A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

tabbíche, tabbícu , nm Definitzione pígiu de muru, muru fine, de mesu, fatu a matones o àteru (fintzes cun impastu de teulàciu), a canna ischedrada Sinònimos e contràrios tramesu 1 Frases ant pesau unu muru de tabbicu ◊ cussu tabbicu est isprumau, fatu mali! Ètimu spn. tabique.

tàbbida , nf: tàpida Definitzione genia de cropu, atapada, tochedhu Sinònimos e contràrios bàtida, tochédhidu Frases mi benzesit una tàbbida a su coro candho sos bandhidos si firmesint a míriu a ue fimus nois ◊ su coro ndhe li cheriat essire in bula…, a tochedhos e a tàpidas fortes Ètimu srd.

tabbíru, tabbíu , nm: trabbiu Definitzione orrobba grussa de seda Terminologia iscientìfica ts Ètimu itl., spn. tabì.

tabèdha , nf: taedha, tauledha, tavedha, toedha 1 Definitzione tàula pitica, fine; genia de pala de còere a màniga curtza; genia de taulita po ispruinare orrobba; tira de cosa chi si ponet a su bruncu de su porcu po chi no forroghet e a is bigos po no súere; fresa de casu, casigiolu mannu prus de chilu; a logos fintzes sa cabiga de su carru Sinònimos e contràrios taulita / ispàdula 1 Maneras de nàrrere csn: taedha de mele = pane o bresca de meli; taedha de ladru = sestu, cantu mannu de lardu comente si costoit salidu; taedha de prantàgia = arzoledha, tuledha de pranteri Frases tabedha pro tèndhere su pane ◊ su bene nostru est totu in custas manos gallosas, tostas che taedha ◊ lestras coment'e lampu, azurridas e revessas, a su colpu de sa taedha faghiant su fossu, iscudindhe! Ètimu ltn. tabella Tradutziones Frantzesu tablette Ingresu small board Ispagnolu tabla pequeña Italianu tavolétta Tedescu Brettchen.

tabèlla , nf: tavedha 1, tavèglia, tavella, tevella Definitzione crispa fata aposta, piega fata apostadamente in s'orrobba, pigione o gaja pitica e craca chi si faet a una gunnedha o àteru bestimentu; genia de tzirbisa in sa carre, in sa pedhe, comente s'imbèciat; fintzes chirrione de pilos Sinònimos e contràrios incrispa, intavella, ispunza, pícia 1, pínnica Frases portant sa gunnedha cun centu tavellas, ma curtza chi no lompit mancu a néscias 2. pentzamentos isperivundhaos in tavellas cofudas mi sinnant sa cara Sambenados e Provèrbios smb: Tavella Ètimu ctl. tavella.

taborétu , nm Definitzione ispétzia de cadira chentza palas e chentza bratzos / lassainci is taboretus = morreresiche, lassarebbei sa pedhe Sinònimos e contràrios iscannu Ètimu ctl., spn. taboret, taburete.

tàbula tàba

tabusciài , vrb Definitzione disegnare cun pruine de crabone o de ghísciu betau in su paperi istampau cun agulla Ètimu spn. debuxar.

tabúsciu , nm Definitzione fógliu istampau cun agúgia, inue est su disegnu de bogare cun pruine de crabone o de ghísciu.

tac , nf Definitzione boghe chi assimbígiat a unu cropighedhu; incurtzadura de foedhos: genia de radiografia fata cun machinàriu computerizau po bíere unu male aintru de sa carena.

tàca , nf, nm: tacu Definitzione logu artu e in paris in pitzu, mescamente orroca sola, logu de orroca arta totu a inghíriu Sinònimos e contràrios giara, gollei, ibba, pranedha 1 / tecu, toneri, texile Frases sas abbas a bàsciu terra falant dae sos tacos de Diosa ◊ su tacu ainca funt is domus de gianas est unu pranu calcàriu assurcau de is errius Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu petit plateau rocheux Ingresu small rocky tableland Ispagnolu pequeña meseta rocosa, peña llana Italianu tacco, pìccolo tavolato roccióso Tedescu felsiges Tafelland.

tàca 1 , nf Sinònimos e contràrios arrogu, bículu, cànciu, istallada, strónciu, tancu Frases portau su pisci a sa mesa, is tres paras dhu dividint in tres purtzionis: sa conca, taca de mesu e coa ◊ cussa petza arrustia segadha a tacas a tacas!

tàca 2 , nf Definitzione genia de segadedha, tachedha, prus che àteru po singiale ma fintzes po bíere o tastare calecuna cosa; aina a intacos po mesurare late Sinònimos e contràrios arragata, incrava, intaca, intatzu Maneras de nàrrere csn: bèndiri síndria o meloni a t. = faghíndhela assazare innantis; andhare a taca = istare a oretu Frases sas tacas de s'istadea, de su telarzu (in sos tacheris)◊ ponedilu s'annu in taca! ◊ cussu iscroxendi at fatu una taca a sa pedhi, ca no est bellu a iscroxai animalis 2. tui cantas bèni meda: chini ti podit fai taca?!

tàca 3 , nf Definitzione maga, mància de colore diferente, fintzes de male, de maladia, de imbrutadura; foedhandho de sa cusciéntzia, de su fàere de unu, de sa numenada, cosa male fata, atzione mala chi guastat sa bona fama, imbrutat s'onore Sinònimos e contràrios aciàchidu, màcia, prodha / curpa, disonore, neche Maneras de nàrrere csn: pònnere o lassare t. = lassare neghe, dannu, male; tacas de betzesa = màncias in color'e castàngia chi essint in sa pedhi de is antzianus; tacas biaitas = marcos biaitos, mescamente sos chi essint a su mortu; no timire taca = nadu de css. cosa, chi no si ruinzat, chi no li essit taca, neghe: nadu de pessone, chi no si lassat bínchere a fàghere male, chi no s'imbrutat sa cusséntzia; t. de fundu = zenia de pische mannu Frases totu tacas est, cussu traste ◊ zughet taca a prummones ◊ mancari la sàmunes, custa taca no che andhat! 2. si arruis t'imbrutas e ti ponis taca! ◊ pro isse est una taca chi no che li andhat ◊ sentza taca, onestu in fàcia a totu, sa vida at tribbuladu pro su pane (A.Dettori)◊ samunadebbolla, sa limba: oro netu no timet taca, però! ◊ sezis contr'a mie e mi ponides taca in s'onore! ◊ su male chi apo fatu est una taca niedha in sa cussénsia mia Sambenados e Provèrbios prb: sa limba mala ponet sa taca che a s'ozuermanu Ètimu ctl. taca Tradutziones Frantzesu tache Ingresu spot, macula Ispagnolu mancha Italianu màcchia, chiazza Tedescu Flecken.

tàca 4 , nf Definitzione t. de fundu, genia de pische Ètimu itl.l tacca de fondo.

tacàda , nf Definitzione genia de pane fatu totu a bicos (pitzicorrus) Terminologia iscientìfica pne.

tacadía , nf: tacatia* Definitzione genia de bobboitedhu chi si papat sa linna e dh'istampat; in cobertantza, male, pentzamentu Sinònimos e contràrios carignàtula, tàralu, tzerrone, zannarolu 2. ohi sa tacadia de su dolore!

tacadòza , nf: atacadolza, tocadòrgia, tocadorza, tzocadolza, tucadògia Definitzione genia de pigione bellu, totu froriu e mannu, chi a bicadas istampat is truncos tuvudos, buidos, e dhue faet su niu: in Sardigna nidat e faet abbitu in dónnia tempus Sinònimos e contràrios bicalinna, bicamata, pertunghemuru, pertungheustes, picabica, pítau, pitigone, pitulatrunca, tocafuste, tochedhadòrgia, trochedhadorja Terminologia iscientìfica pzn, dryobates major harterti Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pic Ingresu woodpecker Ispagnolu picamaderos, pico Italianu pìcchio Tedescu Specht.

tacàdu , pps, agt: tacatu, tacau, tzacadu Definitzione de tacare, -are 1, tacai, -ai 1; chi portat taca, fintzes mància de male in sa carena Sinònimos e contràrios ammarciau / guastu, mantzadu, punciau, puntu / aciacosu, magagnosu, maladióngiu, malesanu, temósigu, tunconidu, tzimiliosu | ctr. líaru, sanu 2. portat su dentímini tacau Tradutziones Frantzesu taché, tacheté Ingresu stained Ispagnolu manchado Italianu macchiato Tedescu befleckt.

tacadúra , nf Definitzione ammanciadura, su tacare, marcu de taca, fintzes istampu de su bobboi chi si papat sa linna Sinònimos e contràrios navradura, taca 3 Ètimu srd.