A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

andharínu andarínu

àndhas , nf: àndhia, àndhias, àndia, àndua Definitzione genia de aparatu a pigare is santos chi bogant in crufessone: duos murales aunios de unu retàulu, chi andhet bene a dhu pigare in bàtoro (prus che àteru a codhu) Sinònimos e contràrios letera, létia, peàngela, piàngia, prana 1 / panteus Maneras de nàrrere csn: èssere o pònnere in àndhia = portai in panteus, coment'e candu si portant is santus in prucissioni, allirgus, cument'e in festa; leare in àndhias = manera de leare a unu in duos faghíndhelu sere subra de sas manos intradas apare (cun d-una manu si aferrat s'àteru brussu, cun s'àtera unu brussu de su cumpanzu) Frases Gesús iat nau a su màrtiru: Pesadindi, piga s'àndia e torra a domu tua! (Ev)◊ dh'iant betiu is malàidus in àndias ◊ in portessione leant su santu in s'àndhia 2. su binu niedhu de tiu Bustianu los ponzeit in àndhias ◊ est in àndhias, de sa cuntentesa! Ètimu spn. andas, andias Tradutziones Frantzesu chaise à porteurs Ingresu sedan (chair) Ispagnolu silla de manos Italianu portantina, barèlla Tedescu Tragbahre.

andhàta andhànta

andhàta 1 , nf Definitzione logu po passare, in su sartu Sinònimos e contràrios àndara, andhamenta, andharedha, andhera, andiredhu, caminera Frases so míseru andhatanu in andhatas e trempas ◊ nche fint in s'andhata chi nche dabat a su crúsiu issoro ◊ sas berveches aperint andhatas in sos ghentinos de sos gardos e de su fenu Ètimu srd.

andhatànu andhantànu

andhatzòna , nf Definitzione manera de fàere lassandho andhare is cosas a pagu incuru Sinònimos e contràrios andheju, annatzu Tradutziones Frantzesu habitudes Ingresu bad custom Ispagnolu desidia, descuido Italianu andazzo Tedescu Unsitte.

andhàu , pps Definitzione de andhare Sinònimos e contràrios colau, passadu | ctr. benidore.

àndhe , cng Definitzione foedhu sèmpere cun chi avatu imperau po nàrrere su chi dipendhet o podet dipèndhere de ccn. cosa o fatu, inditat pruschetotu una càusa, un'intzimia Sinònimos e contràrios addaghi, arribbau 1, giaghí Frases andhe chi faghes gai no ti naro piús nudha! ◊ andhe chi bi ses bonu, proite no lu faghes tue?! ◊ andhe chi bi est, pastorighendhe, a si ndhe podiat leare medas de fiados?! ◊ faghedilu tue, andhe chi murrunzas si unu ti azuat! 2. azigu connoschiat s'intrada, andhe a li pedire finas s'essida! Tradutziones Frantzesu puisque Ingresu as, since Ispagnolu puesto que, ya que Italianu poichè Tedescu was? wie schön!

àndhe! , iscl: anne! Definitzione foedhu chi narant unu pagu a ispantu, a meravíglia, a disígiu in su sensu de ite bellu!, ita bonu!, ite mannu!, ma càstia!… (in cobertantza, fintzes su contràriu, nau cun dispraxere) Sinònimos e contràrios eandhe!, ita Frases andhe presse chi tenes: aiseta! ◊ de tanta fide - e anne! - che sezis essida a s'oru pro no mi cherrer basare! ◊ andhe pedra ’e tocu sa chi ses! ◊ andh'e mammorcu chi sezis! ◊ andhe si m'istimat issa puru!…◊ andhe fortuna sa chi at tentu, a bínchere totu cussos milliones! ◊ andhe molinu, su tuo! ◊ tempos bellos abberu: andhe, si cussos tempos torraiant! (Chighine) Tradutziones Frantzesu quel, quelle (exclam.) Ingresu how nice Ispagnolu ¡anda! Italianu che!, che bèllo! Tedescu da.

andhéju , nm: andheu Definitzione su andhare, mescamente nau de sa manera Sinònimos e contràrios annatzu / andadura, andhàntzia, andhonzu / àndhala, caminu Frases sichint s'andheju istabbiliu de sa natura ◊ za chi est imbucadu malu andheu, àsiu ndh'amus de ratare runza!… 2. pro che giúghere pane a sos fizos pigat s'andheju chi che l'at batidu ◊ calesisiat andheju est vonu: bastat a ischire andhare Ètimu srd.

àndhela àndara

andhelèdha andhalèdha

andhéntile , nm Definitzione its, andhata? Frases s'imbriagone daghi cundhit e perdet sos andhéntiles, in s'oru piús brutu si corcat e si frundhit! (P.Casu)

andhèra , nf Definitzione logu inue si andhat; su andhare / s'a. de sos annos = su passai de is annus Sinònimos e contràrios andara, àndara, andhamenta, andharedha, andiredhu, caminera, passera Frases pro caminu in cussas canacostas bi at andheras de crapas ◊ a manu tenta sighimus s'andhera ◊ andheras de zente a cama de sole… 2. bisus moviast po mei che alas de arrúndilis in andhera (P.Alcioni)◊ una rúndhine in andhera su chelu tristu at lassadu ◊ moderade s'andhera! Ètimu srd.

andhetòrra , nm Definitzione su istare andhandho e torrandho Sinònimos e contràrios andhaeni, andhalidorra, atràvigu, baetorra Ètimu srd.

andhéu andhéju

àndhia, àndhias àndhas

àndhidu , nm Sinònimos e contràrios andhera, sémida.

andhíra , nf: andira Definitzione genia de càntidu, genia de pesada, manera de cantare / èssere a s'andhira (nau de genti) = trascurau, chentza incuru in is cosas; betare sas cosas a s'andhira = chentza órdine Frases andhat in ziru fruschiàndhesi de cudhas andhiras a sa moda ◊ tra cantos de puzones e andhiras betas punzos de oro in sas aeras ◊ est una cantone a un'andhira 2. paret un'andhira longa longa de zente chi no ischit it'e fàghere Ètimu srd.

andhiràre , vrb Definitzione cantare a s'andhira, prus che àteru a befa (atitandho a Zorzi, a carrasegare) Terminologia iscientìfica sntz Ètimu srd.