Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

piticadhédhu , agt: pitichedhedhu Definitzione chi est piticu meda, própriu pagu cosa de mannària Sinònimos e contràrios minudu, picaradhedhu, pitiarredhedhu, pitinninniu, pitirrinchinu, tzintzirichedhu | ctr. debberone, mannu Tradutziones Frantzesu très petit Ingresu very small Ispagnolu muy pequeño Italianu piccolìssimo Tedescu sehr klein.

pítzolu , nm: pítzulu Definitzione orrughedhu piticu de cosa, fintzes dinaredhu, o dinare pagu / pitzuledhu = su didixedhu Sinònimos e contràrios minudu, píciu 1 / spíciu Frases furrissí a custa parti, ca intendit unu pitzuedhu de triàticu! ◊ no ndh'as a essire finas chi no as a àere pagadu s'últimu pítzulu! Ètimu itl. picciolo Tradutziones Frantzesu monnaie (petite) Ingresu small change Ispagnolu menudo (dinero), suelto Italianu spìcciolo Tedescu Kleingeld.

pitzuédhu , nm Definitzione orrughedhu piticu, un'apenas de cosa Sinònimos e contràrios arrogu, bículu, bucone, cànciu, pítzia, tancu, túturu Frases depu aciungi unu pitzuedhu de craboni a su fogu Tradutziones Frantzesu petit morceau Ingresu small piece Ispagnolu trocito, pedazo Italianu pezzétto Tedescu Stückchen.

polcédhu , nm: porcedhu, porchedhu, portzedhu 1, procedhu Definitzione su fedu de sa màdria, su minore de su porcu, prus che àteru candho est de calecunu o pagos meses; nau solu pl., s'arraighina de s'abrutzu (chi faet grussa, pruposa e a bisura de apesile)/ min. porcedhedhu: porchedhu de naschidórgiu; fai sa faci che procedhu fatu in sànguini = orrúbia (de pàrrere insambentia) Sinònimos e contràrios copiedhu, polchitu / ttr. purchedhu Maneras de nàrrere csn: porchedhu o lèpere de sant'Antoni = maniposa, seisei chi acudit a sa lughe a denote, braballiscu; porchedhedhu de milli pedes = aperigúngia; zúghere su coro che porchedhu in sacu = bolaola, a tochedhos de assuconu o timinzu; fàghere porchedhos (nadu de imbriagos) = revessare, bombitare; fagheresindhe che porchedhu (de una cosa de papai, de bufai)= papaindi o bufaindi meda, totu su chi si tenit in ganas, a satzadura Frases sa sue at fatu deghe porchedhos ◊ su procedhu pesau a leori fait petza saboria 3. cun su coro che porchedhu, ispetaia a torrare tia Pietrina cun apoltas bonas ◊ ndh'est faghindhe, de porchedhos, cussu fegone!…◊ sos binos faghent zogu malu, si unu si ndhe faghet che porchedhu! Sambenados e Provèrbios smb: Porceddu, Porcheddu, Porqueddu, Purcheddu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu porcelet Ingresu small pig Ispagnolu lechón, porcino Italianu porcellino, maialétto Tedescu Ferkel.

ramagliète , nm: arramaletu, gramagliete, ramaletu, ramallete, romagliete, romajete, romallete, romoletu, tramallete Definitzione matzu de frores; in css. frutu, duos o tres o prus frutos atacaos apare in su tenaghe: unu r. de cariasa, de supeva, de pira; a logos narant ramallete a sa follaera edra (Hedera helix) ca faet su frore coment'e unu ramagliete Sinònimos e contràrios màrtulu, matzu, trintzilleri / candhelalzu, èdola, èllera, folladedha, follaera / cdh.grédhula Frases li at donadu romajetes de oro e oricinas ◊ romaglietes de frores si ndhe ponzat ses o sete ◊ su fiore chi ndh'est rutu promitit romaglietes de frúture Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu bouquet Ingresu small bunch Ispagnolu ramillete Italianu mazzolino Tedescu Sträußchen, Bündel.

rísida , nf Definitzione su erríere, iscracaliada o pasta de errisu Sinònimos e contràrios iscacagliada, iscacàgliu, iscacaratzu, iscracanzu, iscracaxu / cdh. risaredha Frases est de una rísida ischifosa! ◊ li fruscieit in orijas una rísida manna Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éclat de rire, petit rire Ingresu laughter, small laugh Ispagnolu risotada, carcajada, risilla, risita Italianu risata Tedescu Lachen, unterdrücktes Lachen.

rodighèdha , nf: rodixedha Definitzione min de roda, orroda pitica, ma fintzes s'ossu tundhu de is benugos Sinònimos e contràrios arrodedha 1, badhadori, rodita, rotedha 1, ruédhula Tradutziones Frantzesu petite roue Ingresu small wheel Ispagnolu rueda, rodaja, rótula Italianu rotèlla Tedescu Rädchen.

sorighítu , nm Definitzione min. de sórighe, sórighe piticu, tonighedhu Sinònimos e contràrios topixedhu Tradutziones Frantzesu petit rat Ingresu small mouse Ispagnolu ratoncito Italianu topolino Tedescu Mäuschen.

spiradéru , nm Definitzione genia de apertura pitica in sa domo po che fàere essire fumu o cambiare s'ària Sinònimos e contràrios isperada, isperaxolu, poltellitu Ètimu spn. respiradero Tradutziones Frantzesu soupirail Ingresu small opening Ispagnolu resquicio Italianu spiràglio Tedescu Spalt.

tabèdha , nf: taedha, tauledha, tavedha, toedha 1 Definitzione tàula pitica, fine; genia de pala de còere a màniga curtza; genia de taulita po ispruinare orrobba; tira de cosa chi si ponet a su bruncu de su porcu po chi no forroghet e a is bigos po no súere; fresa de casu, casigiolu mannu prus de chilu; a logos fintzes sa cabiga de su carru Sinònimos e contràrios taulita / ispàdula 1 Maneras de nàrrere csn: taedha de mele = pane o bresca de meli; taedha de ladru = sestu, cantu mannu de lardu comente si costoit salidu; taedha de prantàgia = arzoledha, tuledha de pranteri Frases tabedha pro tèndhere su pane ◊ su bene nostru est totu in custas manos gallosas, tostas che taedha ◊ lestras coment'e lampu, azurridas e revessas, a su colpu de sa taedha faghiant su fossu, iscudindhe! Ètimu ltn. tabella Tradutziones Frantzesu tablette Ingresu small board Ispagnolu tabla pequeña Italianu tavolétta Tedescu Brettchen.

tàca , nf, nm: tacu Definitzione logu artu e in paris in pitzu, mescamente orroca sola, logu de orroca arta totu a inghíriu Sinònimos e contràrios giara, gollei, ibba, pranedha 1 / tecu, toneri, texile Frases sas abbas a bàsciu terra falant dae sos tacos de Diosa ◊ su tacu ainca funt is domus de gianas est unu pranu calcàriu assurcau de is errius Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu petit plateau rocheux Ingresu small rocky tableland Ispagnolu pequeña meseta rocosa, peña llana Italianu tacco, pìccolo tavolato roccióso Tedescu felsiges Tafelland.

teríca , nf, nm: tilica, tilicu, tirica, tiricu, trica 1, tzirica Definitzione cocollitu de saba a forma de coro, de cricu, genia de druche fatu cun pasta bogada a pígiu e fata coment'e a canale prenu de saba e cotu in su forru; àtera genia de t. si faet cun chíghere, un'àtera ancora cun mele e méndhula: tiricu est fintzes unu druche fatu cun farra, oos, tzúcuru e cotu in s'ógiu Sinònimos e contràrios caschete, cocollitu, sedhina Frases sunt faghindhe pabassinos e tericas ◊ duas tiricas in sa safata, chentu fainas pro un'ispera…◊ Larenta faghet su cató, sos pabassinos, sas copuletas, sas tilicas… e bonas, mih! Terminologia iscientìfica drc Tradutziones Frantzesu gimblette Ingresu small doughnut Ispagnolu rosquilla rellena de mosto cocido o miel Italianu ciambellina Tedescu kleiner Kringel.

tirighèdha , nf: tirixedha Definitzione tira pitichedha Tradutziones Frantzesu petite bande Ingresu small stripe Ispagnolu tirita Italianu strisciolina Tedescu Streiflein.

topixédhu , nm Definitzione min. de topi, sórighe piticu; genia de animaledhos chi assimbígiant a unu sorighitu e po cussu naos topixedhu de sartu, sórigh'e nuscu, top'e búgia, calecunu fragosu Sinònimos e contràrios sorighitu Terminologia iscientìfica anar, crocidura russula var. ichnusae, c. suaveolens var. sarda, suncus etruscus Tradutziones Frantzesu musaraigne, musette Ingresu white-toothed shrew, small mouse Ispagnolu ratoncito, musgaño Italianu topolino, topino, toporagno Tedescu Mäuschen, Hausspitzmaus.

trumbíta , nf: trummita Definitzione trumba pitica; su murru de su porcu; parte de sa carena de unu bobboi (es. abe, musca) adata po surbire o pigare Sinònimos e contràrios corrineta 2. is porcus candu isforrogonant cun sa trumbita faint foradas Terminologia iscientìfica sjl Tradutziones Frantzesu petite trompette Ingresu small trumpet Ispagnolu trompeta pequeña, trompa Italianu trombétta Tedescu kleine Trompete.

tumbarédhu , nm Definitzione tumborru piticu; casidhu Sinònimos e contràrios tumbarinu Frases fit che cane presu e postu a isfamigare pro ndhe otènnere sa pedhe lanza pro fàghere tumbaredhos Terminologia iscientìfica sjl Tradutziones Frantzesu petit tambour Ingresu small drum Ispagnolu tamboril Italianu tamburétto Tedescu kleine Trommel.

turronète , nm Definitzione turrone segau e imbodhigau a orrughedhos piticos Sinònimos e contràrios turronedhu Tradutziones Frantzesu petit nougat Ingresu small torrone Ispagnolu trozos de turrón Italianu torroncino Tedescu kleiner Nougat.

tzacarèdha , nf: itzacarredha, tzacarredha 1 Definitzione tzàcurru sighiu; furriadòrgia, arrana de canna, genia de aina po sonare in chida santa, o fintzes una genia de matraca fata cun tres tauledhas chi faent sonu iscudendhosi apare e fintzes su tzàcurru etotu; pipiriolu, pitariolu de canna de fenu; canna isperrada chi is bingiateris faiant tzacurrare po isciuliare is pigiones; aligusta pitica; genia de àghina niedha / èssiri una tz. = nau de ccn., abbarrare sèmpere foedhandho, a barra posta Sinònimos e contràrios stóchidu, trachedhu, tzacàrridu / straciarana, tzaculitas 1 / tzacaredhu, tzacarradore Frases portàt is ogus giai allugerraus de su fogu arrabiosu de is fosilis e in is origas sa tzacarredha de sa mitràglia 2. comenti a castiadori fiat bellu: cun sa tzacarredha in manu fadiat su fúrria fúrria in mesu de is giualis e su pilloni passàt atesu ◊ mi at lassau sa tzacarredha po agordai sa bíngia Terminologia iscientìfica sjl, crx Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement, petite langouste Ingresu rattle, small lobster Ispagnolu estallido, pequeña langosta Italianu crepitìo, aragostèlla Tedescu Geknister, Heuschreckenkrebs.

umperóllu , nm Definitzione istugighedhu de terra istangiada impreau a pònnere ógiu Sinònimos e contràrios alarollu Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu huilier en terre cuite Ingresu small glazed jar Ispagnolu aceitera Italianu utèllo Tedescu irdenes Töpfchen.

zinzíu , nm, nf: ciciu 1*, zizia 3, ziziu Definitzione orrugu de istrégiu de terra o de ghisu; frorighedhu de campu e fintzes frocu o àtera cosighedha po bellesa / ziziu grogo = caragànciu Sinònimos e contràrios cicia 1, zínzili / ghísciu / fioredhu, zizioli Frases cussu curustu no cúmbidat a nemmos mancari lu facant a zizios! ◊ in su presépiu bi aiat berveghedhas de zinziu 2. sos zizios de su campu cherent abba e sole pro èssere bellos ◊ za si ndhe at postu de zizios e de fetas, cussa!…◊ pintat che zizios totu su chi acatat Tradutziones Frantzesu débris de terre cuite, petite fleur Ingresu shard, small flower Ispagnolu trozos, flor pequeña Italianu còccio, fiorellino Tedescu Scherbe, Blümchen.