tabbíche, tabbícu , nm Definizione pígiu de muru, muru fine, de mesu, fatu a matones o àteru (fintzes cun impastu de teulàciu), a canna ischedrada Sinonimi e contrari tramesu 1 Frasi ant pesau unu muru de tabbicu ◊ cussu tabbicu est isprumau, fatu mali! Etimo spn. tabique.
tàbbida , nf: tàpida Definizione genia de cropu, atapada, tochedhu Sinonimi e contrari bàtida, tochédhidu Frasi mi benzesit una tàbbida a su coro candho sos bandhidos si firmesint a míriu a ue fimus nois ◊ su coro ndhe li cheriat essire in bula…, a tochedhos e a tàpidas fortes Etimo srd.
tabbíru, tabbíu , nm: trabbiu Definizione orrobba grussa de seda Terminologia scientifica ts Etimo itl., spn. tabì.
tabèdha , nf: taedha,
tauledha,
tavedha,
toedha 1 Definizione
tàula pitica, fine; genia de pala de còere a màniga curtza; genia de taulita po ispruinare orrobba; tira de cosa chi si ponet a su bruncu de su porcu po chi no forroghet e a is bigos po no súere; fresa de casu, casigiolu mannu prus de chilu; a logos fintzes sa cabiga de su carru
Sinonimi e contrari
taulita
/
ispàdula 1
Modi di dire
csn:
taedha de mele = pane o bresca de meli; taedha de ladru = sestu, cantu mannu de lardu comente si costoit salidu; taedha de prantàgia = arzoledha, tuledha de pranteri
Frasi
tabedha pro tèndhere su pane ◊ su bene nostru est totu in custas manos gallosas, tostas che taedha ◊ lestras coment'e lampu, azurridas e revessas, a su colpu de sa taedha faghiant su fossu, iscudindhe!
Etimo
ltn.
tabella
Traduzioni
Francese
tablette
Inglese
small board
Spagnolo
tabla pequeña
Italiano
tavolétta
Tedesco
Brettchen.
tabèlla , nf: tavedha 1, tavèglia, tavella, tevella Definizione crispa fata aposta, piega fata apostadamente in s'orrobba, pigione o gaja pitica e craca chi si faet a una gunnedha o àteru bestimentu; genia de tzirbisa in sa carre, in sa pedhe, comente s'imbèciat; fintzes chirrione de pilos Sinonimi e contrari incrispa, intavella, ispunza, pícia 1, pínnica Frasi portant sa gunnedha cun centu tavellas, ma curtza chi no lompit mancu a néscias 2. pentzamentos isperivundhaos in tavellas cofudas mi sinnant sa cara Cognomi e Proverbi smb: Tavella Etimo ctl. tavella.
taborétu , nm Definizione ispétzia de cadira chentza palas e chentza bratzos / lassainci is taboretus = morreresiche, lassarebbei sa pedhe Sinonimi e contrari iscannu Etimo ctl., spn. taboret, taburete.
tàbula tàba
tabusciài , vrb Definizione disegnare cun pruine de crabone o de ghísciu betau in su paperi istampau cun agulla Etimo spn. debuxar.
tabúsciu , nm Definizione fógliu istampau cun agúgia, inue est su disegnu de bogare cun pruine de crabone o de ghísciu.
tac , nf Definizione boghe chi assimbígiat a unu cropighedhu; incurtzadura de foedhos: genia de radiografia fata cun machinàriu computerizau po bíere unu male aintru de sa carena.
tàca , nf, nm: tacu Definizione
logu artu e in paris in pitzu, mescamente orroca sola, logu de orroca arta totu a inghíriu
Sinonimi e contrari
giara,
gollei,
ibba,
pranedha 1
/
tecu,
toneri,
texile
Frasi
sas abbas a bàsciu terra falant dae sos tacos de Diosa ◊ su tacu ainca funt is domus de gianas est unu pranu calcàriu assurcau de is errius
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
petit plateau rocheux
Inglese
small rocky tableland
Spagnolo
pequeña meseta rocosa,
peña llana
Italiano
tacco,
pìccolo tavolato roccióso
Tedesco
felsiges Tafelland.
tàca 1 , nf Sinonimi e contrari arrogu, bículu, cànciu, istallada, strónciu, tancu Frasi portau su pisci a sa mesa, is tres paras dhu dividint in tres purtzionis: sa conca, taca de mesu e coa ◊ cussa petza arrustia segadha a tacas a tacas!
tàca 2 , nf Definizione genia de segadedha, tachedha, prus che àteru po singiale ma fintzes po bíere o tastare calecuna cosa; aina a intacos po mesurare late Sinonimi e contrari arragata, incrava, intaca, intatzu Modi di dire csn: bèndiri síndria o meloni a t. = faghíndhela assazare innantis; andhare a taca = istare a oretu Frasi sas tacas de s'istadea, de su telarzu (in sos tacheris)◊ ponedilu s'annu in taca! ◊ cussu iscroxendi at fatu una taca a sa pedhi, ca no est bellu a iscroxai animalis 2. tui cantas bèni meda: chini ti podit fai taca?!
tàca 3 , nf Definizione
maga, mància de colore diferente, fintzes de male, de maladia, de imbrutadura; foedhandho de sa cusciéntzia, de su fàere de unu, de sa numenada, cosa male fata, atzione mala chi guastat sa bona fama, imbrutat s'onore
Sinonimi e contrari
aciàchidu,
màcia,
prodha
/
curpa,
disonore,
neche
Modi di dire
csn:
pònnere o lassare t. = lassare neghe, dannu, male; tacas de betzesa = màncias in color'e castàngia chi essint in sa pedhi de is antzianus; tacas biaitas = marcos biaitos, mescamente sos chi essint a su mortu; no timire taca = nadu de css. cosa, chi no si ruinzat, chi no li essit taca, neghe: nadu de pessone, chi no si lassat bínchere a fàghere male, chi no s'imbrutat sa cusséntzia; t. de fundu = zenia de pische mannu
Frasi
totu tacas est, cussu traste ◊ zughet taca a prummones ◊ mancari la sàmunes, custa taca no che andhat!
2.
si arruis t'imbrutas e ti ponis taca! ◊ pro isse est una taca chi no che li andhat ◊ sentza taca, onestu in fàcia a totu, sa vida at tribbuladu pro su pane (A.Dettori)◊ samunadebbolla, sa limba: oro netu no timet taca, però! ◊ sezis contr'a mie e mi ponides taca in s'onore! ◊ su male chi apo fatu est una taca niedha in sa cussénsia mia
Cognomi e Proverbi
prb:
sa limba mala ponet sa taca che a s'ozuermanu
Etimo
ctl.
taca
Traduzioni
Francese
tache
Inglese
spot,
macula
Spagnolo
mancha
Italiano
màcchia,
chiazza
Tedesco
Flecken.
tàca 4 , nf Definizione t. de fundu, genia de pische Etimo itl.l tacca de fondo.
tacàda , nf Definizione genia de pane fatu totu a bicos (pitzicorrus) Terminologia scientifica pne.
tacadía , nf: tacatia* Definizione genia de bobboitedhu chi si papat sa linna e dh'istampat; in cobertantza, male, pentzamentu Sinonimi e contrari carignàtula, tàralu, tzerrone, zannarolu 2. ohi sa tacadia de su dolore!
tacadòza , nf: atacadolza,
tocadòrgia,
tocadorza,
tzocadolza,
tucadògia Definizione
genia de pigione bellu, totu froriu e mannu, chi a bicadas istampat is truncos tuvudos, buidos, e dhue faet su niu: in Sardigna nidat e faet abbitu in dónnia tempus
Sinonimi e contrari
bicalinna,
bicamata,
pertunghemuru,
pertungheustes,
picabica,
pítau,
pitigone,
pitulatrunca,
tocafuste,
tochedhadòrgia,
trochedhadorja
Terminologia scientifica
pzn, dryobates major harterti
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pic
Inglese
woodpecker
Spagnolo
picamaderos,
pico
Italiano
pìcchio
Tedesco
Specht.
tacàdu , pps, agt: tacatu,
tacau,
tzacadu Definizione
de tacare, -are 1, tacai, -ai 1; chi portat taca, fintzes mància de male in sa carena
Sinonimi e contrari
ammarciau
/
guastu,
mantzadu,
punciau,
puntu
/
aciacosu,
magagnosu,
maladióngiu,
malesanu,
temósigu,
tunconidu,
tzimiliosu
| ctr.
líaru,
sanu
2.
portat su dentímini tacau
Traduzioni
Francese
taché,
tacheté
Inglese
stained
Spagnolo
manchado
Italiano
macchiato
Tedesco
befleckt.