A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

tacài , vrb: tacare 1 Definizione fàere segada, intacu, segare a crantos, a orrugos / tacare su binu nou, su pressutu = cumenciare a bufare, a pigare, fàghere intaca (fàere bènnere mancu) Sinonimi e contrari atachedhai, intatzare Etimo srd.

tacài 1 , vrb: tacare Definizione pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Sinonimi e contrari ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Frasi no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Etimo ctl. tacar Traduzioni Francese tacher, nuire Inglese to stain, to injure Spagnolo manchar, perjudicar la salud Italiano macchiare, chiazzare, nuòcere Tedesco beflecken, schaden.

tacàle , nm Definizione sestu, cantrexali, orrugu mannu de lardu deasi comente si chistit postu in sale.

tacaòcos , nm: tzacavogos Definizione malafatore chi acostumat a pònnere fogu Sinonimi e contrari afocazadore, brujadore Frasi ancu si m’istessat trama e orditu si non resesso a lis catzare su vissu, a cussos tacaocos! Etimo srd.

tacàre tacài 1

tacàre 1 tacài

tacaría , nf Sinonimi e contrari tacatia.

tacatía , nf, nm: tagadia, tagadiu, tecadia, tecadiu, tecatia, tegadia, tracatia Definizione coment'e tega, fodhe de pruna aortitza, chi no cumprit s'ossu e no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment’e teghighedha, buida in mesu, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu e aghedu, e apustis si igragalat e che orruet; genia de bobboitedhu chi ponet a sa lana e dha paschet; in cobertantza, surra, cropos / furriarechela in t. = passai de is fuedhus (de su certu) a is corpus Sinonimi e contrari cagadia, tacaria, tricatia / ttr. aticatia / lanasta, segadiu Frasi boltada in tegadia si mi est sentza èssere giómpida sa pruna 2. sa berrita portaiat sa punta papada de sa tegadia 3. como che la fúrriant in tegadia, mih! ◊ deo chi "Ei!" e isse chi "Nono!" fintzas chi che l'amus furriada in tegadia!… Terminologia scientifica crp Etimo srd. Traduzioni Francese prune rabougrie, mite Inglese abortive plum, moth Spagnolo ciruela cuyo hueso no madura, polilla Italiano bozzàcchio, tarma Tedesco eingeschrumpfte Pflaume, Motte.

tacàtu, tacàu tacàdu

tacéri , nm Definizione chie arregollet is pagamentos, tàcias Sinonimi e contrari aggodhetadore, diritadore, godhetarzu, isetore, listarzu, taciaju Traduzioni Francese employé de l'octroi Inglese exciseman Spagnolo recaudador Italiano dazière Tedesco Zollbeamte.

tachèdha , nf Definizione genia de segadedha, a incàsciu longhitu fatu in cosa tostada segandhondhe un'apenas a istúturu Sinonimi e contrari intaca, trapada Modi di dire csn: comporai a t. = a dépidu (a marcare in libbereto); agatai a unu sa t. sua = agatàreli su pecu, su puntu débbile Frasi po allistai su chi bendiat usàt is tachedhas ca no fiat bellu a iscriri ◊ is tachedhas mannas in s'arromana funt is chilus, is piticas duxentus grammus Traduzioni Francese gravure Inglese notch Spagnolo entalladura Italiano intàglio Tedesco Schnitzerei.

tachedhàda , nf Definizione su tachedhai, su fàere tachedhas; segada chi si faet a s'olia de cunfetu po dha pònnere a indrucare in abba Sinonimi e contrari intacugliada, trapada, trapu Etimo srd. Traduzioni Francese action de graver Inglese carving Spagnolo talla Italiano intagliatura Tedesco Schnitzen.

tachedhài , vrb: atachedhai Definizione fàere intacos, trebballare a intacadura, segandho e lassandho una genia de incàsciu, faendho linna froria po bellesa; fintzes segare a piticu / tachedhai s'olia = fàghere segadas, trapadas, tzacadas a gurtedhu po dha pònnere a indrucare in abba; t. sa petza = segare a cantighedhos; t. sa síndria = provare a bíere si est cota segandhondhe un'orrugu (tassidhu, tesidhu) a punghidura Sinonimi e contrari intacugliare, intatzare, tacai, trapare Frasi tocat a tachedhai sa castàngia po no isciopai coendi Etimo srd. Traduzioni Francese graver Inglese to carve Spagnolo tallar Italiano intagliare Tedesco schnitzen.

tachedhàu , pps, agt Definizione de tachedhai; fatu o inditadu a intacos, a segadas; nau de ccn., chi at bufau, alligru a binu Sinonimi e contrari trapadu 2. totu su chi pigànt a fidu, issu dhu teniat tachedhau 3. candu no est tachedhau de binu, una manu de agiudu gei dha donat puru!

tachèra, tachéri , nf, nm Definizione in is telàrgios a ispola, genia de biga, in artu, a parte e àtera, fata totu a intacos mannos, inue si apicant is cannas de is lícios Sinonimi e contrari bigarone Frasi sétzida in séula e dae sos tacheris càmbias taca e infilas s'ispola, sa mustra est addananti e tue sola contas sos filos… Etimo srd.

tàchida , nf: tzàchida* Definizione genia de tzàcurru, de sonu a cropu Sinonimi e contrari ciacu, iscópiu, tzacarrada, tzacàrridu, tzóchida, tzocu Frasi sa tàchida ch'intendhes cada istante est su tempus chi sinnat su caminu (M.Gallisay).

tachièra , nf Definizione aina a intacos po marcare sa grussària de is tàulas de bogare in is truncos de serronare.

tachignàre , vrb Sinonimi e contrari aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tacai 1, trichignare, tunconire.

tachínu , nm Definizione genia de pane grussu, modhe, fatu cun iscete / sa metade de unu t. = una telga de pane Terminologia scientifica pne.

tàchinu , agt Definizione de tacu, de una genia de orrocas (carcàrias) Frasi perdas tàchinas, perdas de tziporru, perdas de sonnu de sa bidha mia, m'eis donau làgrimas, contzolu Terminologia scientifica slg Etimo srd.