abbacàbbile , agt Definitzione
chi si podet abbacai, menguare de fortza, de fuliesa
Tradutziones
Frantzesu
qui peut se calmer
Ingresu
peaceable
Ispagnolu
que se puede calmar
Italianu
calmàbile
Tedescu
beruhigbar.
abbizàghe , agt Definitzione
chi istat abbillu, chi si acatat de totu
Sinònimos e contràrios
abbizósicu,
abixanti
Frases
fit un'ómine abbizaghe e inzeniosu chi podiat agghejare e disatinare ispantamundhos e carravàulas, bentureris e malintragnados (T.Pinna)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui s'aperçoit de toute chose
Ingresu
weary person ??
Ispagnolu
perspicaz
Italianu
che si accorge facilménte di tutto
Tedescu
umsichtig.
àca , nf Definitzione
ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta
Sinònimos e contràrios
acheta,
ebba,
vacheta
Sambenados e Provèrbios
smb:
Acca
Terminologia iscientìfica
anall
Ètimu
spn.
haca
Tradutziones
Frantzesu
jument qui va l’amble
Ingresu
pretty mare
Ispagnolu
yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos
Italianu
cavallùccia
Tedescu
kleine Stute.
acabbadòre , agt, nm Definitzione
chi o chie che agabbat su malàidu
Sinònimos e contràrios
bochidore
Frases
a su nàrrere, s'acabbadora fit una fémina chi atogaiat sos moribbundhos, che los agabbaiat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
celui qui provoque la mort par euthanasie
Ingresu
who practises euthanasia
Ispagnolu
quien practica la eutanasia
Italianu
chi pratica l'eutanasia
Tedescu
Sterbehelfer.
afoltunàdu , agt: afortunadu,
afortunau,
fortunadu Definitzione
chi at tentu o tenet fortuna, chi dhi curret sa fortuna, chi dhi andhat bene totu
Sinònimos e contràrios
addiciadu,
assortadu,
auradu,
aurosu,
benaventurau,
diciosu,
fadosu,
iscofadu,
orbau
/
cdh. afultunatu
| ctr.
deldiciadu,
disagurau,
ifoltunadu,
mabassortau
Frases
sos de Sune de Pàdria e de Sindia chi si content totu afortunados…◊ filla mia, ita mali afortunara chi ses istétira! ◊ nos potimus cussiderare afortunatos, in custos montes!◊ chini mai podit èssiri prus afortunada de tui?!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui a de la chance
Ingresu
lucky
Ispagnolu
afortunado,
suertudo
Italianu
fortunato
Tedescu
glücklich.
aggrillàu , agt Definitzione
nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca
Sinònimos e contràrios
acascabellau,
dengosu,
schinitzosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui est plein de lubies
Ingresu
to be full of whims
Ispagnolu
soliviantado
Italianu
che ha grilli per la tèsta
Tedescu
wer Grillen im Kopf hat.
agioroscàre , vrb Tradutziones
Frantzesu
se jetter en grondant (chien qui gronde)
Ingresu
jumping of a growling dog with the intention of biting
Ispagnolu
acometer los perros en la caza
Italianu
l'avventarsi del cane ringhiando per mòrdere
Tedescu
sich knurrend auf jdn,
stürzen.
alimentadòre , agt, nm Definitzione
chi o chie alimentat calecuna cosa o a ccn., chi giaet alimentu, chi giaet fortza o frunimentu (es. de currente, de àteru)
Sinònimos e contràrios
alimentosu
Tradutziones
Frantzesu
celui ou ce qui alimente
Ingresu
feeder
Ispagnolu
alimentador
Italianu
alimentatóre
Tedescu
Speiser.
ammammaritzàdu , pps, agt Definitzione
de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama
Sinònimos e contràrios
cdh. ammammariciatu
Tradutziones
Frantzesu
qui est dans les jupes de sa mère
Ingresu
mummy's boy
Ispagnolu
madrero
Italianu
mammóne
Tedescu
sehr an der Mutter hängend.
ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definitzione
totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu
Sinònimos e contràrios
ammontu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
cobertógliu,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza,
incarralzu
/
torrada
Frases
àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu
Terminologia iscientìfica
ts
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tout ce qui sert à couvrir
Ingresu
covering
Ispagnolu
mantas
Italianu
tutto ciò che serve per coprirsi,
le copèrte del lètto
Tedescu
Decken.
ammóntu , nm: ammuntu Definitzione
su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita
Sinònimos e contràrios
afiagnu,
ammantu,
assacarru,
carrarzura,
coguzu,
cucutzura,
cugutzadorza
Frases
a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
Ingresu
everything useful to cover
Ispagnolu
ropa
Italianu
tutto ciò che serve per coprire,
vestiàrio
Tedescu
Kleiderbestand.
ammortiginàu , agt: ammortoxinau,
ammurtixinadu,
mortighinadu Definitzione
ammortisinadu, unu pagu coment'e mortu, istudau, chi dhi funt bénnias mancu is fortzas, su briu, s'atza
Sinònimos e contràrios
allacanau,
allechiau,
allizadu,
ammortosinau,
imbortighinau
| ctr.
biu,
briosu,
folte
Frases
mancai dhu biat aici ammortiginau, ciai est ómini bonu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui s'est affaissé,
effondré
Ingresu
jagged
Ispagnolu
amortiguado,
debilitado
Italianu
abbiosciato
Tedescu
entmutigt.
apatentàdu , agt Definitzione
chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura
2.
est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha!
Tradutziones
Frantzesu
qui a le permis de conduire
Ingresu
licensed
Ispagnolu
cualificado,
que posee el permiso de conducir,
redomado
Italianu
patentato
Tedescu
zugelassen,
mit Führerschein versehen.
apozalàdros , nm Definitzione
unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui est de connivence avec les larrons
Ingresu
abetter,
abettor
Ispagnolu
encubridor
Italianu
favoreggiatóre
Tedescu
Begünstiger.
arbàu , agt Definitzione
nau de su sabore de frutuàriu candho no est bene cotu
Sinònimos e contràrios
abru 1,
cruàxini,
crudonzu,
iscrómpiu
Maneras de nàrrere
csn:
arenada arbara = agra, de sabore agritzu; arenada arbara durci = unu pagu agra, no cota dereta, de pòdere manigare
Sambenados e Provèrbios
smb:
Arbau
Terminologia iscientìfica
sbr
Tradutziones
Frantzesu
vert,
qui n'est pas mûr
Ingresu
varied,
not completely ripe
Ispagnolu
agrio
Italianu
non ben maturo
Tedescu
unreif.
arrisigóngiu , agt Definitzione
nau de ccn., chi istat erriendho, chi dhi praghet a erríere; chi erriet alligru
Sinònimos e contràrios
arrisulanu,
errisigórgiu,
errisingianu
/
allegru,
pregiosu
2.
sa faci sua fiat torrada arrisigòngia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui aime rire
Ingresu
jolly
Ispagnolu
risueño
Italianu
ridanciano
Tedescu
lachlustig.
assortàdu , agt: assortau,
assultatu Definitzione
bene assortadu, chi tenet bona sorte, bona fortuna, dícia
Sinònimos e contràrios
addiciadu,
afoltunadu,
auradu,
aurosu,
diciosu,
fadosu,
iscofadu,
orbau
| ctr.
irfortunadu,
mabassortau
Maneras de nàrrere
csn:
èssere assortadu = bene assortadu, tènnere fortuna; èssere male assortadu = irfortunadu, àere males, dirgràssias mannas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui a de la chance
Ingresu
lucky
Ispagnolu
afortunado
Italianu
fortunato
Tedescu
glücklich.
astulósu, astuósu , agt Definitzione
chi che andhat o essit a àstulas; in cobertantza nau de ccn., chi si tzacat, chi si dha leat o arrennegat po dónnia cosa
Sinònimos e contràrios
gliescosu
/
airósigu,
arrennegaditu,
inchietosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui éclate facilement
Ingresu
splinterful
Ispagnolu
astilloso
Italianu
scheggióso
Tedescu
splitterig.
auràdu , agt Definitzione
chi tenet ura bona
Sinònimos e contràrios
addiciadu,
afoltunadu,
assortadu,
aurosu,
diciosu,
fadosu,
iscofadu
| ctr.
ifoltunadu
Frases
chie dícia at tentu in beranos de paghe e de amore fit un'auradu (A.Dettori)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui a de la chance
Ingresu
lucky
Ispagnolu
afortunado
Italianu
fortunato
Tedescu
glücklich.
bàdhu 1 , iscl Definitzione
foedhu chi donat s'idea de una duda, de una cosa chi s'iat a bòllere ischire = chini scit…, s'incapat…, fortzis…
Sinònimos e contràrios
abbà!,
abbellabbatu,
acabore,
atamore,
badhone,
badhuveru,
chinnicoi,
chissae,
mentecoi,
mih!
Frases
badhu ite pessat! ◊ badhu bidu nos at?! ◊ badhu ite si ndhe at fatu de cuss'ànima bona! ◊ badhu a chie at a tocare! ◊ badhu proite, mi so cumbintu chi carchi cosighedha l'at dassada! ◊ badhu candho bi torras a frorire, Sardigna mea!
2.
a sas primas badhu chi nono, ma abbellu abbellu zente za bi ndh'at a àere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui sait…,
va,
aller savoir (fam)
Ingresu
goodness knows
Ispagnolu
quién sabe
Italianu
chissà
Tedescu
wer weiß.