Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

atzícu , nm: cicu, ticu*, tzicu Definitzione apenas, pagu pagu, un'ingurtia de cosa de bufare o àteru, pagu pagu de css. cosa Sinònimos e contràrios agigu, atzichedhu, atzítzigu, bucada, iscedhu, súrbia, tichichedhu / apenas, pachitzedhu / cichete 2. apustis de àere pessatu un'atzicu at natu…◊ como est un'atzicu cussolatu ◊ sa tzente si est un'atzicu apachiada Tradutziones Frantzesu petite gorgée Ingresu drop Ispagnolu sorbo Italianu sorsettino Tedescu Schlückchen.

botíu , nm, nf: butia, butiu, bútiu, gutia* Definitzione unu tanti pagu pagu de cosa, prus che àteru iscagiada: abba, ógiu, mele, binu e àteru deasi (si narat fintzes po pagu pagu) Sinònimos e contràrios guta 1, istidha, istídhigu, làmbria, lutia, paspia / paghitzedhedhu Maneras de nàrrere csn: butiu mortu, butiu intro de muru = male cuadu, male chi no si bidet ma chi faghet dannu meda própiu pro cussu, mancari parzat cosa paga; butiu mortu = pudha crionzana, su chi si ndhe tenet de unu bene chi ant lassadu sos mannos, arrenduda; meighina a butios = de pigai a istídhius contaus; betare a butiu a butiu = a pagu a pagu; bogàreche sos butios = acontzare su tretu de una cabertura ue bi butiat abba projana a intro; su mastru de sos butios = mastru chi mendhat sas caberturas pro che bogare sos butios Frases s'abba est falendhe a butiu in s'isseta ◊ at betadu pagos butios de binu a s'abba ◊ at annuadu meda ma at fatu duos bútios ebbia ◊ tocat de che bogare sos butios de cabertura, sinono nos proet intro de domo 2. ancu no si potat comporare unu butiu de abba! ◊ de cussa cosa tue no ndhe depes bufare mancu butiu, ca ti faghet male! ◊ pònemi duos butios de gafè a mi che leare custu sabore malu de buca! 3. si assemizant che duos butios de abba 4. dépidos no ndhe ponzo mai, ca sunt che gutiu in intro de muru! 5. fit sa matessi bellesa: li mancabat petzi su gutiu Sambenados e Provèrbios prb: butiu mortu intro de muru che betat sa domo Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu góccia, góccio Tedescu Tropfen, Schluck.

gutía, gútia , nf, nm: botiu, gutiu, gútiu Definitzione unu tanti pagu pagu de cosa, prus che àteru lícuida / gútia intro de muru = male de domo (meda peus de unu male chi benit de fora), mescamente parente etotu chi faghet cosa a traitoria Sinònimos e contràrios guta 1, istidha, istídhigu, làmbria, lutia, paspia Frases isperas de luche e gútias de lentore ◊ deretu at trumentau a pròghere cada gútiu cantu un'obu 2. frade e sorre fint che duas gútias de abba: uguales de cara, de ghetos, in su modu de fàchere ◊ miseràbbile, sa gútia intro de muru ses tue! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu góccia, góccio Tedescu Tropfen, Schluck.

istídhigu, istídhiu, istídhu , nm: stídhiu Definitzione un'apenas de cosa, mescamente de css. lícuidu assimbigiau po tanti e bisura a una làmbriga / min. istidhiedhu; aconciai is istídhius de sa teulada = mendhare sa cabertura, cambiare carchi téula segada Sinònimos e contràrios botiu, guta 1, gutiu, istidha, làmbria, làmpia, lútiu, lútria, paspia Frases sa funtana fit falendhe a istídhiu ◊ ghetamí duus istídhigus de mexina! ◊ a istidhu a istidhu plenet su casidhu ◊ no at fatu prus un'istídhigu de abba! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu góccia, góccio Tedescu Tropfen.

làmbria , nf: làmbriga Definitzione una genia de abba chi bogant is gràndhulas de s'ogu; fintzes cosighedha pagu pagu, istídhigu de cosa (sudore, lentore), is granos de s'orrosàriu Sinònimos e contràrios làcrima* / botiu, guta 1, gutiu, lútiu, lútria, istidha, istídhigu Frases dhi calat, no dhi calat làmbriga ◊ connoscis cantus làmbrias mi ant fatu marigosu su pani! ◊ dhi calat dogna làmbriga che cariasa!… 2. s'afetu no est solu montovadu in sa moda de otavas e tertzinas ma lítzitu che làmbrias cristallinas (G.Ruju)◊ dha gradessis una lambrighedha de cafei? ◊ che chisina in sas àeras frundhida no siat custa làmbriga de vida! (A.Brundu) Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu stilla, gócciola Tedescu Tropfen.

méngua , nf: amméngua Definitzione su torrare a prus pagu, a prus piticu Sinònimos e contràrios chíltzina, falu, finizu, impaghimentu, irmíngua, menguonzu, mímina, minimàntzia, sméngua | ctr. créschida, creschimónia Frases sa méngua de is mígias Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu diminution Ingresu drop Ispagnolu mengua Italianu calo, diminuzióne Tedescu Verminderung, Abnahme, Rückgang.

menguài , vrb: amenguai, menguare, menguari, minguai, minguare Definitzione fàere o torrare a prus pagu, fàere torrare sa cantidade o sa mannària de una cosa Sinònimos e contràrios abasciai, arreduire, atzicare 1, emenguare, ilminorigare, immeltzare, immenguare, impagai, impicochire, irminèscere, menguanare, miminare, scimai, torrae | ctr. crèschere Frases mi est menguendhe dies de vida ◊ issa est sa chi mi ménguat su briu ◊ bidinne ses, sas provistas sunt menguanne! ◊ sas arbeghes sunt menguanne su late ◊ sa zente abbellu abbellu fit menguandhe e fintzas su lamentu de sa biuda fit prus pasau Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu décroître, diminuer Ingresu to decrease, to drop Ispagnolu menguar Italianu decréscere, diminuire, digradare Tedescu vermindern, senken, kürzen.

pintílla , nf Definitzione marchighedhu de diferente colore Sinònimos e contràrios tidha Tradutziones Frantzesu macule, tache Ingresu macula, drop Ispagnolu mancha, pizca Italianu màcula Tedescu Fleckchen.

ràza 1 , nf Definitzione su chi abbarrat de un'orroca chi cun su tempus che calat a crantos, is orrugos de sa pedra orruta de is orrocas / pedra lada Sinònimos e contràrios pendéntili, tèrema / pradera, pràdica, pràica, tèglia Frases sa pedra, trodhulendhe dae sa raza, est andhada a fèrrere finas a su riu ◊ ite bellas sas razas de su monte ch'illuminais maestosamente! (A.Paba)◊ che l'ant giutu fintzas a sa raza de su monte pro che lu betare dae sa roca Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu écroulement, escarpement Ingresu sheer drop Ispagnolu derrumbamiento Italianu scoscendiménto Tedescu Absturz.

stídhu , nm: istidha* Definitzione un'apenas de cosa, mescamente de css. lícuidu Sinònimos e contràrios botiu, ghema 1, guta 1, gutiu, istídhigu, làmbria, lútiu, lútria, paspia / cdh. stidhu Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu stilla Tedescu Tropfen.

tídha , nf: tilla, tille, tíllia, tzilla 1 Definitzione genia de mància pitichedha, istídhigu de ógiu in su brodu, ma fintzes de css. cosa; orrughedhu, parte pitica, un'apenas de css. cosa / no mi at fatu mancu tilla = própiu nudha Sinònimos e contràrios luneta, pintilla / botiu, ghema 1, gutiu, istídhigu, làmbria, lútiu, paspia, silla, stídhia / incuedhu, pitzuedhu, tanchedhu Frases custu no est si no una tilla, unu puntu ◊ si custu est una tilla, ite det èssere su riu! ◊ si los aiant puntos no lis aiat essidu tilla de sàmbene!◊ no bi mancat una tíllia!◊ nessunu at tocadu unu tille ca chie bi aiat proadu fit mortu! Sambenados e Provèrbios smb: Tidda Ètimu ltn. *stillia Tradutziones Frantzesu macule, tache Ingresu macula, drop Ispagnolu mancha, pizca Italianu téccola, màcula Tedescu Fleckchen.

«« Torra a chircare