aberènza , nf Definizione genia de erruca (e calagasu) chi si papat sa chera de s'abe in is casidhos Sinonimi e contrari arrenze, ramedha, tanzolu Terminologia scientifica crp, galleria mellonella Etimo srd. Traduzioni Francese fausse teigne de la cire Inglese greater wax moth Spagnolo tiña, polilla de la cera Italiano tignòla dell'àrnia, càmola del miele Tedesco große Wachsmotte

acabbadòre , agt, nm Definizione chi o chie che agabbat su malàidu Sinonimi e contrari bochidore Frasi a su nàrrere, s'acabbadora fit una fémina chi atogaiat sos moribbundhos, che los agabbaiat Etimo srd. Traduzioni Francese celui qui provoque la mort par euthanasie Inglese who practises euthanasia Spagnolo quien practica la eutanasia Italiano chi pratica l'eutanasia Tedesco Sterbehelfer.

acerbonài , vrb: cerbonai Definizione pònnere su cerboni, s’arraiga, a bide o àteru, po dha mantènnere Sinonimi e contrari arradicare 2. issu tenit sa bíngia totu bèni acerbonada Terminologia scientifica bng Etimo srd. Traduzioni Francese échalasser la vigne Inglese vines staking Spagnolo arrodrigar Italiano méttere i palétti alle viti Tedesco pfählen.

aciapagàni , nm: atzapacanes Definizione aciapa canis, aina po cassare is canes chi no tenent mere, bagamundhos Terminologia scientifica ans Etimo itl. acchiappacani Traduzioni Francese employé de la fourrière Inglese dogcatcher Spagnolo perrero, lacero Italiano accalappiacani Tedesco Hundefänger.

addascàre , vrb: addescare Definizione giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales Sinonimi e contrari aescai, abbrovendhae, imbuconai Frasi atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu Etimo srd. Traduzioni Francese nourrir à la petite cuillère Inglese to feed Spagnolo dar de comer Italiano imboccare, nutrire Tedesco in den Mund stecken, füttern.

addugonàre , vrb Definizione fàere su dugone Sinonimi e contrari cumandai, ghiai Etimo srd. Traduzioni Francese être à la tête, mener, guider Inglese to lead Spagnolo capitanear, ponerse a la cabeza Italiano capeggiare Tedesco anführen.

adhàe , avb, prep: adhane, adhai Definizione logu atesu de chie est foedhandho, a s'àtera parte (ctr. ainche) Sinonimi e contrari adhàeche, adhei, adhia 1, cudhia / atesu Frasi tia cherrer bolare adhae adhae! ◊ so campanaju de sa turre e mandho adhae su sonu (F.Sechi)◊ como totu mi timent che a sa runza e si mi bient che ródiant adhane! ◊ sos faros de sas màchinas che lampant sa lughe adhae 2. ch'est adhae de riu ◊ colpat su matzucu a sa tzega adhae de letu ◊ mi so pompiandhe addananti e adha'e segus Etimo ltn. illac Traduzioni Francese Inglese there Spagnolo allí, allá Italiano Tedesco dort.

aescài , vrb: aiscae, aiscai, aiscari, escai, iscai Definizione giare a papare ponendho in buca sa cosa a su pipiedhu, a fintzes a unu chi no si dha podet fàere a solu Sinonimi e contrari addascare Frasi si no papat, cuss'animaledhu, tocat a dh'aiscari ◊ dhi tocat a guardai sa mama ca est a camba segada, ma po papai ciai no tocat a dh'aiscai Etimo srd. Traduzioni Francese nourrir à la petite cuillère Inglese to feed Spagnolo dar de comer Italiano imboccare Tedesco in den Mund stecken.

afenàre , vrb Definizione abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Sinonimi e contrari incubae Frasi teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etimo srd. Traduzioni Francese affener, contracter la strongylose Inglese to feed on hay, to catch strongylosis Spagnolo dar el heno, coger la strongilosis Italiano affienare, contrarre la strongilósi Tedesco mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

afoltunàdu , agt: afortunadu, afortunau, fortunadu Definizione chi at tentu o tenet fortuna, chi dhi curret sa fortuna, chi dhi andhat bene totu Sinonimi e contrari addiciadu, assortadu, auradu, aurosu, benaventurau, diciosu, fadosu, iscofadu, orbau / cdh. afultunatu | ctr. deldiciadu, disagurau, ifoltunadu, mabassortau Frasi sos de Sune de Pàdria e de Sindia chi si content totu afortunados…◊ filla mia, ita mali afortunara chi ses istétira! ◊ nos potimus cussiderare afortunatos, in custos montes!◊ chini mai podit èssiri prus afortunada de tui?! Etimo srd. Traduzioni Francese qui a de la chance Inglese lucky Spagnolo afortunado, suertudo Italiano fortunato Tedesco glücklich.

afroscàre , vrb rfl: afruscare Definizione coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Sinonimi e contrari ifroscare / acimbellai Frasi su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Traduzioni Francese se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté Inglese to be worried, to become pubertal Spagnolo preocuparse, desarrollarse Italiano preoccuparsi, divenir pùbere Tedesco sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

aggrinzàre , vrb Definizione fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Traduzioni Francese faire la raie Inglese to part (hair) Spagnolo hacer la raya del pelo Italiano fare la scriminatura Tedesco scheiteln.

agiustàda , nf: azustada Definizione su agiustare; genia de cuntratu de fàere unu trebballu po unu tanti / fàghere un'a. = comporare a sa russa Sinonimi e contrari adderetada, istagilu, scarada Etimo srd. Traduzioni Francese travail à la pièce (aux pièces) Inglese job contract Spagnolo destajo Italiano còttimo Tedesco Akkordarbeit.

allistài , vrb: allistrai, allistrare, listrai Definizione pònnere in lista, fàere sa lista Sinonimi e contrari lezistrare, malcare Frasi usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola Etimo srd. Traduzioni Francese porter sur la liste Inglese to put in a list Spagnolo alistar Italiano méttere in lista Tedesco in eine Liste eintragen.

allupíri , vrb rfl: allupriri, allurpire, allurpiri Definizione su si betare che lupu, papare che lupu, aira Sinonimi e contrari afarcai, allupiare 1, botzicare, ingolopire Etimo srd. Traduzioni Francese se jetter sur la nourriture, se gaver Inglese to throw oneself like a wolf, to gulp down Spagnolo atracar, hartar Italiano avventarsi come un lupo, ingozzarsi Tedesco gierig essen.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definizione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frasi fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etimo srd. Traduzioni Francese faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Inglese to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spagnolo espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italiano far rizzare i capélli, rabbrividire Tedesco die Haare sträuben, schaudern.

altudhíre , vrb rfl: altzudhire, artudhire, artzudhire, astudhire, atudhire Definizione atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhare, assunciudhai, aturtudhire, atzudhai Frasi sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas! Etimo srd. Traduzioni Francese en avoir la chair de poule Inglese to get goose-flesh Spagnolo espeluznar Italiano accapponare Tedesco schauern.

ammediài 1 , vrb: ammeriai, ammeriare, mediai* Definizione fàere su meigama, su meriedhu, abbarrare in s'umbra (nau pruschetotu de su bestiàmene) in tempus de basca Sinonimi e contrari acamai, meliagrare Frasi sas belveghes fint ameriadas in sa corte ◊ is brebeis ammeriendi fiant cun sa conca una asuta de sa brenti de s'àtera ◊ ammério sa chedha in s'umbra de s'úmbulu ◊ daghi fiant ammeriandhe, Loisedhu si che fiat bénniu a inue fiaus noso 2. arrumbullànt sentza de assébiu cumment'e unu crabu macu chi no iscít anchi ammediai! Traduzioni Francese faire la sieste, rester dans l'ombre Inglese to have a siesta, to stay in the shadow Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

ammengàre , vrb Definizione fàere o èssere mengu, pòberu Etimo srd. Traduzioni Francese vivre dans la gêne Inglese to be to poverty Spagnolo empobrecer, vivir en la estrechez Italiano stare in misèria, nelle strettézze Tedesco im Elend leben.

«« Cerca di nuovo