A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

àrdia àdria

ardianàre , vrb Definitzione istare a bàrdia, giaendho atentzione, custodiandho calecuna cosa, portare a ogu Sinònimos e contràrios castiai, tentare Frases su comporadore istaiat de unu logu a s'àteru pro ardianare sos arteris: lis batiat colores, pinzellos e telas (M.Bua).

ardiàre aldàre

àrdias , nf pl: guàrdias* Definitzione is dentes de una crae Sinònimos e contràrios fàrdias.

ardibbàre , vrb Sinònimos e contràrios addobbai, atripai, isciúdere Frases sas paràulas de su connatu li ardibbant sa conca coment'e unu martedhu (T.Cherchi)◊ paret chi a su vinu li aggradat a brullare, ma in su menzus ardibbat de donni manera! Ètimu srd.

ardídu , agt: ardiu Definitzione chi portat ardore (nau de cosas de bufare cun àrculu); nau de gente, chi portat atza, àrchidos, coràgiu o àteru de forte Sinònimos e contràrios aconcaditu, aconcadore, aconcau, arriscadu, assudu, atreviu, atrividitu, atzilosu, conchedha, prontudu, sconcau Terminologia iscientìfica ntl Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu hardi Ingresu bold Ispagnolu ardiente, audaz Italianu ardito Tedescu tapfer.

ardíle , nm Sinònimos e contràrios ànimu, ardera, atrevimentu, coragi Frases no aiat s'ardile de torrare a domo pro no contare su dannu a sa muzere.

ardilósu , agt Definitzione nau de ccn., chi tenet ardile, coràgiu Sinònimos e contràrios atreviu, atzurridu Ètimu srd.

ardimintzàre altimizàre

ardíu ardídu

ardòre, ardòri , nm Definitzione nau de cosa de bufare, chi est forte, chi portat àrculu meda: caente forte, budhidore, fortza; nau de gente, artóriu / a. de callentura = su budhidore de sa frebba Sinònimos e contràrios ardória Frases lampu s'ardore chi zughet cussu licore: tropu àrculu bi as postu! ◊ custu binu est lenu, no ndhe zughet de ardore 2. in s'atonzu su sole perdet s'ardore.

ardória , nf Sinònimos e contràrios ardore, ardura.

ardubbiàncu aldubbiàncu

ardubinzòne , nm: ardulinzone, bardumingione Definitzione baldu bunzone, minzone o bardu pinzone, e fintzas bardu anzoninu, genia de erba (est una làtia areste), bona a papare, unu pagu marigosa po su latighedhu chi bogat ue si segat Sinònimos e contràrios acamingioni, alminzone, latosa 1, limpora, pinzone, simingioni 1 / cdh. alduminzoni, aldumirizoni, ttrs. carduminzoni Terminologia iscientìfica rbz, Sonchus oleraceus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lait de lièvre, salade aux lièvres, laitue de lièvre Ingresu hare's colewort Ispagnolu cerraja Italianu allattalèpre Tedescu Kohl-Gänsedistel, Gemüse-Gänsedistel.

ardupíntos , nm Definitzione una genia de cardu Terminologia iscientìfica rba, Galactites elegans.

ardúra , nf Definitzione su abbruxare, su fàere a pistidhore, nau fintzes de ideas, chistiones e arregodos chi si sentint meda Sinònimos e contràrios ardore, brusiore 2. sa domu istemperàt is arduras, ispuntàt is atzas a dónnia cosa.

ardúriu , nm: ardurzu, artória, artóriu, artúriu Definitzione sa fortza, mescamente in sa carena, chi unu si paret de tènnere e chi tenet de fàere cosa, o fintzes su coràgiu, sa face; arremu de sa carena, sa carena etotu Sinònimos e contràrios abbrétiu, ardura, balia, bidória, fiamore / ardile / melmu Frases li est dófidu cussu corpu, li at leadu totu sos artórios ◊ sa morte de sa muzere li at leadu totu sos artúrios ◊ so chentza artúrios nudha de cantu so débbile ◊ si si fit cojada si aiat catzadu cuss'ardurzu! 2. no aiat ardúrios de escire pro no èssere arrestadu ◊ no aiat ardúrios de ndhe artziare sos ojos dai sa birgonza 3. s'animalatzu mi abbaidaiat cun ogros de fiamas e sa rúnzida chi li essiat dai corpus mi atraessaiat sos artúrios (G.Ruju) Tradutziones Frantzesu vigueur, ardeur Ingresu ardour Ispagnolu vigor Italianu vigóre, ardóre Tedescu Kraft, Leidenschaft.

ardurósu arderósu

ardúrzu ardúriu

ardúzu , nm Definitzione genia de disígiu o de gana unu pagu a imbérriu comente faent is pipios Frases pitzinnos de sete e oto annos, no nos ascieit s'arduzu de nos tucare peibei.