tacài , vrb: tacare 1 Definizione fàere segada, intacu, segare a crantos, a orrugos / tacare su binu nou, su pressutu = cumenciare a bufare, a pigare, fàghere intaca (fàere bènnere mancu) Sinonimi e contrari atachedhai, intatzare Etimo srd.
tacài 1 , vrb: tacare Definizione
pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude
Sinonimi e contrari
ammaciae,
macrare,
maculai 1,
punciai
| ctr.
smanciai
/
aciacai,
atzacorare,
inciacai,
nòcere,
tachignare,
tunconire
Frasi
no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos
2.
su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!…
Etimo
ctl.
tacar
Traduzioni
Francese
tacher,
nuire
Inglese
to stain,
to injure
Spagnolo
manchar,
perjudicar la salud
Italiano
macchiare,
chiazzare,
nuòcere
Tedesco
beflecken,
schaden.
tacàle , nm Definizione sestu, cantrexali, orrugu mannu de lardu deasi comente si chistit postu in sale.
tacaòcos , nm: tzacavogos Definizione malafatore chi acostumat a pònnere fogu Sinonimi e contrari afocazadore, brujadore Frasi ancu si m’istessat trama e orditu si non resesso a lis catzare su vissu, a cussos tacaocos! Etimo srd.
tacàre tacài 1
tacàre 1 tacài
tacaría , nf Sinonimi e contrari tacatia.
tacatía , nf, nm: tagadia,
tagadiu,
tecadia,
tecadiu,
tecatia,
tegadia,
tracatia Definizione
coment'e tega, fodhe de pruna aortitza, chi no cumprit s'ossu e no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment’e teghighedha, buida in mesu, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu e aghedu, e apustis si igragalat e che orruet; genia de bobboitedhu chi ponet a sa lana e dha paschet; in cobertantza, surra, cropos / furriarechela in t. = passai de is fuedhus (de su certu) a is corpus
Sinonimi e contrari
cagadia,
tacaria,
tricatia
/
ttr. aticatia
/
lanasta,
segadiu
Frasi
boltada in tegadia si mi est sentza èssere giómpida sa pruna
2.
sa berrita portaiat sa punta papada de sa tegadia
3.
como che la fúrriant in tegadia, mih! ◊ deo chi "Ei!" e isse chi "Nono!" fintzas chi che l'amus furriada in tegadia!…
Terminologia scientifica
crp
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prune rabougrie,
mite
Inglese
abortive plum,
moth
Spagnolo
ciruela cuyo hueso no madura,
polilla
Italiano
bozzàcchio,
tarma
Tedesco
eingeschrumpfte Pflaume,
Motte.
tacàtu, tacàu tacàdu
tacéri , nm Definizione
chie arregollet is pagamentos, tàcias
Sinonimi e contrari
aggodhetadore,
diritadore,
godhetarzu,
isetore,
listarzu,
taciaju
Traduzioni
Francese
employé de l'octroi
Inglese
exciseman
Spagnolo
recaudador
Italiano
dazière
Tedesco
Zollbeamte.
tachèdha , nf Definizione
genia de segadedha, a incàsciu longhitu fatu in cosa tostada segandhondhe un'apenas a istúturu
Sinonimi e contrari
intaca,
trapada
Modi di dire
csn:
comporai a t. = a dépidu (a marcare in libbereto); agatai a unu sa t. sua = agatàreli su pecu, su puntu débbile
Frasi
po allistai su chi bendiat usàt is tachedhas ca no fiat bellu a iscriri ◊ is tachedhas mannas in s'arromana funt is chilus, is piticas duxentus grammus
Traduzioni
Francese
gravure
Inglese
notch
Spagnolo
entalladura
Italiano
intàglio
Tedesco
Schnitzerei.
tachedhàda , nf Definizione
su tachedhai, su fàere tachedhas; segada chi si faet a s'olia de cunfetu po dha pònnere a indrucare in abba
Sinonimi e contrari
intacugliada,
trapada,
trapu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de graver
Inglese
carving
Spagnolo
talla
Italiano
intagliatura
Tedesco
Schnitzen.
tachedhài , vrb: atachedhai Definizione
fàere intacos, trebballare a intacadura, segandho e lassandho una genia de incàsciu, faendho linna froria po bellesa; fintzes segare a piticu / tachedhai s'olia = fàghere segadas, trapadas, tzacadas a gurtedhu po dha pònnere a indrucare in abba; t. sa petza = segare a cantighedhos; t. sa síndria = provare a bíere si est cota segandhondhe un'orrugu (tassidhu, tesidhu) a punghidura
Sinonimi e contrari
intacugliare,
intatzare,
tacai,
trapare
Frasi
tocat a tachedhai sa castàngia po no isciopai coendi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
graver
Inglese
to carve
Spagnolo
tallar
Italiano
intagliare
Tedesco
schnitzen.
tachedhàu , pps, agt Definizione de tachedhai; fatu o inditadu a intacos, a segadas; nau de ccn., chi at bufau, alligru a binu Sinonimi e contrari trapadu 2. totu su chi pigànt a fidu, issu dhu teniat tachedhau 3. candu no est tachedhau de binu, una manu de agiudu gei dha donat puru!
tachèra, tachéri , nf, nm Definizione in is telàrgios a ispola, genia de biga, in artu, a parte e àtera, fata totu a intacos mannos, inue si apicant is cannas de is lícios Sinonimi e contrari bigarone Frasi sétzida in séula e dae sos tacheris càmbias taca e infilas s'ispola, sa mustra est addananti e tue sola contas sos filos… Etimo srd.
tàchida , nf: tzàchida* Definizione genia de tzàcurru, de sonu a cropu Sinonimi e contrari ciacu, iscópiu, tzacarrada, tzacàrridu, tzóchida, tzocu Frasi sa tàchida ch'intendhes cada istante est su tempus chi sinnat su caminu (M.Gallisay).
tachièra , nf Definizione aina a intacos po marcare sa grussària de is tàulas de bogare in is truncos de serronare.
tachignàre , vrb Sinonimi e contrari aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tacai 1, trichignare, tunconire.
tachínu , nm Definizione genia de pane grussu, modhe, fatu cun iscete / sa metade de unu t. = una telga de pane Terminologia scientifica pne.
tàchinu , agt Definizione de tacu, de una genia de orrocas (carcàrias) Frasi perdas tàchinas, perdas de tziporru, perdas de sonnu de sa bidha mia, m'eis donau làgrimas, contzolu Terminologia scientifica slg Etimo srd.