tacài , vrb: tacare 1 Definitzione fàere segada, intacu, segare a crantos, a orrugos / tacare su binu nou, su pressutu = cumenciare a bufare, a pigare, fàghere intaca (fàere bènnere mancu) Sinònimos e contràrios atachedhai, intatzare Ètimu srd.
tacài 1 , vrb: tacare Definitzione
pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude
Sinònimos e contràrios
ammaciae,
macrare,
maculai 1,
punciai
| ctr.
smanciai
/
aciacai,
atzacorare,
inciacai,
nòcere,
tachignare,
tunconire
Frases
no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos
2.
su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!…
Ètimu
ctl.
tacar
Tradutziones
Frantzesu
tacher,
nuire
Ingresu
to stain,
to injure
Ispagnolu
manchar,
perjudicar la salud
Italianu
macchiare,
chiazzare,
nuòcere
Tedescu
beflecken,
schaden.
tacàle , nm Definitzione sestu, cantrexali, orrugu mannu de lardu deasi comente si chistit postu in sale.
tacaòcos , nm: tzacavogos Definitzione malafatore chi acostumat a pònnere fogu Sinònimos e contràrios afocazadore, brujadore Frases ancu si m’istessat trama e orditu si non resesso a lis catzare su vissu, a cussos tacaocos! Ètimu srd.
tacàre tacài 1
tacàre 1 tacài
tacaría , nf Sinònimos e contràrios tacatia.
tacatía , nf, nm: tagadia,
tagadiu,
tecadia,
tecadiu,
tecatia,
tegadia,
tracatia Definitzione
coment'e tega, fodhe de pruna aortitza, chi no cumprit s'ossu e no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment’e teghighedha, buida in mesu, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu e aghedu, e apustis si igragalat e che orruet; genia de bobboitedhu chi ponet a sa lana e dha paschet; in cobertantza, surra, cropos / furriarechela in t. = passai de is fuedhus (de su certu) a is corpus
Sinònimos e contràrios
cagadia,
tacaria,
tricatia
/
ttr. aticatia
/
lanasta,
segadiu
Frases
boltada in tegadia si mi est sentza èssere giómpida sa pruna
2.
sa berrita portaiat sa punta papada de sa tegadia
3.
como che la fúrriant in tegadia, mih! ◊ deo chi "Ei!" e isse chi "Nono!" fintzas chi che l'amus furriada in tegadia!…
Terminologia iscientìfica
crp
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
prune rabougrie,
mite
Ingresu
abortive plum,
moth
Ispagnolu
ciruela cuyo hueso no madura,
polilla
Italianu
bozzàcchio,
tarma
Tedescu
eingeschrumpfte Pflaume,
Motte.
tacàtu, tacàu tacàdu
tacéri , nm Definitzione
chie arregollet is pagamentos, tàcias
Sinònimos e contràrios
aggodhetadore,
diritadore,
godhetarzu,
isetore,
listarzu,
taciaju
Tradutziones
Frantzesu
employé de l'octroi
Ingresu
exciseman
Ispagnolu
recaudador
Italianu
dazière
Tedescu
Zollbeamte.
tachèdha , nf Definitzione
genia de segadedha, a incàsciu longhitu fatu in cosa tostada segandhondhe un'apenas a istúturu
Sinònimos e contràrios
intaca,
trapada
Maneras de nàrrere
csn:
comporai a t. = a dépidu (a marcare in libbereto); agatai a unu sa t. sua = agatàreli su pecu, su puntu débbile
Frases
po allistai su chi bendiat usàt is tachedhas ca no fiat bellu a iscriri ◊ is tachedhas mannas in s'arromana funt is chilus, is piticas duxentus grammus
Tradutziones
Frantzesu
gravure
Ingresu
notch
Ispagnolu
entalladura
Italianu
intàglio
Tedescu
Schnitzerei.
tachedhàda , nf Definitzione
su tachedhai, su fàere tachedhas; segada chi si faet a s'olia de cunfetu po dha pònnere a indrucare in abba
Sinònimos e contràrios
intacugliada,
trapada,
trapu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action de graver
Ingresu
carving
Ispagnolu
talla
Italianu
intagliatura
Tedescu
Schnitzen.
tachedhài , vrb: atachedhai Definitzione
fàere intacos, trebballare a intacadura, segandho e lassandho una genia de incàsciu, faendho linna froria po bellesa; fintzes segare a piticu / tachedhai s'olia = fàghere segadas, trapadas, tzacadas a gurtedhu po dha pònnere a indrucare in abba; t. sa petza = segare a cantighedhos; t. sa síndria = provare a bíere si est cota segandhondhe un'orrugu (tassidhu, tesidhu) a punghidura
Sinònimos e contràrios
intacugliare,
intatzare,
tacai,
trapare
Frases
tocat a tachedhai sa castàngia po no isciopai coendi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
graver
Ingresu
to carve
Ispagnolu
tallar
Italianu
intagliare
Tedescu
schnitzen.
tachedhàu , pps, agt Definitzione de tachedhai; fatu o inditadu a intacos, a segadas; nau de ccn., chi at bufau, alligru a binu Sinònimos e contràrios trapadu 2. totu su chi pigànt a fidu, issu dhu teniat tachedhau 3. candu no est tachedhau de binu, una manu de agiudu gei dha donat puru!
tachèra, tachéri , nf, nm Definitzione in is telàrgios a ispola, genia de biga, in artu, a parte e àtera, fata totu a intacos mannos, inue si apicant is cannas de is lícios Sinònimos e contràrios bigarone Frases sétzida in séula e dae sos tacheris càmbias taca e infilas s'ispola, sa mustra est addananti e tue sola contas sos filos… Ètimu srd.
tàchida , nf: tzàchida* Definitzione genia de tzàcurru, de sonu a cropu Sinònimos e contràrios ciacu, iscópiu, tzacarrada, tzacàrridu, tzóchida, tzocu Frases sa tàchida ch'intendhes cada istante est su tempus chi sinnat su caminu (M.Gallisay).
tachièra , nf Definitzione aina a intacos po marcare sa grussària de is tàulas de bogare in is truncos de serronare.
tachignàre , vrb Sinònimos e contràrios aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tacai 1, trichignare, tunconire.
tachínu , nm Definitzione genia de pane grussu, modhe, fatu cun iscete / sa metade de unu t. = una telga de pane Terminologia iscientìfica pne.
tàchinu , agt Definitzione de tacu, de una genia de orrocas (carcàrias) Frases perdas tàchinas, perdas de tziporru, perdas de sonnu de sa bidha mia, m'eis donau làgrimas, contzolu Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd.