Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

sensalía , nf Definitzione sa paga, sa parte de is badàngios chi tocat a su sensale Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu droit de courtage Ingresu brokerage Ispagnolu corretaje Italianu senserìa Tedescu Maklergebühr.

serantínu , agt Definitzione de parte de sero, de su sero Frases cheriant connòschere su cantadore serantinu chi intendhiant sempre ◊ s'acisu tintu de amore in su vívere sou serantinu perdet totu su briu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de l'après-midi Ingresu afternoon Ispagnolu postmeridiano Italianu pomeridiano Tedescu Nachmittags, nachmittägig.

serbidòra , nf Definitzione fémina angena posta a fàere is fainas de domo, a pagamentu Sinònimos e contràrios mutza, teraca | ctr. mere Tradutziones Frantzesu femme de chambre Ingresu maidservant Ispagnolu criada Italianu domèstica, sèrva Tedescu Hausgehilfin, Dienstmädchen.

serènte , avb, prep, agt: serentis Definitzione a ràsigu, ràsiga ràsiga, ororu acurtzu a…, acurtzu, a costau: coment'e prep. si podet pònnere fintzes cuncordau che un'agt., e faet de agt. puru Sinònimos e contràrios rasente / arrisigarrisígu, secherre / acanta, acurtzu | ctr. adhae, atesu Maneras de nàrrere csn: s. meu, tou, sou, e gai = acanta mia, tua, sua; bestimenta s. = afissa, istrinta, minore; èssere a serentis (nadu de cosa) = èssiri a mindigu, a pagu, a retentu; serente muru, s. riu = muru muru, riu riu Frases su procalzu est betzu e mancari sas àrulas siant serente no intendhet tzocu ◊ serente serente in sas banchinas bi naschet unu trainu ◊ sas crabolas a masone mi passant serente ◊ cherzo sa vista chi potza bíere atesu o serente ◊ so atesu ma ti so serente in cust'ora 2. sunt colados serente a su balconitu pro lu faedhare ◊ ch'est serente a sas làcanas ◊ dae su muru serente a sa pinneta bidesit un'upa ◊ bos incontresi in carrela serente domo mia ◊ una loba de tidos sunt passados serente nostru ◊ badhes e pranos, Ósilo, sunt a tie serentes ◊ sos canes fint serente meu e non mi lassaiant un'iscuta 3. custu partò tuo ti est tropu serentis ◊ sos pastores piús serentes ant comintzau a acudire dae chitile ◊ cussos istedhos sunt serentes s’unu cun s’àteru 4. tocat de mannicare e de víere a serentis, no bi at de s’illascare! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tout près de, en rasant Ingresu very near Ispagnolu adyacente, cercano Italianu adiacènte, rasènte, vicino Tedescu hart an, nah.

sèrra , nf Definitzione crista de monte, tretu longu in artu a costera a un'ala e a s'àtera, montes totu unu aifatu de s'àteru de longu; logu serrau, a bisura de domo longa a duas abbas, totu serrada a imbidros o fintzes cun plàstica, po dhue fàere ortalítzia, frores e àteru, in cunditziones totu portadas a càstiu de crèschere de sa méngius manera cun calesisiat tempus / min. serritzina Sinònimos e contràrios cràstili Maneras de nàrrere csn: filu de s., sa línia de totu is puntus prus artus de aundi s'àcua calat a una parti o a s'àtera = itl. displùvio; sa s. de sa camba = cannedha, tílviu, s’ossu de s’anca a s’ala de dainanti; s. de trigu = trigu a muntone (chentza triuladu o triuladu puru); una s. de robba de sapunare = bigada de arrobba bruta; andhare, essire serra serra = andai, passai schina schina Frases pustis sas fozas si fint ingroghidas e bentu fritu torresit, astraore, e sas serras niadas si fint bidas (P.Sulis)◊ duos de Illorai sunt calendhe in sa serra e los giughet su bentu…◊ biadu su pastore chi in sa serra cantat ca no at bidu custa vista! Sambenados e Provèrbios smb: (De)serra, (De)sserra, Serra, Serras Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu ligne de faîte, sommet Ingresu ridge Ispagnolu cima, divisoria Italianu crinale Tedescu Grat.

serràcu 1 , nm: serragu 1 Definitzione logu a serra, in su tretu prus artu chi a bisura de línia o filu de serra ispartzit su logu de betare is abbas a duas bandhas e badhes diferentes / annare serragu serragu = monte monte, serra serra Sinònimos e contràrios serra Frases cumintzeint s'aronzu dae sas badhes fintzas a su serragu ◊ apelzeint camminos pro giumpare sos serragos ◊ est istétia una fatiga a si ndi bènniri a innòi a susu, a su serragu de sa costera arrata ◊ furint iscumpartus apalas de unu serragu Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crête, versant, ligne de partage des eaux Ingresu watershed Ispagnolu divisoria de aguas Italianu spartïacque, displùvio Tedescu Wasserscheide.

sétia , nf: sétida, sétzida, tzétzida Definitzione su sètzere, su istare sétzios, cicios Sinònimos e contràrios séida, setidorja / posta | ctr. pesada Frases sa sétida chi at fatu no si ndhe pesaiat prus! 2. catziadore apostadu frimmu e mudu, dae ora so in sétzida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de s'asseoir Ingresu sitting Ispagnolu sentada Italianu seduta Tedescu Sitzung.

sfrigongiàda , nf Definitzione su sfrigongiai, una bella passada de istràciu o de àteru a frigadura Sinònimos e contràrios friada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de chiffon, frottement Ingresu rub Ispagnolu pasada Italianu strofinata, stropicciata Tedescu Reiben, Scheuern.

sidhadàrzu , agt, nm Definitzione chi o chie istat cricandho sidhados, iscusòrgios Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chercheur de trésors cachés ou enfouis Ingresu grave robber Ispagnolu saqueador de tumbas antiguas Italianu tombaròlo Tedescu Plünderer antiker Gräber.

sidhàdu , nm: sidhau Definitzione cosa de valore mannu cuada de s'antigóriu: prus che àteru est su tema de medas contos, fintzes de tímere, ca nanca dhue iat a èssere su dimóniu badrandhodhu; bene mannu, de valore Sinònimos e contràrios aschisorju, ischisórgiu, pósidu, scasórgiu, sidhu 1 / cdh. suidhatu Frases li molinaiat in conca s'idea de diventare ricu potendhe pònnere sas manos subra de calchi sidhadu ◊ contat sa zente antiga de sidhados a note in terra anzena custoidos: però totu apustis sunt essidos in claru de lughe e fint sodhos furados! (P.Sulis)◊ auguro chi custa siat s'úrtima cantone de sos sidhados, ca su sidhadu mannu est in… sas palas! (G.Piga) 2. sa poesia de sos mannos est unu veru sidhadu chi devimus impreare pro inrichire sa manera moderna de faedhare Ètimu ltn. sigillatum Tradutziones Frantzesu ancien trésor caché, de toute antiquité Ingresu olg hidden treasure Ispagnolu antiguo tesoro escondido Italianu antico tesòro nascósto Tedescu antiker versteckter Schatz.

signàre , vrb: sinnai, sinnare Definitzione fàere su singiale de sa grughe; fàere is sinnos a su bestiàmene in is origas; pònnere o lassare singiale, marcu de calecunu cropu o istrúpiu, fintzes sestare sa tula arandho o semenandho Sinònimos e contràrios malcare Frases a su mortu l'ant bestidu e sinnadu a corpus fritu ◊ candho s'intrat a crésia si sinnat ◊ m'imbenujo e mi ponzo a mi sinnare ◊ tràtalu cun pitzinnas, ca s'ides nuda a mie ti ndhe sinnas! ◊ eo ti sinno in lúmene de su Babbu, de su Fizu e de s'Ispíridu Santu! 2. s'anzone fit sinnatu: zuchiat una grunninina in sa punta de s'oricra ◊ sas anzonedhas pesadas cherent sinnadas ◊ depiant aproillai unus cantu cumpàngius ca depiaus sinnai is angionis 3. in su sentidu meu sa bértiga de s'istadea àsciat e falat ca no lu sinnat su pesu de sas dudas! (F.Múrtinu)◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male Ètimu ltn. signare Tradutziones Frantzesu faire le signe de la croix, marquer le bétail au feu rouge Ingresu to countermark, to cross oneself Ispagnolu persignarse, santiguarse, marcar Italianu fare il ségno della cróce, contrassegnare Tedescu das Kreuzzeichen machen, kennzeichnen.

sigorràda , nf: sucorrada, sucorrata Definitzione cropu giau cun is corros, iscaviada, sa ferida fata incorrandho Sinònimos e contràrios incorrada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de corne Ingresu butt Ispagnolu cornada Italianu cornata, cozzata Tedescu Hörnerstoß.

smandronài , vrb Definitzione lassare sa mandronia Sinònimos e contràrios ismandronire, spreitzai | ctr. ammandronae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu guérir de sa paresse Ingresu to give up lazing Ispagnolu desemperezarse Italianu spoltronirsi Tedescu sich aufraffen.

smemoriadúra , nf Definitzione su smemoriai Sinònimos e contràrios smemoriamentu 2. feriu a smemoriadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manque de mémoire Ingresu lack of memory Ispagnolu desmemoria Italianu smemoratézza Tedescu Vergeßlichkeit.

smendài , vrb: ismendhare* Definitzione pònnere arrimédiu, iscontare, pagare su male fatu, is pecaos Sinònimos e contràrios mendhare, corrígiri Tradutziones Frantzesu corriger, faire amende de ses péchés Ingresu to mend one's pities Ispagnolu enmendar Italianu emendare i peccati Tedescu büßen.

socrònza , nf: sogronza, sorgogna, sorgòngia Definitzione sa mama de sa nura, de su génneru Sinònimos e contràrios trogogna Frases tzia Annedha andhabat ifatu de sa socronza disizosa de l'acasazare bene (S.Spiggia)◊ sos sogronzos aiant tentu murrunzu, ma sas sogronzas no s'aiant mai negadu su saludu. Terminologia iscientìfica ptl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mère du gendre, mère de la bru Ingresu son's mother-in-law (daughter's) Ispagnolu consuegra Italianu consuòcera Tedescu Mitschwiegermutter.

socrónzu , nm: sogronzu, sorgognu, sorgóngiu Definitzione su babbu de sa nura, su babbu de su génneru Sinònimos e contràrios trogognu / ttrs. sugrognu, surrognu Frases in domo de sorgonzu meu nosi ant bogau a papare pintzigrogos Terminologia iscientìfica ptl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu père du gendre, père de la bru Ingresu son'sfather-in-law (daughter's) Ispagnolu consuegro Italianu consuòcero Tedescu Mitschwiegervater.

sòlla , nf Definitzione pigighedhu de cosa pitichedhedha e fine, mescamente de pódhine; froca comente calat a orrugos lados cantu s'unga / s. de pódhini = una de is partes prus fines de su pódhine; s. de nue = nuighedha bianca Sinònimos e contràrios atiza, cadassa, crosta, freadu, itzolla, muga, pagiagoda, tizola, tògia* / abighíngiu, arritzu 1, brutura, fioca, grisu 1, rena, renza, tadhàine / ispiàtzulu 2. is paperis che solla si apatant in su pamentu (F.I.Congiu) Sambenados e Provèrbios smb: Solla Tradutziones Frantzesu grain, fragment, flocon de neige Ingresu speck, snowflake Ispagnolu pizca, copo de nieve Italianu brùscolo, fiòcco di néve Tedescu Körnchen, Schneeflocke.

solúda , nf: suluda, suludra Definitzione coròngios orrutos impare chi parent unu erriu, in canales de costeras de monte totu orrocas Frases suludras de iscaza istérridas in costeras faghent traghinos longos biancos ◊ su monte s'irfachet in suludras de zarra ◊ antiandhe a su crastarzu be at una suludra de zarrones e non be parat pè Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. soluta Tradutziones Frantzesu éboulement de roches Ingresu rockfall ground Ispagnolu derribo, derrumbamiento Italianu maceréto Tedescu Geröllhalde.

sordadía , nf: sordaria Definitzione sordaos, chedha o cambarada de sordaos; fintzes su servítziu militare Sinònimos e contràrios soldadera, sordatina Frases sa sordadia lu cheret cundennare a morte 2. tui aundi dh'as fata sa sordaria? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensemble de soldats Ingresu soldiery Ispagnolu soldatesca Italianu soldatésca Tedescu Soldateska.

«« Torra a chircare