taculída, taculíta , nf, nm: (sa t. = nr. sataculída) cianculita tacullida, tacullita, ticulita, ticullida, tigulita, tirgullida, tracaglida, tracaglidu, tracoglida, tracuglida, trigullida, tzacollita* Definizione cropu chi giaet su parasàmbene candho s'intèterat totinduna e faet essire coment'e unu tzúnchiu chi si faet in su gúturu (e po su prus sighit tanti chi si narat èssere a ticullidas) Sinonimi e contrari ciucullita, isticullida, súcuru 1, súfiu, tilichita, tzaculitata, tzicorrida, tzitzilicu, tzucu Frasi mi sunt torradas sa ticulidas.
taculítu , nm: ciucullitu, tacullitu, ticulitu, tzaculitu* Sinonimi e contrari cianculita, coràltile, súcuru 1, tzaculitata, tzicorrida, tzitzilicu, tzucu.
tacullàre , vrb Definizione fàere intacos, incàscios Sinonimi e contrari intatzare, tacai, atachedhai Etimo srd.
tacullída, tacullíta taculída
tacullítu taculítu
tàcura tàcula
tadàgia , nf: tadaja,
tadaxa,
tataja,
tatasa,
tedaja Definizione
mamma titedha, sa fémina chi allatat su fígiu de un'àtera / tadaju = (fintzes) su pobidhu de sa tadaja
Sinonimi e contrari
allatadora,
allatarza,
allatera,
dhedha,
dida,
tata
Frasi
custa pisedha est pesada a tedaja ca li est morta sa mama ◊ leant e faghent pesare sos pitzinnos a tadaxa
Etimo
ltn.
tata + aviu
Traduzioni
Francese
nourrice
Inglese
wetnurse
Spagnolo
nodriza
Italiano
bàlia,
nutrice
Tedesco
Amme.
tadài , nf Definizione sorre de frade, de mama Sinonimi e contrari tia Terminologia scientifica ptl Etimo srd.
tadaítu , nm Definizione
sa paga chi si giaet a sa tadàgia
Sinonimi e contrari
tatajiu,
tatalleu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mois de nourrice
Inglese
wetnurse wages
Spagnolo
sueldo que se da a la nodriza
Italiano
baliàtico
Tedesco
Ammenlohn.
tadàja tadàgia
tadajoríu , nm Sinonimi e contrari tadaitu, tadajiu Frasi a sa dida li ant pagadu su tadajoriu Etimo srd.
tadàju , nm: tataju Definizione su babbu de su mannedhu; fintzes su pobidhu de sa tadàgia Sinonimi e contrari abu, bisàgiu, donnumannu, mannoi, minnannu, nannai, nonnoi 1 Terminologia scientifica ptl Etimo ltn. tata + aviu.
tadànu , nm: taranu,
todanu Definizione
genia de pigione mannu, in colore niedhu e orrubiastu, a bicu longu e unu pagu a frache, a cambas longas: faet in logu de istagnu e in Sardigna si agatat solu in passera
Terminologia scientifica
pzn, plegadis falcinellus
Etimo
itl.
todàno
Traduzioni
Francese
falcinelle
Inglese
glossy ibis
Spagnolo
falcinelo
Italiano
mignattàio
Tedesco
brauner Sichler.
tadàtzu , nm: tedassu, tedatu, teratzu Definizione genia de aina tundha, a costaos artighinos, a bisura de istrégiu, cun su fundhu fatu de cosa téssia a lascu o craca, po seberare a coladura prus che àteru cosa mólia (farra) o fintzes àliga de su laore a granu movendhodhu cun is manos a molinadura in paris Sinonimi e contrari sadatzu*, sesatu Frasi su sonu de su teratzu m'imparat a badhai a mei e a su pipiu… bandu cun coru miu chi batiari fatzu ◊ primu cosa, si cerrit sa farra a tadatzu largu po ndi bogai su pódhini grussu.
tadàxa tadàgia
tadhàghine , nm Definizione muga, brutore, caldíngiu Etimo srd.
tadhainàre , vrb Definizione betare o fàere tadhàine, froca, tzàpulos de nie Sinonimi e contrari fiocare, niai, solai Frasi chin copertas de lana pro cuerru, mi ndhe tia importare, mancari tadhàinet, puru! (G.Deriu)◊ est galu tadhainandhe Etimo srd.
tadhàine , nm Definizione
su nie comente calat de is nues a orrughedhos lados / leporedhas de t. = tàpiles de froca
Sinonimi e contrari
atògia,
fioca,
ispiàtzulu,
solla
2.
réndhias sont sas pàrpalas e a s'ischintidha bia de sa mirada rutu est su tadhàine de sa morte
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
flocon de neige
Inglese
snowflake
Spagnolo
copo de nieve
Italiano
fiòcco di néve
Tedesco
Schneeflocke.
tadharànu , nm: doloranis,
tagliaranu,
talaranu,
tallaranis,
tallaranu,
toloranis Definizione
genia de tela fine fine chi tessent is arangiolos
Sinonimi e contrari
bela,
beluemuru,
chilighilimuru,
lanarràngiu,
lapa,
leperangiolu,
napa 1,
naparangiolu,
napemuru,
napiolu,
telaragna,
tirinnia,
tiririgna
Frasi
che l'at finia chilliàndhesi che musca presonera de s'aranzolu annodada in cuitzas de una seda de tadharanu (P.Delussu)◊ est totu tagliaranos cun s'aranzolu andhendhe
2.
pro unu pastore bi cheret pacu a che abbarrare imbojau in sos tadharanos de sa zustíssia
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
toile d'araignée
Inglese
cobweb
Spagnolo
telaraña
Italiano
ragnatéla
Tedesco
Spinnengewebe.