matzítu , nm Definitzione
min. de matzu, matzitedhu
Tradutziones
Frantzesu
bouquet
Ingresu
small bunch
Ispagnolu
ramito (de frores)
Italianu
mazzolino
Tedescu
kleines Bündel,
Sträußchen.
mesíglia, mesílla, mesíllia , nf: misíglia Definitzione
genia de mesa pitichedha, ma a peis artos; si narat fintzes de unu mobbiledhu de aposentu de letu, pianu firmau in su muru cun o chentza isprigu (consola)
Sinònimos e contràrios
mesedha,
mesichedha,
mesita
Frases
fit una mesíglia de castanza ◊ apu lassau su sonetu in pitzu de sa mesíllia ◊ candho fimus in pagos manigaimus in sa mesilla ◊ su fogu in sagristia at abbruxau mesíllias e càscias
Terminologia iscientìfica
mbl
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
petite table
Ingresu
small table
Ispagnolu
mesita,
mesilla
Italianu
tavolino
Tedescu
Tischlein.
minòre , agt, nm: minori Definitzione
de duas o prus cosas, personas o àteru, sa chi tenet in calecunu piessignu prus pagu mannària; de cosas chi creschent, sa chi tenet prus pagu tempus; nau solu de gente, chi no est in tempus de tènnere totu su càrrigu de diritos, doveres, responsabbilidade, chi no at lómpiu is degheoto annos / a/c. custu foedhu, candho est impreau po distínghere númenes chi inditant su èssere piticu de una cosa, in DitzLcs. est incurtzau a min. e númenes deosi agiummai sèmpere acabbant in -edhu, -edha (es.: ómine, omin-edhu, fémina, femin-edha), ma podent acabbare in -ichedhu, -ixedhu e var. (is agt. po impiticare de prus sa calidade in méngua podent fàere in -edhedhu, -edhutzu, che a minore: minoredhu, minoredhedhu, minoredhutzu, e bolendho inditare custa calidade ancora prus in méngua si arrepitit -edh cantu si bolet faendho unu superlativu microscópicu…); sa méngua in -edhu, -ichedhu si faet no solu cun is númenes ma fintzes cun is agetivos e pps. po giare a cumprèndhere chi sa cosa o sa calidade no dhu'est própriu o fintzes chi funt esageraos (es. un'apretixedhu a bessí cun cussu frius po bagamundai!…◊ informadedhus funt, in custu logu…, no t'iscínt narri mancu s'oràriu de unu trenu! ◊ bellixedhu, tui, andendi a passillai a pantalonis segaus!…)/ sos minores = is fillus, s'úrtima generatzioni
Sinònimos e contràrios
acocoadu,
bassu,
minorache,
minudu
/
giòvanu,
piciocu,
pisedhu 3
| ctr.
mannu
Frases
est pisedhu minore e no podet zúghere su cabu de sa pessone manna ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma cantu fit minore de carena fit mannu de coro ◊ sa frommiga est un'animaledhu minore ◊ deo no apo a èssere mannu mannu ma no so mancu minore minore! (Mura)◊ abarra aundi t'ant biu de minori crescendi!
2.
at modos de unu carriarzu, no rispetat ne minores e ne mannos ◊ a su minore za bi cheret pagu a che lu conchinare! ◊ su prus minore tenet bisonzu de su prus mannu ◊ depides dare auditu a su minore comente a su mannu (Deut.)◊ Luisi est su minore de fizos meos
3.
sos minores no votant
Sambenados e Provèrbios
smb:
Minore
/
prb:
abba minore no girat molinu
Ètimu
ltn.
minore(m)
Tradutziones
Frantzesu
petit,
mineur
Ingresu
small
Ispagnolu
pequeño,
menor de edad
Italianu
pìccolo,
minorènne
Tedescu
klein,
niedrig,
jung,
Kleine.
minoredhédhu , agt Sinònimos e contràrios
minoredhutzu,
pirrichininiu
Tradutziones
Frantzesu
très petit
Ingresu
very small
Ispagnolu
muy pequeño,
minúsculo
Italianu
piccolíssimo
Tedescu
sehr klein.
minoríle , agt Definitzione
chi est minore, unu pagu piticu
Sinònimos e contràrios
minorache,
minudu,
picochile
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
minuscule
Ingresu
small,
tiny
Ispagnolu
minúsculo
Italianu
minùscolo
Tedescu
sehr klein.
mucadorédhu , nm: mucaloredhu,
muncadoredhu,
muncaloredhu Definitzione
orrugu cuadrau de orrobba de portare in busciaca po innisire su nasu, limpiare is murros, o àteru; est fintzes muncadore piticu
Sinònimos e contràrios
pannigioledhu,
pannutzedhu
Frases
cust'ómine comintzat a pránghede a borrighinos e si che at tirau su mucadoredhu de buzaca ◊ pònedi mucadoredhu in busaca, no ti bisonzet!
2.
maridu e mulleri fiant a murrúngiu ca issa boliat pigai unu mucadoredhu de seda
Tradutziones
Frantzesu
petit mouchoir
Ingresu
small hanky
Ispagnolu
pañuelo de bolsillo
Italianu
fazzolettino
Tedescu
Taschentuch (kleines).
obighédhu , nm: opighedhu,
pighedhu Definitzione
min de óbiga: genia de arretza pitica, intéssia craca, intrada in d-una frochidha de ferru posta in màniga
Terminologia iscientìfica
ans
Tradutziones
Frantzesu
petit filet de pêche
Ingresu
small creel with a handle
Ispagnolu
red pequeña
Italianu
cóppo
Tedescu
Kescher.
ofédhu , nm Definitzione
min. de ofu: nodighedhu chi si faet in sa lana filada (mescamente candho no est bona)
Sinònimos e contràrios
budhuca,
burroni 1,
murutuledhu,
nodichedhu,
tzurunga
Sambenados e Provèrbios
smb:
Offeddu
Tradutziones
Frantzesu
petit nœud
Ingresu
small knot
Ispagnolu
nudo pequeño
Italianu
nodétto
Tedescu
Knötchen.
ossichédhu , nm: ossixedhu,
ussichedhu Definitzione
min. de ossu, ossu piticu; a logos fintzes oliedhu, su frutu de s'ogiastu
Tradutziones
Frantzesu
osselet
Ingresu
small bone
Ispagnolu
huesito
Italianu
ossicino
Tedescu
Knöchelchen.
pabarúncula , nf: paburúncula Definitzione
fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu
Sinònimos e contràrios
brúgula,
buizola
/
cífrinu,
fanialla,
palfaruza
Frases
li at essidu una pabarúncula in buca
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pustule,
bouton d'acné
Ingresu
small red pimple in the face
Ispagnolu
pústula,
grano
Italianu
pustolétta
Tedescu
Pickel.
palichèdha , nf: palighedha Definitzione
min. de pala 1: pala pitica, aina po umprire terra, giarra, àliga e àteru
Tradutziones
Frantzesu
petite pelle
Ingresu
small shovel
Ispagnolu
pala,
paleta
Italianu
palétta
Tedescu
Schippchen.
palinèdha , nf: pallinedha,
parinedha Definitzione
min. de palina: de s'istrégiu ladu de fenu (est fatu de iscaria), est cussu piticu (unos baranta centímetros de diàmetru) e a costaos bàscios, prus largu in is oros
Sinònimos e contràrios
caistedha
Frases
Mariarosa at postu is cocòis e is modhitzosus in sa palinedha ◊ apicaus dhui at sedatzus po fai sa farra, parinedhas e crobedhas
Terminologia iscientìfica
stz
Tradutziones
Frantzesu
petite corbeille
Ingresu
small basket
Ispagnolu
cesta pequeña
Italianu
canestrino
Tedescu
kleiner Korb.
paneríta , nf: parinita,
paronita Definitzione
genia de paneri
Sinònimos e contràrios
paneredhu
Frases
iscurtzas, a munnedha cugudhadas, in dies caldas e in dies fritas, cun córvulas, cestinos, paneritas in Tàtari intrant a una trumada ◊ atzendhe sos pensamentos e arríbbalos in una paronita de seda (Z.Zazzu)
Terminologia iscientìfica
stz
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
corbeille,
panier
Ingresu
small basket
Ispagnolu
cesta
Italianu
cestèllo
Tedescu
kleiner Korb.
pannighedhútzu , nm Definitzione
min. de pannighedhu
Tradutziones
Frantzesu
petite serviette
Ingresu
small napkin
Ispagnolu
servilleta
Italianu
tovagliolino
Tedescu
kleine Serviette.
pazichèdha , nf: Definitzione
pàgia minuda, farinu de pàgia
Tradutziones
Frantzesu
petite paille
Ingresu
small straw
Ispagnolu
paja fina
Italianu
pagliume
Tedescu
Stroh.
pedrischèdha , nf: pedruschedha,
prediscedha,
predischedha,
preduschedha Definitzione
orrughedhu de pedra, pedra pitichedhedha (upm), pedrighedha
Sinònimos e contràrios
pedrighina,
pedrischédhula,
perdixedha,
predaredha,
predusca
Maneras de nàrrere
csn:
zúchere o pònnere p. in s'iscarpa = ficare carch'idea in conca, coment'e cosa chi no lassat in asséliu; intèndhere p. in s'iscarpa = tènniri calincuna cosa chi unu no podit baliai; èssere che pedrischedha in iscarpa = ifadosu meda
Frases
sa beridade ponet predischedha in s'iscarpa a chie de issa no est amantiosu ◊ sos Sardos esiliaos sunt preduschedha de rivu cussumada dae s'abba ◊ s'abba de su rivu trazat prediscedhas lúchidas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pierrette,
caillou
Ingresu
small stone
Ispagnolu
piedrecilla,
piedrecita
Italianu
pietruzza,
sassolino
Tedescu
kleiner Stein.
peinchédhu , nm Definitzione
peighedhu, pei piticu, pei de pipiu
Sinònimos e contràrios
pedighedhu,
peúnculu
Tradutziones
Frantzesu
petit pied
Ingresu
small foot
Ispagnolu
pie pequeño
Italianu
piedino
Tedescu
Füßchen.
piantòne 1, piantòni , nm: plantoni,
prantone,
prantoni Definitzione
matighedha de prantare o prantada ma ancora pitica
Sinònimos e contràrios
arvuritu,
matixedha,
matutzedha
Frases
sos campos fint fatos a binzas e a ortos de prantones de frútora ◊ su procu ndi at bogau su mellus prantoni ◊ si che segas su prantone no faet prus sa mata! ◊ resurtadu metzanu, ca tue ses che prantone tropu abbadu!◊ su prantone est a dh'adderetzari a piticu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
arbrisseau
Ingresu
small tree
Ispagnolu
árbol pequeño
Italianu
alberèllo
Tedescu
Bäumchen.
pichícu , agt, prn: biticu,
picicu,
piticu,
pitiu,
pitzicu Definitzione
chi (o unu chi) tenet pagu mannària: nau cun ironia, su foedhu podet bòllere nàrrere mannu, meda, ma fintzes própriu minore, antzis minore meda, nudha puru, fintzes segundhu ite si iat a bòllere (es.: piticu su fàmini!… = meda (nau de unu chi giai si biet ca tenet fàmene); piticu su prexu!… = pagu, própriu nudha (nau de unu chi giai si biet chi no est prexau)/ min. piticadhedhu, pitichedhedhu, pitierredhedhu, pitiedhedhu, pitiridhedhu, pitirrinchinu; famíllia pitia = cun totu is fígios minores
Sinònimos e contràrios
minore,
minudu,
picocu,
pistirincu,
pistiringhinu
| ctr.
mannu
Frases
s'ierru fait is dis tanti pitias chi apena orbésciu bis iscurigai ◊ est piticadhedhu aditzu si bit! ◊ su fuedhai meda fait sa dí pitia
2.
at donau su bistiri a sa manna, sa rosa a sa pitica ◊ mellus a morri a pitiu po no sufriri a mannu tanti pena ◊ andat bèni po mannus e pitius
3.
piticu s'arrogu de casu chi si at segau… agiummai no mi ndi lassat!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Pitiu, Pittiu
/
prb:
mellus chi pràngiant is piticus chi no is mannus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
petit,
moins grand,
moindre
Ingresu
small
Ispagnolu
pequeño
Italianu
pìccolo,
minóre
Tedescu
klein.
pingiadédhu , nm Definitzione
min. de pingiada, padedha pitichedhedha
Sinònimos e contràrios
padedhutza,
padezone,
pingiorighedhu,
pinzatolu
Tradutziones
Frantzesu
petite marmite
Ingresu
small pan
Ispagnolu
cazo
Italianu
pentolino
Tedescu
kleiner Topf.