A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

trózu 1 , nm Sinònimos e contràrios pidu, tródhia Ètimu srd.

trú tróbulu

trúa , nf: truba, trubba, truva, turba, turva Definitzione su trubbare; càmbiu de pastura, su che cambiare su bestiàmene de una pastura o mindha a un'àtera; cassandho, su fàere essire a pígiu sa fera; chie (gente o canes) ndhe pesat su bestiàmene a pàschere, o sa fera cassandho; su bestiàmene, sa fera trubbada e fintzes solu chedha de animales Sinònimos e contràrios trubbada, trubbonzu, trubbu / tramuda, trubbera, trubbonzu / trubbadore / bolu, fiotu, truma Maneras de nàrrere csn: portai o picare a truba = a trubbadura, che bestiàmine chi si faghet andhare a malaoza; fai una trua contra a unu = ordiminzare cosa, treta a dannu de ccn.; fàere sa truba (in cassa)= fàghere essire sa fera a tretu de la pòdere catziare Frases no s'intendhet piús sa truva de sos boes arendhe, como ◊ dipinghes in sas mustras ballos sardos e tesses catzas cun chervos a pala, truvas de porcos abros ◊ ant fatu una trubba de bestiàmine 2. cras semus in trubba: chirco a compare si podet bènnere a nos azuare 3. catziendhe, sas trubbas andhant addainanti e daent s'avisu ◊ avertiat sas truvas faghindhe signales cun sa manu ◊ fiat avantzendi sa trubba de is canis, a cassa manna ◊ catzadores e truvas sunt totu prontos in sas postas 4. bit una truba de pillonis ispartinada de un'iscupetada ◊ apu biu una truba de mallorus ◊ a inoghe benit truvas de pessones 5. carros de ferru a rodeu tucant cada die lendhe a truva sa zente! ◊ sa zente pòbera est giuta a truva in su caminu de sos sacrifíscios ◊ mi lasso picare a turba, lassinandhe chena ispera ◊ bogandedhus a truba! 6. biendi totus cussus sirbonis, preparant una trua: faint unu fossu e cun itzérrius e burdellu ispingint is sirbonis a sa posta Sambenados e Provèrbios smb: Trubbas Ètimu srd.

truàtzu , agt Definitzione chi est trullu Frases de su guroni ndi at essiu matéria truatza.

trúba trúa

trubànte, trubànti , nm: trubbanti, turbante Definitzione genia de muncadore o fintzes de careta de pònnere in conca po poderare is pilos arregortos.

trubàre , vrb: trubbare, truvare, turbare, turvare Definitzione fàere andhare, apretare po andhare (nau pruschetotu po is animales, ma fintzes po gente pigada coment’e animales, chentza arrispetu); portare su bestiàmene de una pastura a s'àtera; fàere essire a pígiu sa fera in cassa, fintzes su pische po piscare, istesiare, fàere istesiare, fintzes solu andhare; prnl. afracai, su si betare cun fortza contra a ccn. a iscúdere, mossigare, atumbare, incorrare o fàere àteru de male; nau in cobertantza de s'ómine, de su mascu, cobèrrere; fintzes nàrrere o atuare una cosa a unu candho no dha faet po su pagu interessamentu Sinònimos e contràrios sucai, tzitziare / atramudai / afarcai, agghegiare, assurpire, azachinare, crazugai, tzurricare / zúchere Frases pastores, truvade sas berveghes! ◊ sos canes si sunt betados a sa tupa pro trubbare sa fera ◊ commo no turbas prus sos pecos dae Costera ◊ trubba s'àinu, fàghelu andhare impresse! ◊ turvaiat sos voes cun d-unu frúschiu chi ischiat isse ◊ su ventàriu aiat sichitu a turvare e a molinare sas framas 2. o luna maca, a ube ses turbandhe?! ◊ trubba a dainanti: bae, no istes ispetendhe! ◊ trubbachelu su bestiàmine, no mi che collat s'olia! 3. si li est trubbadu su trau e si no si fit fatu a bonu a si partare l'aiat mortu! ◊ ajó, ista masedu, cantu ti truvas daghi ti faedho! ◊ si mi est trubbadu a m'iscúdere, ma candho at bidu sa lepa at furriadu! Ètimu ltn. turbare Tradutziones Frantzesu pousser, conduire en avant Ingresu to spur, to conduct Ispagnolu aguijonear, ojear la caza Italianu stimolare, far andare, condurre avanti Tedescu antreiben, anstacheln.

trúbba trúa

trubbàda , nf: truvada, turbada Definitzione su trubbare; móvia a forte, cun fortza totinduna, currendho po iscúdere, po lòmpere a calecuna cosa o a ccn. a giagaradura; in cobertantza, zutura Sinònimos e contràrios trambuscada, trumentata / trubbera Frases at fatu una trubbada de bentu ◊ si li at fatu una trubbada su mascru a tzumbadas chi l'at fatu fintzas rúere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action d'exciter, de pousser Ingresu rashness Ispagnolu arremetida Italianu avventaménto Tedescu Werfen.

trubbadòre , nm: truvadore, truvatore, turbadore Definitzione chie, in cassa manna, andhat ainnanti cun is canes po ndhe fàere essire is sirbones; chie trubbat bestiàmene andhandho de una mindha o cussòrgia a s'àtera, o portandhodhu a sa fiera; in cobertantza, incosciadore; truvadore est su primu istedhu, su de punta, de Is Seti Fradis; turbadores funt is gafas chi poderant impare su fusu cun su contrafusu de is iscalas de carru Sinònimos e contràrios trua / cdh. chirridori 2. unu contu si lu faghiat s'àinu e unu su truvadore Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rabatteur Ingresu beater Ispagnolu ojeador Italianu battitóre Tedescu Treiber.

trubbadórzu , nm Definitzione su trubbare, su cambiare totu (bestiàmene e cosa, is trastos) de unu logu a un'àteru po istare o po pàschere / caminu de t. = su mòri chi acostumant a fai in trubba is pastoris Sinònimos e contràrios trubbadura, trubbonzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu déménagement, transhumance Ingresu move Ispagnolu mudanza Italianu traslòco Tedescu Versetzung.

trubbàdu , pps, agt Definitzione de trubbare; chi est lómpiu a ccn. o a calecuna cosa cun fortza, cun arrennegu, po cracare, iscúdere, avolotau Sinònimos e contràrios cambiadu, catzadu, zagaradu 2. dolorosa a su chelu àltzio sa fronte che unu chi bidet ruindhe su ponte traessendhe unu frúmene trubbadu (A.Casula).

trubbadúra , nf Definitzione su trubbare Sinònimos e contràrios sucadura, trubbadorzu, trubbonzu Ètimu srd.

trubbànti trubànte

trubbàre trubàre

trubbèra , nf: truvera, turvera Sinònimos e contràrios tramuda, tramunera, trua, trubbonzu Frases su sonu de cudhos marratzos s'intendhiat in su paschinzu o in truvera ◊ diedha de si pònnere in turvera!… Ètimu srd.

trubbèra 1 , nf Definitzione nau in cobertantza, zutura, acópiu de mascu e fémina Sinònimos e contràrios cadhicada, sartionzu, zuchidura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu accouplement, copulation Ingresu coupling Ispagnolu acoplamiento Italianu accoppiaménto Tedescu Begattung.

trubbónzu , nm: truvonzu, turvontzu Definitzione su trubbare, su che cambiare su bestiàmene de una pastura a un'àtera Sinònimos e contràrios tramuda, trua, trubbera Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu déménagement, transhumance Ingresu removal Ispagnolu mudanza Italianu traslòco Tedescu Verlegung.

trúbbu , nm: truvu Definitzione su trubbare / giúghere o leare a t. = cumandai acoment'e nudha, cumandhare a unu comente si cumandhat o si faet andhare su bestiàmene; segundhu su truvu (nau de comente si foedhat) = segundhu s'intonu Sinònimos e contràrios trúvida Frases cussu no est ne maridu e ne babbu: lu giughent a truvu sa muzere e fintzas sos fizos! ◊ in Sardigna, Frantziscu, ite profetas a una zente irderruta, abbirgonzada, leada a trubbu, a trazu, avilida?! 2. dae su truvu mi paret chi in cussa manera de nàrrere bi ponent un'idea de duda (G.Chessa) Ètimu srd.

trubbuscàda , nf Definitzione su trubbuscare; isciorrocada de tempus malu Sinònimos e contràrios istrasura, stracia, trarchia, trubbuscadura 2. trubbuscada de nibe, de gràndhine ◊ candho sa note s'ingrisat, tandho trubbuscadas ponet àgheras, badhes e montes Ètimu srd.