aferritàre , vrb Definitzione
fàere su marcu a ferru abbrigau a su bestiàmene maduru
Sinònimos e contràrios
marcare
Frases
in sos beranos pigaiant a montes pro aferritare su bestiàmine
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
marquer le bétail au fer rouge
Ingresu
to brand
Ispagnolu
marcar,
herrar
Italianu
marchiare
Tedescu
kennzeichnen.
castagnètas , nf pl: castangetas,
castanzetas Definitzione
genia de tauledhas piticas po dhas sonare e genia de tzàcurru chi si faet cun custas etou o a pódhighes; ferru de frisare is pilos; ferros po acapiare is manos de un'arrestau; su sing. sa castagneta est sa dente de su sirbone chi, in sa barra de pitzu, currespondhet a sa sanna in sa barra de fundhu
Sinònimos e contràrios
griglione,
musa 1
Terminologia iscientìfica
ans, crn
Ètimu
spn.
castañetas
Tradutziones
Frantzesu
castagnettes,
fer à friser,
menottes
Ingresu
manacles,
castanets
Ispagnolu
castañuelas
Italianu
nàcchere,
calamistro,
manétte
Tedescu
Kastagnetten,
Brenneisen,
Handschellen.
colàda , nf: colata Definitzione
su colare, su passare; su logu inue si passat o un'iscuta de tempus, un'intrada una essia lestra a unu logu; unu tanti; una manu (de trebballu), una lómpia lestra, faendho trebballu / èssere in c. = aundi si passat o si depit passai, candu si passat, passendi
Sinònimos e contràrios
passera
/
atraessada,
passada,
trasida
Frases
a domo sua bi so intradu una colada ◊ s'ortu est in colada, a oru a caminu!, e bi so intradu nessi a compidare
2.
una colada de zente irbaia bi est in totue
3.
in binza bi cheret dadu una colada de tzapu, nessi pro s'erba meda
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
passage,
donner un coup de… (chiffon,
fer,
ect.)
Ingresu
rub,
passage,
soup
Ispagnolu
pasaje,
paso
Italianu
passata
Tedescu
Seihen.
ferríghine , nf Definitzione
iscadra o medra de ferru, s'iscartu de su ferru iscagiau in sa forredha de su ferreri o in logu inue iscàgiant ferru
Sinònimos e contràrios
cagaverru,
férrina
Tradutziones
Frantzesu
scorie de fer
Ingresu
slag
Ispagnolu
metralla,
cagafierro
Italianu
scòria di fèrro
Tedescu
Schmiedesinter.
ferrínu, férrinu , agt Definitzione
de ferru, forte che ferru, chi giughet o cuntenet ferru / erba ferrina o de ferru = Piptatherum miliaceum
Sinònimos e contràrios
ferrinzu
Frases
sa preda ferrina bogat coment'e ruinzu chi ndhe faghet rúere fintzas s'intúnigu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ferrifère,
semblable au fer
Ingresu
ferriferous,
iron-like
Ispagnolu
ferroso,
de hierro
Italianu
ferrìfero,
ferroso,
ferrigno
Tedescu
eisern.
ferrínzu , agt Definitzione
chi est forte che ferru
Sinònimos e contràrios
ferrinu
2.
mancari siat betzu est ancora ferrinzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
de fer
Ingresu
hard
Ispagnolu
férreo,
de hierro
Italianu
fèrreo
Tedescu
eisern.
ferrovía , nf, nm: ferruvia Definitzione
bia o caminu de ferru fatu a binàrios po dhue passare is trenos
Sinònimos e contràrios
línia
Frases
intro de su ferruvia m'imbanchidho una banca…◊ s'istrada ingunis passat acanta a is binàrius de sa ferrovia ◊ fiat grae su trabballu de pistare giarra po sa ferrovia e po is orrugas!
Tradutziones
Frantzesu
chemin de fer
Ingresu
railway
Ispagnolu
ferrocarril (m)
Italianu
ferrovìa
Tedescu
Eisenbahn.
férru , nm Definitzione
metallu lúghidu in colore de chinisu, elementu chímicu de símbulu Fe, númeru atómicu 26, pesu atómicu 55,85, chi in natura si agatat prus che àteru a minerale: s'óssidu est s’orruina; bículu, orrugu de ferru; sa sonàgia chi si ponet a su bestiàmene e fintzes su sonu chi faet; su f. de prentzare, genia de aina de imbudhidare po dhu passare in s’orrobba a dh'istirare; su cartzíngiu de unos cantu animales impreaos a trebballare; in cobertantza, is dentes; aina de ferru po fàere ccn. trebballu (a/c. coment'e mtl. no tenet pl.)/ calidades de f.: ferru tzacadinu, chídrinu o crú, ferru pastosu o corriatzu; trebballu chi si faet a su ferru: cardai o ingrujare, mazare o arropai (po dhu alladiare), saldai o assardare; ainas: su pei de f. = genia de pei ue su sabbateri intrat s'iscarpa a puncitare su fundhu; ferru de frisai = pro allorigare is pilos; ferru de mina = genia de puntedhu fine e parívile, a un'ala a punta cun s’atza che un’iscrapedhu po fàere bucos in s’orroca a pònnere mina / erba de f. = duas crezes de erba: Piptatherum miliaceum e Atriplex prostrata
Sinònimos e contràrios
farramenta,
prància,
sonàgia
Maneras de nàrrere
csn:
a f. de cadhu = atrotiau acoment'e su ferru chi si ponit a is peis de su cuadhu; f. giogau = ferru triballadu; bochire a f. fritu = bociri cun ccn. aina chi pungit e segat (arrasoja, istillu); fai a f. fenugu = a sa biscaina, acomenti essit essit, arrogai, distrui totu; bortàresi a su f. ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; èssere o istare a f. tuponadu (nadu de ccn.)= abarrai citiu
Frases
su fatu est prus forti de su ferru ◊ est forte, tostu che ferru ◊ a fàghere custa cosa bi cheret carchi ferru ◊ li est faladu su ferru in su sàmbene: pro cussu s'intendhiat débbile débbile!
2.
sas anzones mias fint un'apentu: lis deghiat prata e no ferru! ◊ torra a su sartu, ca intendis sa música de su ferru chi portat su bestiàmini ◊ allargu s'intendhiat su ferru de unu tazu
3.
mastru Antó, si bi at ferros prontos bato s'ebba a la ferrare!
4.
sos ladros a sos tempos si boltaiant a su ferru ruju, che furaiant totu
5.
su carvonaju s'aviat a su buscu cun sos ferros in manu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Ferru
Terminologia iscientìfica
mtl, chm
Ètimu
ltn.
ferrum
Tradutziones
Frantzesu
fer
Ingresu
iron
Ispagnolu
hierro
Italianu
fèrro
Tedescu
Eisen.
filivérru , nm: filuverru Definitzione
filu de ferru, fintzes un’orrugu (canna de f.); nau in cobertantza, abbardente, pitziosa / camba o canna de f.; calidades de filiverru: zingadu, ispinosu, fine, grussu, chídrinu, modhe
Sinònimos e contràrios
/
cdh. filufarru
Frases
azis postu ferradas a balcones, filuverru pungosu in dogni gianna ◊ a prèndhere custa cosa che cheret duos filiverros
Terminologia iscientìfica
mtl
Tradutziones
Frantzesu
fil de fer
Ingresu
iron wire
Ispagnolu
alambre
Italianu
filo di fèrro
Tedescu
Eisendraht,
Draht.
frisadòri , nm Definitzione
ferru de frisai, genia de aina po allorighitare is pilos
Sinònimos e contràrios
arrulladori
Tradutziones
Frantzesu
fer à friser
Ingresu
curling-tongs
Ispagnolu
tenacillas
Italianu
arricciacapélli
Tedescu
Lockenformer,
Frisierstab,
Brennschere.
prància 1 , nf: prantza Definitzione
orrugu ladu e grussu de ferru o àteru metallu grae chi s'imbudhidat a fogu o a currente fatu a manera de dhu pòdere aferrare a una manu, po istirare orrobba / prantza de ortigu = su ortigu a arrogus mannus comenti dhu bogant de is matas, apustis cotu e istirau
Frases
sa prància candho est calda no si podet tocare ca brúgiat sa manu
Terminologia iscientìfica
ans
Ètimu
ctl., spn.
planxa
Tradutziones
Frantzesu
fer à repasser
Ingresu
flatiron
Ispagnolu
plancha
Italianu
fèrro da stiro
Tedescu
Bügeleisen.