Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

resaltài, resaltàre , vrb: resartare Definitzione su si bíere o pàrrere méngius, de prus, prus ladinu, nau de sa cosa po sa bisura, is síngias, su sabore o àteru; essire fora o prus in artu de una línia, de unu paris, de sa s'afaciada o pinna de unu muru o àteru Tradutziones Frantzesu ressortir, paraître nettement Ingresu to stand out Ispagnolu resaltar Italianu risaltare Tedescu hervortreten.

sborrài , vrb: isborrai*, sburrai Definitzione iscríere in pitzu e de dónnia betu in àtera iscritura o fintzes arrasigare s'iscritura chi no si potzat bíere o lígere bene; fintzes immentigare, pònnere in olvidu Sinònimos e contràrios burrai, irgantzellare / ilmentigare Tradutziones Frantzesu biffer, rayer Ingresu to cross out Ispagnolu tachar Italianu depennare Tedescu durchstreichen.

scerài , vrb: iscerai* Definitzione coment'e chirriare, seberare, arrennèscere a bíere, a bíere crara, distinta, una cosa de un'àtera Sinònimos e contràrios chirrare / allampare, assebeltare, distínghere, isceberai, semodare Frases po fai carrus tocat a scerai s'ílixi prus bellu ◊ as a scerai a plaxeri tuu un'arti o unu mestieri ◊ luxi de vida mia, isceti istedhus de òru in celu ti ndi sceru! ◊ scera totu custu lori e poni a parti a muntoni a muntoni! ◊ donna Cristina scerendi scerendi est abarrada bagadia! 2. in su murriadrosu càstiant pubas chi aditzu si scerant (D.Maccioni)◊ no s'iscít ita maladia tenit: po immoi no si scerat nudha ◊ Deus bit fintzas su chi no si scerat ◊ su campanibi dh'eus a tingi in biancu po si scerai de atesu fintzas a su noti ◊ ajaju no mi scerat de is atrus piciochedhus ◊ est príngia ma no si scerat ancora nudha Tradutziones Frantzesu choisir, apercevoir Ingresu to choose, to make out Ispagnolu elegir, divisar Italianu scégliere, scòrgere Tedescu wählen, erblicken.

sceràu , pps, agt Definitzione de scerai Sinònimos e contràrios ischeriadu, sceberau Frases a sa fini, iat scerau de si cojai cun d-unu propietàriu ◊ ses istétiu scerau po calmai s'ira de Deus 2. camina ca ti caminu, seu arribbau a su logu scerau Tradutziones Frantzesu choisi, aperçu Ingresu chosen, made out Ispagnolu elegido, vislumbrado Italianu scélto, scòrto Tedescu gewählt, erblickt, bemerkt.

sfinigài , vrb: ifiniare*, scinigai Definitzione fàere prus fine, prus débbile, bènnere mancu de sa debbilesa Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, insutiligai, irrussare, isgumentare / ammustèlchere | ctr. ingrussai 2. sentza de papai, si ant a sfinigai in caminu poita benint de aillargu ◊ iat a ai bófiu itzerriai a boxi manna po dhi fai iscí ca cuss'amori dhi sfinigàt s'ànima, ma no podiat fai nudha ◊ sfinigada de su prantu, iat pigau sonnu Tradutziones Frantzesu s'amincir, affaiblir, épuiser Ingresu to wear out, to make thin, to weaken Ispagnolu adelgazar, agotar Italianu assottigliare, indebolire, sfinire Tedescu feiner machen, schwächen, erschöpfen.

slutài , vrb Definitzione bogare o cambiare su bestimentu de dolu, su lutu Sinònimos e contràrios | ctr. allutare, inlutai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quitter le deuil Ingresu to come out of mourning Ispagnolu desenlutar Italianu sméttere il lutto Tedescu die Trauer ablegen.

spentimàu , agt: spentumau Definitzione giagarau male, coment'e fuindho, currendho airau assupandho / fuiri a sa spentimada = a perdighinu, currindhe a cantu podet Sinònimos e contràrios assupau, isalenatu, isartigadu, spentiniau Frases nci dhu fait fui po macu, spentimau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu haletant Ingresu haunted, out of breath Ispagnolu jadeante Italianu trafelato, spiritato Tedescu keuchend, aufgeregt.

spodhài , vrb: spodhiai, spodhicai, spudhiai Definitzione istesiare s'una de un'àtera duas cosas apicigadas apare; apèrrere calecuna cosa imbodhigada, un'imbodhigu; foedhandho de calecunu impreau in calecuna faina, fàere cun coidu, arrennèscere a batire a concruos Sinònimos e contràrios ispitzigare, istacare / ilboligare / acabbulli, atoliare, istrobillai | ctr. apodhai Frases no arrennesciat a ndi spodhai sa castiada de pitzus de cudha fémina ◊ no ndi spodheis is billetus, po praxeri! 2. is féminas in su mòri a màriga in conca parint unu frocu chi si spódhiat su mengianu ◊ spódhiat unu paperi e agò ndi pigat unu paperotedhu piticadhedhu ◊ coida dimónia, spódhia is cambas ca no ses totu a un'ossu! 3. spódhia a fuedhai sentza de bregúngia! ◊ balla ca fillu miu dhu spódhiat s'italianu! ◊ at murrungiau cun su cumpàngiu ca cussu no ndi spodhat, de sa cosa ◊ dha tenit una cida, sa televisioni, po dh'arrangiai, ma no ndi spodhat! ◊ custu est su momentu de si spodhicai! ◊ issa si fut spudhiara po fai benni s'ambulantza a nci portai a mamma a su spirali Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détacher, débrouiller Ingresu to unravel, to take out Ispagnolu despegar, desenredar Italianu staccare, sbrogliare Tedescu lösen.

spollaciài , vrb: spudhaciai Definitzione nau de cosa téssia, bogare pendhilingiones, filu, trama, coment'e candho no est fatu s'oru ma si faet fintzes apostadamente po ricamare Sinònimos e contràrios ilbulzare, issilare, istramai, sfibicitai Tradutziones Frantzesu effiler Ingresu to pull threads out, of Ispagnolu deshilar Italianu sfilare Tedescu ausfasern.

studài , vrb: iltudare* Definitzione fàere mòrrere o bènnere mancu su fogu, una lughe, ccn. cosa alluta o chi si pentzat coment'e alluta, tenendho, funtzionandho (es. s'aràdio, su motore, àteru) Sinònimos e contràrios ammoltighinare, ammortiare, irmòrrere | ctr. allúere, allumae, atzèndhere Frases studaindi sa luxi! ◊ studa su fogu! Tradutziones Frantzesu éteindre Ingresu to put out Ispagnolu apagar Italianu estìnguere, spègnere Tedescu löschen, ausschalten.

tocài 1 , vrb: tocare 1, tucare, tugare, tzucae Definitzione cumenciare a andhare, a fàere viàgiu, fintzes a fàere css. cosa (a/c.: sa /t/ de cuménciu in custu foedhu fintzes si arresurtat in mesu de duas vocales no càmbiat sonu: chie tucat = nr. "chietúcada") Sinònimos e contràrios abbiare 1, andai, dirghiare, infusilare, insucai, mòere, tzochiare Maneras de nàrrere csn: tucat a rídere, a prànghere = inghitzat a arriri, a pràngiri; e toca!… = ma bai!…, no bi creo!; e tocat e… = pigat e …, leat e… (nadu mescamente in chistionu pro inditare una pasia de su contu, unu fatu nou) Frases abui tocas? ◊ tocai, besseinci! ◊ tocadiche a bidha ca ti sunt ispetendhe! ◊ sa protzessione tucheit dae sa chéjia ◊ bisonzat de tucare luego ◊ est tocadu a si apostare inue depiant colare sos porcos furados ◊ sos cadhos a s'achicada de sos isprones sunt tucados a bolu ◊ ant tocau a intro, aiat tucadu a unu logu ◊ tue tocadiche addainanti, za sighimus ◊ mi tugo che coete po sa proa 2. - Est arribbau Franciscu… - E toca!… - Sissi, berus est! ◊ e toca, lah ca dèu non seu macu: ita mi ses narendi?! ◊ e tocat, una borta, unu e nci essit a fai una passillada ◊ e tocat, una borta, duus giornaderis fiant marrendu fà in saltu de Samassi…◊ e tocat chi una dí si presentat unu bagadiu mannu…◊ toca, toca: bessimiche dae mesu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'acheminer Ingresu to set out Ispagnolu encaminarse Italianu avviarsi, partire Tedescu sich auf den Weg begeben.

tuvucàre , vrb Definitzione fàere tuvudu, fundhudu Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, indevucare, istuvucare, stuvulai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu ahuecar Italianu incavare, approfondire Tedescu aushöhlen.

«« Torra a chircare