impressídu , pps, agt: impressiu Definizione
de impressire; chi tenet presse, pigau de sa presse
Sinonimi e contrari
acodiu,
allestridu,
apressibbiu,
impressadu,
impressaridu,
impressighinidu,
pressarosu,
pressosu
| ctr.
adasiau,
immajonadu
2.
no podes ispetare unu pagu, no: impressidu meda ses?! ◊ domandadhu aundi est andendi aici impressiu ◊ za fias impressia: ti che ses andhada sentza mi ndhe sapire! ◊ ia iscritu su nòmini tuu in s'arena de un'arriu: sa currenti impressia dh'at isborrau a lestru
Traduzioni
Francese
qui a de la hâte
Inglese
hurried
Spagnolo
apresurado
Italiano
affrettato,
frettolóso
Tedesco
eilig.
impuntzonàre , vrb Definizione
istare coment'e a su punghe punghe, ispinghe ispinghe atzitzandho po fàere mòvere s'àteru a calecuna cosa (e no sèmpere de bonu)
Sinonimi e contrari
impunciai,
impuntzonire,
inciulai,
infruncuai,
inzibbire,
ispuntzonare
Frasi
aviat una fortza che dimóniu e bastavat apenas de l'impuntzonare pro afocare unu cristianu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
inciter,
inciter à la révolte,
pousser
Inglese
to instigate,
to stir up
Spagnolo
instigar
Italiano
istigare,
sobillare
Tedesco
anstiften,
aufhetzen.
incannugài, incannugàre, incannugràre, incannujàre , vrb: incronucare Definizione
pònnere in sa cannuga; arrennèscere a fàere una cosa; rfl. fuire, pentzandhosi cosa de tímere
Sinonimi e contrari
incarrebai,
intzodhai
2.
fiat de diora sentza de fai tzípulas e timiat de no nd'incannugai una
3.
candu apu biu ca mi castiàt cun idea mala, dèu, mischinu, mi dh'apu incannugada!…◊ candu at inténdiru aici si dh'at incannugara ca no dhi boremu fai su prexei
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
garnir la quenouille
Inglese
to put in the distaff
Spagnolo
enrocar
Italiano
inconocchiare
Tedesco
auf den Spinnrocken wickeln.
inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari,
incragaristai,
increghestare Definizione
coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza
Sinonimi e contrari
achibberare,
achighiristai,
altivai,
inchibberare,
inchighiridhare
/
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arrannegai,
collobbiare,
inchestare,
inchietae,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
insutzuligai,
intziminire,
renignai
Frasi
at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se fâcher à mort,
remplir d'orgueil,
lever la crête
Inglese
to fret and fume,
to make proud,
to get cocky
Spagnolo
alzar el gallo
Italiano
adirarsi forteménte,
insuperbire,
alzar la crésta
Tedesco
sich erzürnen,
stolz werden,
den Kamm schwellen lassen.
incurài , vrb rfl: incurare 1 Definizione
giacurare, su si pigare incuru de una cosa o chistione, su si dha pònnere a coro, faendhondhe contu, pentzandhodhoe cun contivígiu
Sinonimi e contrari
apensamentai,
apinnicare,
contifizare
| ctr.
trascurai
Frasi
iat impromítiu ca si nd'iat a èssi incurau cussu po is campanas ◊ eris parias pro me e oe no ti ndhe incuras! ◊ ghetadí in bratzus mius, no t'incuris de nudha! ◊ immoi no si nd'incuraus prus de totus custus daoris ◊ bene chi deo pacu mi ndhe incuro ◊ de custu dolore no mi ndhe incuro: l'agguanto, za no est forte!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se donner la peine
Inglese
to mind
Spagnolo
cuidarse
Italiano
curarsi,
darsi pensièro
Tedesco
sich kümmern.
indhèdha , avb: innedha Definizione
logu atesu (pagu o meda) de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho, impreau po su istare, abarrare, èssere / pristinnedha! = prestu a un'ala! (peràula pro chitzire su cane)
Sinonimi e contrari
abedha,
adhadhai,
adhae,
annedha,
atesu,
cudhae,
cudhàniche,
cudhei,
inella,
inello,
inidha,
nedha
| ctr.
acanta,
innoce
Frasi
nch'est in cudha bidha innedha ◊ su de èssere indhedha no podet secare s'impinnu de s'amore!
2.
si manteniant indhedha dae sos malàvios e dae sas cosas issoro
Etimo
ltn.
inde illac
Traduzioni
Francese
là,
loin
Inglese
over there
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
là,
colà,
lontano
Tedesco
dort,
weit.
ingúna , avb: inguni,
ingunis Definizione
su logu acanta a chie est iscurtandho: si narat fintzes de tempus
Sinonimi e contrari
acue,
cube,
icui*,
indhenela,
inèlondhe,
inincuni
Frasi
ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ baidindi de inguni! ◊ de ingunas ndi bessis dotori
2.
de inguni a pagu tempus
Traduzioni
Francese
là
Inglese
there
Spagnolo
allí,
ahí
Italiano
lì
Tedesco
dort.
iníbe , avb: inie,
inimbe,
inive,
inivi,
inní,
innia,
innias,
innie,
inniri,
innixi Definizione
in ibe, in cudhu logu: logu atesu de chie est foedhandho e de chie est ascurtandho, nau sèmpere de logu numenau innanti in su chistionu
Sinonimi e contrari
innei,
inidha
| ctr.
innoce
Modi di dire
csn:
me innias = inie; mirai per innòi e per inní = abbaidare a crabas, perilloi e perillai
Frasi
andhant a pretura e Barabbas liu navat finas inive ◊ fit zente dogada sa chi trabicabat inibe ◊ a su nai ca fuaus inní, cun s'iscruxoxu asuta cosa nosta! ◊ dóminat innòi e inniri ◊ inoghe o inie no est totu su matessi ◊ si benis a inie bodho fiores e incorono a tie! ◊ cheret pesadu chito pro che èssere inie a bonora ◊ gei iscéxias me innia!…
Etimo
ltn.
inibi
Traduzioni
Francese
là,
là-bas
Inglese
where are you
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
là,
costà
Tedesco
dort.
insaboriài , vrb Definizione
giare o pònnere sabore a sa cosa
Sinonimi e contrari
assainetare,
issaborire
| ctr.
isaboriare
Traduzioni
Francese
donner de la saveur
Inglese
to flavour
Spagnolo
sazonar
Italiano
insaporire
Tedesco
schmackhaft machen.
insoadúra , nf: insuadura Definizione
su tènnere gana, disígiu de unu mascu (o de fémina), su èssere in calore, in more, totu leau a s'airada cun calecuna idea
Sinonimi e contrari
assuadura,
insuamentu,
sciovadura
/
lusca,
sua 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désir effréné (de la chair)
Inglese
whim,
sexual excitement
Spagnolo
celo
Italiano
ùzzolo,
fòia
Tedesco
Gelüst,
Geilheit.
intelài , vrb: intelare Definizione
si narat de is ogos chi si faent coment'e annapaos, prus che àteru po debbilesa o mancamentu de fortzas
Sinonimi e contrari
afuscai,
annapai,
imbelare,
impannare,
inchelare,
infuscai
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
brouiller,
altérer la vue
Inglese
to dim
Spagnolo
entelar
Italiano
offuscare
Tedesco
verdunkeln.
intingiadúra , nf Definizione
su s'intingiare, su dannu de sa tíngia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de prendre la teigne
Inglese
tinea damage
Spagnolo
el coger la tiña
Italiano
intignatura
Tedesco
Mottenfraß,
Mottenloch.
intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definizione
carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu
Sinonimi e contrari
impestai
2.
su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda!
Traduzioni
Francese
prendre la teigne
Inglese
to affect with ringworm
Spagnolo
coger la tiña
Italiano
intignare
Tedesco
von Motten zefressen werden.
irfrebbàre , vrb Definizione
essire sa frebba, passare sa callentura
Sinonimi e contrari
isfrebbire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ne plus avoir de la fièvre
Inglese
to bring s.o.'s temperature down
Spagnolo
bajar la fiebre
Italiano
sfebbrare
Tedesco
fieberfrei werden.
irgàbbu , nm: isgabbu Definizione
genia de marchighedhu, fossitedhu, chi si faet a is bardúfolas cun calecuna punta; genia de fossitedhu chi in sa pedhe abbarrat de sa fruschedha de sa pigota, marcu, singiale de unu male, de dannu
Sinonimi e contrari
iscabbu
/
ciarolu,
cocone 1,
fítulu,
majodha,
pizolu 1
/
cdh. smarroculata
3.
oje est morta Zigliana: cantu ne dat irgabbu!…
Traduzioni
Francese
cicatrice de pustule de la variole
Inglese
variolous pustule scar
Spagnolo
picadura de viruela
Italiano
cicatrice da pùstola vaiolósa
Tedesco
Pockenausschlag.
irgherremiàre , vrb: irgherrimiare Definizione
èssere o fàere a gherrígios, pruschetotu a giogu
Sinonimi e contrari
gherrigiai,
ingherriare,
ischimerriare
/
matanai,
peleai
Frasi
in cussa corte a pitzinnos bi amus risu e irgherremiau ◊ tenet séichi annos e li aggradit a irgherremiare ◊ sos pitzinnos curriant e irgherrimiabant pro bocare sas fortzas
2.
est irgherrimiandhe fitianu chin sas annadas malas, chin una chedha de animales
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire la guerre,
combattre
Inglese
to war
Spagnolo
guerrear
Italiano
guerreggiare
Tedesco
Krieg führen.
irgusolàdu , agt Definizione
chi at pérdiu sa gana, sa volontade de ccn. cosa
Frasi
irgusoladu fatu dai cudhos, est custrintu a pònnere mente a sos zibbírrios issoro ◊ fit istracu e irgusoladu dai sos "Chi nono" chi li daiat sa zente
Traduzioni
Francese
qui a la nausée
Inglese
nauseated
Spagnolo
aburrido,
cansado
Italiano
nauseato
Tedesco
angeekelt.
irmeudhàe, irmeudhàre , vrb: irmidudhare,
irmiodhai,
smoedhari Definizione
bogare o pèrdere su meudhu, pèrdere sa fortza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enlever la moelle,
épuiser
Inglese
to weaken,
to take the marrow out
Spagnolo
desmeollar,
debilitar
Italiano
smidollare
Tedesco
das Mark herausnehmen aus,
entkräften.
irpilíre , vrb Definizione
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria
Sinonimi e contrari
aciuciudhae,
altudhire,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impriutzai
Traduzioni
Francese
donner la chair de poule
Inglese
to give s.o. the creeps
Spagnolo
erizarse el pelo
Italiano
far venire la pèlle d'òca
Tedesco
eine Gänsehaut bekommen.
irragàre , vrb Definizione
bogare sas ragas, is cratzones de orroda de su costumu de s'ómine; bogare sa castàngia de su scriscioni (o primu corgiolu)
Sinonimi e contrari
irraghilare,
isbragare,
isbragugliare
/
ischissonare,
iscocotare,
iscucudhare
2.
sa castanza s'irragat in campu ◊ sa castanza s'irragat e ndh'essit desesi candho est bene lómpida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enlever la bogue
Inglese
to husk
Spagnolo
sacar las castañas del erizo
Italiano
diricciare
Tedesco
schälen.