,
entlohnen.
pacàu , pps, agt Definizione de pacare; chi est giai apostu po su dinare chi si depiat in càmbiu, chi est giai comporau 2. bae e batimindhe s'ispesa, za est pagada! ◊ su butegheri ti at dadu sa cosa e si cheret pagadu!
pàche , nf: paghe,
paghi,
page,
pagi,
paxe,
paxi Definizione
èssere, àere tratamentu, èssere o istare in bonas s'unu cun s'àteru, chentza brigare, istare assumancu chentza si fàere male o dannu apostadamente
Sinonimi e contrari
cuncórdia
| ctr.
gherra,
iscórriu
Modi di dire
csn:
donai sa paxi = basai in signali de paxi; torrai in paxi = torrare in bonas de chie fit in malas, in gherra, a tírria e gai, sessare de si fàghere male, de si fàghere gherra; sa paghe siat cun bois! = saludu e bonaura chi su preíderu faghet a sa zente nendhe sa missa, e cómbidu puru a istare in paghe e a si perdonare; pònnere paghes = pònneresi o pònnere de acordu pro sessare de si fàghere dannu e dirbetos s'unu cun s'àteru; medianeri de paxi = chie ponet paghes; sa pache de sos dóichi ventos = burdellu, avolotu mannu, gherra
Frasi
liera che su bentu, de sa terra mia bai, o bella paxi! (Danese)◊ ue no bi at paghe no bi at gosu (P.Zedda)◊ no nc'est prus soli e ne pagi ◊ as distrutu sa paghe pro pònnere avolotu (Z.Frassu)◊ sa paghe no bi at dinari a la pagare ◊ bazi e zughídebbos sa paghe! ◊ si sunt iscontzas sas paghes
Cognomi e Proverbi
smb:
Pasci, Pascis, Paxi
/
prb:
crai in bugiaca pagi de biginu
Etimo
ltn.
pace(m)
Traduzioni
Francese
paix
Inglese
peace
Spagnolo
paz
Italiano
pace
Tedesco
Frieden.