Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

andhomàncu , avb Definitzione foedhu chi narant cun dispraxere, cun arrennegu, cun impudu: a. chie!… = ma càstia!…, própiu cussu!… (= genti de nudha, própriu chini no depit, no minescit); a. l'at fata sa bénnida! = fut istétiu méngius si no che fut benniu Sinònimos e contràrios allumancu Frases m'abbàida a mi dimandhare cosas gai, andhomancu chie! ◊ andhomancu chie nos cumandhat, cudhos miseràbbiles! ◊ andhomancu chie faedhat!…◊ andhomancu sa cojuada chi at fatu!… (G.Ruju)

andhónzu , nm Definitzione su andhare, su istare andhandho po bisóngiu siat o po àteru Sinònimos e contràrios andheju, caminonzu / cdh. andugnu Frases sa limba si addatat a s'andhonzu de sa realidade ◊ in sos andhonzos, assunessi, réguladi! ◊ a pagu a pagu si allenat s'andhonzu ◊ s'andhonzu nostru est tropu, no asseliamus mai!◊ a ndhe tenes de andhonzu!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu démarche Ingresu trend Ispagnolu el ir, andar Italianu andaménto Tedescu Gang.

àndia àndhas

andiadòri , nm Definitzione portadore de àndia, de tzivera (e po cussu fintzes manorba) Ètimu srd.

andíra andhíra

andirédhu , nm Definitzione logu po passare, po andhare Sinònimos e contràrios àndara, andhamenta, andharedha, andhata 1, andhera, caminera Ètimu srd.

andívia , nf: indívia Definitzione genia de erba prantada po insalada, marigosa, a fògias totu bichedhadas (a calidades); si narat fintzes de su bestimentu curtzitu totu a pinnigas chi is ómines ponent in su costúmene in chintzu: is bragas Sinònimos e contràrios indídia* Terminologia iscientìfica rbzc, cichorium endivia.

andolèta , nf Definitzione màchina, automóbbile pitica Sinònimos e contràrios dondoleta Frases paret chi onzunu siat cuntentu de respirare gasu de andoletas.

andoviniadòra , nf Definitzione fémina chi iat a èssere deina de su benidore…, chi intzertat is cosas chentza dhas ischire Sinònimos e contràrios deina Ètimu srd.

Andría , nm Definitzione númene de ómine Sambenados e Provèrbios smb: Andria Ètimu grcb. Andréas.

androghéri , agt, nm Definitzione chi o chie portat trassas, malítzia Sinònimos e contràrios ammalisciadu, franiscu Frases undhas androgheras de mare e de rios mi ammuinant che bentu Ètimu spn. droguero Tradutziones Frantzesu chenapan, fripon Ingresu underhand Ispagnolu listo, astuto Italianu birbóne Tedescu Halunke.

àndua àndhas

andúcas addúcas

andurriàli , nm Definitzione terrenu malu, de terra pagu e giarra, desertu, raschinarzu, chi no faet a dhu semenare Frases contragéniu de arriu, vengantza de àrburi, s'andurriali est pedendu caridadi a is nuis (M.Licheri) Ètimu spn. andurrial.

anèa , nf: anei, arei 1, arena, rena Definitzione farinedhu, biculedhu piticu de css. cosa, ma mescamente de pedra Sinònimos e contràrios brutura Maneras de nàrrere csn: arai in s'arena = fàghere triballu in debbadas; arena de sale = sali a perdixedha, sali grussu Frases piga su tragavenu e aparígia s'anea! ◊ faidhu grassu s'impastu: duus pajolus de arena e unu de ciumentu 2. candu isposat filla mia, in cust'arruga no nci depit cabai anea de sa genti chi nci depit èssi! Sambenados e Provèrbios smb: Arena Ètimu ltn. arena Tradutziones Frantzesu sable Ingresu sand Ispagnolu arena Italianu aréna, sàbbia Tedescu Sand.

anèdha , nf Definitzione genia de cricu, piticu Sinònimos e contràrios anèglia, lórica Sambenados e Provèrbios smb: Anedda Ètimu ltn. anellus.

anedhàda , nf Definitzione su anedhare Ètimu srd.

anedhàdu , pps, agt: anedhau Definitzione de anedhare; chi est totu a lorighitas.

anedhadúra , nf Definitzione su anedhare, su fàere a lorighitedhas Sinònimos e contràrios allorichitadura, arrulladura, frisadura, incincinnadura Ètimu srd.

anedhài, anedhàre , vrb Definitzione fàere cosa longhita (es. pilos)totu a lorighedhas, genia de anedhos Sinònimos e contràrios allorichitare, arrullai, frisai, incincinnare, riciulare | ctr. istirare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu friser, anneler Ingresu to curl Ispagnolu ensortijar Italianu arricciare, inanellare Tedescu kräuseln, ringeln.