A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

pabiristràtza , nm: paperestràciu Definitzione paperi béciu, bonu po ndhe torrare a fàere àteru nou Sinònimos e contràrios ttrs. pabiristratza Tradutziones Frantzesu vieux papier Ingresu wastepaper Ispagnolu papel viejo Italianu cartastràccia Tedescu Makulatur.

pabiròto, pabirótu pabilòte

pabíru pabílu

pabòi , nm Definitzione tretu in paris, bàsciu, de terrenu metzanu.

pabòni , nm: paone, paoni, poboni Definitzione genia de pigione mannu e bellu (faet is pinnias de sa coa a rodone candho funt ispratas): si dhi assimbígiat su pageri chi si credet bellu meda, a braga Sinònimos e contràrios pabu, poni Frases su paone est un'animale bragheri: si únfiat totu ca giughet sa coa bella, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu e cantat cretendhe de àere boghe bella Sambenados e Provèrbios smb: Paone, Paoni Terminologia iscientìfica pzn, pavo cristatus Ètimu ltn. pavone(m) Tradutziones Frantzesu paon Ingresu peafowl Ispagnolu pavo real Italianu pavóne Tedescu Pfau.

pabòni 1 , nm: palone 1, paloni Definitzione puncione, orrugu de linna a punta po prantare cosas in s'ortu; nae de linna acutzada, prus che àteru iscomada, chi si ponet po arraigare is fundhos de sa bide in is bíngias; arraighina de dente; palu, puntedhu mannu puru Sinònimos e contràrios rocu / ladicra, pontedhu Maneras de nàrrere csn: fàghere su p. = fàghere s'àrbure ritza, fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai; casciale a duos, a tres palones = chi portat duas, tres arréxinis; ebba de palone = sa de mesu, in s'arzola, presa a su rocu Frases si ponent fichidos che duos palones ◊ at apicau su capedhu a unu paboni Sambenados e Provèrbios smb: Palone, Paloni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit pieu Ingresu stake Ispagnolu estaca, palo Italianu palétto Tedescu Pflock.

pabonícu , nm Sinònimos e contràrios apagiadori, mandhadàgliu, paraímpiu*, tratadore.

pabórcu , nm Definitzione in is paristórias, genia de persona manna manna, unu pagu mala e tonta, de tímere Sinònimos e contràrios babbolcu, olcru.

paboríle, paboríli pabadíli

pàbu , nm Definitzione genia de pigione mannu e bellu: sa fémina, paba Sinònimos e contràrios paboni.

pabulósu , nm Definitzione coa de margiani o limba de boe, una genia de erba Sinònimos e contràrios coilóriga Terminologia iscientìfica rba, Echium italicum Ètimu ltn. *papulosus Tradutziones Frantzesu langue de boeuf Ingresu bugloss Ispagnolu viborera Italianu viperina maggióre Tedescu blauer Natterkopf.

pàburu , agt, nm Sinònimos e contràrios pòberu Frases po s'amori de Deus, fatzat sa caridadi a unu pàburu tzurpu! Ètimu ltn. pauperu.

paburúncula pabarúncula

pabusína , nf Definitzione figura, umbra, comente si podet bíere cun paga lughe o de logu atesu, chi no si apubat bene po cumprèndhere ite est Sinònimos e contràrios puba, impupa.

pàca , nf: paga Definitzione su chi si giaet, pruschetotu a cuntratu, po arrecumpentzare a unu de ccn. trebballu, cosa o fintzes praxere chi at fatu Sinònimos e contràrios acumpentzu, arrecumpénsia Maneras de nàrrere csn: a ndi torrai bonas pagas! = gràtzias!; sa p. de su boe domadu (su masellu apustis chi at triballadu), de su cogalzu de pane (chi si dhu papant apustis chi est serbiu a pigai àtera cosa)= faghe bene e bae in galera!; paga de mundhu = manera de fàghere de chie no si connoschet de su bene chi li ant fatu e torrat male pro bene; pedire cosa cun sa paga = pro dinari, cheríndhela pagare, no in donu Frases a pàschere porcos a minore andhesit ma su padronu giutu li at ingannos e custa fit sa paga chi apesit ◊ po paga de su chi as fatu po mei ti dhu fatzu dèu unu trabballedhu ◊ bos faco custu piaghere, ma non prommore de sa paca 2. no ischit comente torrare bonas pagas a sa pisedha chi li est dandhe a manigare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu paie, traitement, gages Ingresu salary, wages Ispagnolu sueldo, paga, salario Italianu paga, compènso Tedescu Lohn.

pacadòre , agt, nm: pagadore, pagadori Definitzione chi o chie pagat, chi est bonu a pagare (no tirat a longas)/ iscusas de malu p. = de chie bogat iscusas ca no cheret pagare Frases su malu pagadore tenet s'abbitúdine de trampare ◊ dae su malu pagadore, narat su díciu, tírandhe su chi podes ◊ Deus est giustu e bonu pagadori Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu payeur Ingresu payer Ispagnolu pagador Italianu pagatóre Tedescu Zahler.

pacaméntu , nm: pagamentu Definitzione su pagare, su fàere pagare is tassas; suma in dinare de pagare / a p. = pagandho, si unu pagat Sinònimos e contràrios pagadura / cdh. fuchizaméntu Frases isse imbiaiat sas dimannas a s'ufissu pro sos pacamentos 2. ti ant dadu s'imbasciada pustis chi ses annada a pacamentu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu paiement, taxation Ingresu payement, taxation Ispagnolu pago, imposición Italianu pagaménto, tassazióne Tedescu Zahlung, Besteuerung.

pacàre , vrb: pagae, pagai, pagare Definitzione giare dinare o àteru po arrecumpentzare a unu, pruschetotu segundu unu cuntratu, po su trebballu chi at fatu o in càmbiu de sa cosa chi at giau; rfl. pigare de ditu suo etotu su chi dhi depet un'àteru po dannu o male chi dhi at fatu Maneras de nàrrere csn: betare a pagare una cosa = mandai su follu po is pagamentas; pagare in cosa (itl. in natura), in dinari, in triballu; pagai a faina = cufromma a su triballu fatu (ctr. pagai a ora); èssere bonu o malu a pagare = èssiri de cudhus chi pagant luegus o chi tirant acoa po pagai Frases bi ndh'at de zente triballendhe e chentza los pagare!…◊ Deus bos lu pachet chin salude! ◊ nos ant betadu a pagare s'abba, sa lughe, s'afoghizu, su dannu, sa rata ◊ pàgadi su chi ti depo e tòrrami su restu! ◊ chini depit pagai is pagamentas? ◊ za semus in bidha, Fulanu nos at a pagare in linna ◊ su triballu si pagat a dinari e fintzas a robba ◊ s’apititu no at a mancai, datu ca notesta pagas totu tui! (Urru) 2. ti ndhe ses aprofitadu ma custa mi la pagas! ◊ za mi at fatu dannu, ma za mi ndhe so pagadu! ◊ Mariúcia, candu iat bistu a mamma fendumí a arrogus s'istrociarranas, si fut posta a sartai e a pistai is manus: "Bèni fatu, bèni fatu!", ma mi dh'iat pagada (B.Lobina) Sambenados e Provèrbios prb: chini pagat oi no depit cras ◊ a pagare e a mòrrere bi at sempre tempus Ètimu ltn. pacare Tradutziones Frantzesu payer Ingresu to pay Ispagnolu pagar, retribuir Italianu pagare, retribuire Tedescu zahlen, bezahlen, entlohnen.

pacàu , pps, agt Definitzione de pacare; chi est giai apostu po su dinare chi si depiat in càmbiu, chi est giai comporau 2. bae e batimindhe s'ispesa, za est pagada! ◊ su butegheri ti at dadu sa cosa e si cheret pagadu!

pàche , nf: paghe, paghi, page, pagi, paxe, paxi Definitzione èssere, àere tratamentu, èssere o istare in bonas s'unu cun s'àteru, chentza brigare, istare assumancu chentza si fàere male o dannu apostadamente Sinònimos e contràrios cuncórdia | ctr. gherra, iscórriu Maneras de nàrrere csn: donai sa paxi = basai in signali de paxi; torrai in paxi = torrare in bonas de chie fit in malas, in gherra, a tírria e gai, sessare de si fàghere male, de si fàghere gherra; sa paghe siat cun bois! = saludu e bonaura chi su preíderu faghet a sa zente nendhe sa missa, e cómbidu puru a istare in paghe e a si perdonare; pònnere paghes = pònneresi o pònnere de acordu pro sessare de si fàghere dannu e dirbetos s'unu cun s'àteru; medianeri de paxi = chie ponet paghes; sa pache de sos dóichi ventos = burdellu, avolotu mannu, gherra Frases liera che su bentu, de sa terra mia bai, o bella paxi! (Danese)◊ ue no bi at paghe no bi at gosu (P.Zedda)◊ no nc'est prus soli e ne pagi ◊ as distrutu sa paghe pro pònnere avolotu (Z.Frassu)◊ sa paghe no bi at dinari a la pagare ◊ bazi e zughídebbos sa paghe! ◊ si sunt iscontzas sas paghes Sambenados e Provèrbios smb: Pasci, Pascis, Paxi / prb: crai in bugiaca pagi de biginu Ètimu ltn. pace(m) Tradutziones Frantzesu paix Ingresu peace Ispagnolu paz Italianu pace Tedescu Frieden.