Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

saghinósu , agt Definitzione nau de su logu o de sa cosa fora, chi est totu saina, isciustu de lentore Sinònimos e contràrios allentoridu, saghinadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu humide de rosée Ingresu dewy Ispagnolu rociado, húmedo de rocío Italianu rugiadóso Tedescu tauig.

salidórju, salidórzu , nm Definitzione logu fatu apostadamente po salire cosa (es. casu in is casifícios) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chambre de salage Ingresu salt room Ispagnolu saladero Italianu salatóio Tedescu Einsalzraum.

salípa , nf Definitzione sale móliu fine fine, che tzúcuru, de pònnere in mesa, saloca, po aciúnghere a ispergiadura a su papare Sinònimos e contràrios saboca / ttrs. saripa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sel de table Ingresu table salt Ispagnolu sal fina Italianu sale da tàvola Tedescu Tafelsalz.

saurràdu , pps, agt Definitzione de saurrare; chi est totu isciustu de orrosu, nau de su logu, de s'erba Sinònimos e contràrios issaghinau Tradutziones Frantzesu humide ou mouillé de rosée Ingresu dewy Ispagnolu rociado Italianu guazzóso Tedescu sehr tauig.

scabéciu , nm: iscabece* 1, scabetzu, scambéciu Definitzione genia de mata americana chi faet linna tostada, de òpera, bona fintzes a tínghere in colore de binu Sinònimos e contràrios brasile 1 Frases sa mata de s'arenara bogat frori 'e scabéciu… mamma est arrennegara ca babbu est tropu béciu! Terminologia iscientìfica mt, Haematoxylum campechianum Tradutziones Frantzesu campêche, bois de campêche Ingresu logwood Ispagnolu palo de campeche Italianu campéccio Tedescu Blaubaum.

scàru , nm Definitzione in bidhas de mare, orruga o istrada a oru a mare Frases in Portescusi ant fatu sa festa de su scaru Tradutziones Frantzesu promenade du bord de la mer Ingresu seafront Ispagnolu paseo marítimo Italianu lungomare Tedescu Strandpromenade.

scète 1, scèti , nm: iscete* Definitzione sa parte bianca càndhida e prus fine de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho; pane de cocòi / s. lecu = podha Sinònimos e contràrios boledu, podha 1, pódhine Frases su trigu mentanu est totu scèti ◊ s'órgiu móliu dhu passànt in su sedatzu po nd'isceberari su scete ◊ no ammescures su scete cun su pódhini! 2. cussa no cretas chi fiat scèti de fai óstias! 3. custa at fatu su pani e dh’est iscarésciu unu scèti in su forru Tradutziones Frantzesu fleur de farine Ingresu superfine flour Ispagnolu espuma de harina Italianu fiór di farina Tedescu Auszugmehl.

sciampíta , nf, nm: sciampitu Definitzione su passu prus fàcile de su ballu sardu, genia de manera de mòvere is peis ballandho, coment'e atzopiandho, brinchidedhu (ma fintzes una genia de iscucuricàrgiu chi unu balladore, poderau cun àteros duos istacaos de su giru, faet ballandho furriau a peis in artu, a conca a bàsciu); manera de ballare, genia de ballu / fai s'isciampita a unu = parare s'anca Sinònimos e contràrios ciapita, tzopita / ballu Frases a sciampitas altas acomenti a nosu mancu bosatrus badhais! ◊ bai ca oi no dha fais sa sciampita cun sa sposa a su costau! ◊ cun d-unu brínchidu si fut postu conca a bàsciu e peis a susu e iat fatu sa sciampita, sighendu a badhai ◊ o Luisicu, dh'arriscas de fai una sciampita? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entrechat, pas de danse sarde Ingresu sardinian ball step Ispagnolu paso del baile sardo Italianu scambiétto Tedescu Kreuzsprung, Entrechat.

sciovadúra , nf Definitzione sa cria chi giughet e ponet su pische fémina, nau fintzes de is bobbois Sinònimos e contràrios assuadura, insuadura, insuamentu / cria 2. sa sciovadura est su sèmini chi ponint is mariposas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu oeufs de poisson Ingresu roe Ispagnolu ovas, huevas Italianu frégolo Tedescu Laich.

sconcorràda , nf Definitzione su sconcorrai; cropu, atumbada de conca a calecunu logu, ma fintzes cropu giau a conca / s. de tronu = tronada, iscratzada, tzacarrada de tronu; s. de prantu = imbucada a prànghere Sinònimos e contràrios sconcorru, scorrociada / iscaputzone, istuturrone Frases apu tentu una sconcorrada in su corru ’e su portellitu de magasinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de tête Ingresu butt (head) Ispagnolu cabezazo Italianu capata Tedescu Stoß mit dem Kopf.

scrafedhadòri , nm Definitzione maistu chi picat (e fintzes chi segat) pedra a iscrapedhu Sinònimos e contràrios iscrapedheri, picaparderi / cdh. picapetra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tailleur de pierres Ingresu stone-cutter Ispagnolu picapedrero Italianu scalpellino Tedescu Steinmetz.

scrapallúciu , nm, agt Definitzione chi o chie portat is ogos totu scrapa, tzidhica, nau fintzes in su sensu de sa maladia chi dhu faet Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu atteint de trachome Ingresu trachomatous Ispagnolu legañoso Italianu tracomatóso Tedescu körnerkrank.

scrúfi , vrb: iscrúfere*, scrúfiri, scrunfi Definitzione cricare de pigare, arrennèscere a pigare sa cosa a unu cun fortza, a pelea, cun dificurtade e ue dhue at dificurtade, a fortza de nàrrere e de fàere; cricare de s'iscabbúllere Sinònimos e contràrios afrapare, illatzare, iscúrpere, isfrapare, istratzare, strancai / iscabbúllere Frases si merixedha e serbidora si bolliant bèni, a bortas si scrufiat calincuna cosa ◊ mi ia a podi scrufi una pariga de sodhus…◊ gei dhu scrufeus unu momentedhu po cussu puru ◊ apu scrúfiu dus panis veti veti 2. ita ispantu ca at a scrufi sa filla, parit ca dh'at fata issa isceti! ◊ scrufidí de is malus! ◊ sa gatu circàt de si acuai, de fuiri, de si scrufi miaulendi a boxi mala ◊ cudha est torrada agoa ispramendisí, comenti at biu unu giòvunu acostendisí, e at pigau unu candeleri po si scrufi Tradutziones Frantzesu obtenir ou prendre de force Ingresu to obtain by force Ispagnolu arrancar, sacar, arrebatar Italianu ottenére o prèndere con la fòrza Tedescu entreißen, erzwingen.

seberamènta, seberaméntu , nf, nm Definitzione su seberare, nau fintzes de is matas e de is erbas candho de su frore cumènciant a fàere su frutu, o de su bestiàmene piticu po dhu pàschere abbandha de su madriedu Sinònimos e contràrios chirrionzu, isseperonzu, sceberadura, sèbera 1, seberadórgiu, seberonzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu transformation de la fleur en fruit Ingresu setting Ispagnolu cuajado Italianu allegagióne Tedescu Ansetzen der Früchte.

secapetréri , nm: secaprederi, secapreteri Definitzione segadore, bogadore de pedra in is cavas; maistu chi trebballat sa pedra a iscrapedhu Sinònimos e contràrios iscrapedheri, pedreri Frases chena mai s'istracare secant petra pro vèndhere, sos duos secapetreris (P.Dui)◊ deo soe secaprederi e in totu s'annu za mi pisto a fizubonu! ◊ su secaprederi iscàrtarat sa preda a palu e a picone e la fracassat a cantzos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tailleur de pierres Ingresu stonecutter Ispagnolu picapedrero, cantero Italianu tagliapiètre, scalpellino Tedescu Steinhauer, Steinmetz.

sechèrre , avb Definitzione segare s. = segai a oru a oru, a rasu, secherru secherru, serente Sinònimos e contràrios serente Tradutziones Frantzesu au ras de Ingresu close to Ispagnolu rasante, rasando Italianu rasènte Tedescu dicht.

sedhítzi , nm Definitzione cagalloni istrantaxu o cardulinu de mari, minca morisca: nada deosi po sa forma e su colore, est una genia de erba o codrolinu longhitu e grussu (ma no lisu), in colore de castàngia Sinònimos e contràrios bidhitzini, minchemoru, pidhíciu Terminologia iscientìfica rba, Cynomorium coccineum Tradutziones Frantzesu cynomorium écarlate, éponge de Malte Ingresu maltese mushroom Ispagnolu Jopo de lobo, hongo de Malta Italianu fungo di Malta Tedescu Malteser Schwamm.

seglièta , nf: sibieta, siglieta, silieta, sillieta Definitzione genia de istrégiu de terra a duas asas po fàere de bisóngiu Sinònimos e contràrios bacinu, orinale, orineri Frases promissas a muntonis, a su mentris chi sa monumentali sillieta si pongat a ispartzinai su fragu ◊ fiat apatau in sa sillieta ◊ nosu a custu dhi naraus su sannori, su cavalleri, su bassinu, sa sibieta… Eh, casi ca no est privilegiau, po nòminis!…(R.Fresia) Terminologia iscientìfica stz Ètimu spn. silleta Tradutziones Frantzesu pot de chambre Ingresu chamber pot Ispagnolu bacín, orinal Italianu vaso da nòtte Tedescu Nachttopf.

seína , nf, nm: esina, sesina, sisina, sisinu Definitzione cosa de pagu valore, su mesu de unu sodhu, chimbe centésimos de su francu sardu: si narat solu in su sensu de dinare pagu Sinònimos e contràrios isina Frases finas candho ses totu tramudadu no bales bator petzos de sesina! ◊ li dao sos pagos sisinos chi tenzo, bastet chi mi che let su pitzinnu Ètimu itl. sesino Tradutziones Frantzesu chose de quatre sous Ingresu half soldo, next to nothing Ispagnolu chuchería, de tres al cuarto Italianu mèzzo sòldo Tedescu von geringem Wert.

selèbra , nf Definitzione genia de linna chi faet a tupa e creschet in logos de arena, de mare Sinònimos e contràrios àlimu, èlamu Terminologia iscientìfica mt, Atriplex halimus Ètimu ctl. salobre Tradutziones Frantzesu arroche halime, pourpier de mer Ingresu sea orach Ispagnolu orzaga Italianu àlimo Tedescu Keilmelde.