Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbolortzàre, abbolotài , vrb: abbolotare, abbulotare, abbulutare, arbolotare, arbulotare Definitzione pònnere in avolotu, murigare a forte, fàere mòvere; fàere a gana lègia / abbolotare s'abba, su sàmbene Sinònimos e contràrios abbolojare, aggolotare, avalotai | ctr. assebiai Frases tia Mintó, si vos arbolotades goi vos picat intracoro a vois puru! 2. geo so abbolotadu Tradutziones Frantzesu bouleverser Ingresu to upset Ispagnolu alborotar Italianu sconvòlgere, perturbare Tedescu trüben, durcheinanderbringen.

abbuligiài 1 , vrb: abbulizare, abbulurtzare, abbulunzare, abbulutzare, abbulutziare, abbuluzare, bolizare Definitzione pònnere bulúgiu, avolotu; murigare e imbrutare, bullugiare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi, fintzes intrare a s'abba, fichire a modhe, ammesturare apare Sinònimos e contràrios abbolojare, abbussiare, agiotulare 1, intruai, istriulare, sciambullai, trubulare, trullare, trumbugliai / abbaunzare, ammisturai Maneras de nàrrere csn: abbulizare faes e basolos = ammisturai totu, fuedhendi, ghetai totu a unu cosas chi no cuncordant apari; abbulizare a ccn. in carchi chistione = betarechelu in mesu de una chistione 2. su logu fit pàschidu e abbulutzadu 3. bi fint cudhos chi a sa chistione bi aiant abbulutziatu sa pulítica ◊ su pitzinnu fit a gherra chin d-una espressione abbulutziata che ruvàgliu ◊ fit chin sos pilos totu abbulutziatos ◊ su ricu no si abbulizat cun sos pòveros (P.Casu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mélanger, bouleverser Ingresu to mix, to upset Ispagnolu mezclar, revolver Italianu mescolare, sconvòlgere Tedescu mischen, durcheinanderwerfen.

assaltanàre , vrb: assaltinare Definitzione fàere assicare a giagaradura / sonnu assaltinadu = avolotadu, assolocadu Sinònimos e contràrios acicai, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ispantamare, ispramai, issaltanare, istrementire Frases càglia, chi mi assaltanas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épouvanter, agiter Ingresu to frighten, to upset Ispagnolu asustar Italianu spaventare, agitare Tedescu erschrecken.

atraudhàe , vrb Definitzione su si calare coment'e istrecandhosi, po orruta o cropu Tradutziones Frantzesu s'affaisser Ingresu to upset oneself Ispagnolu desplomarse Italianu accasciarsi Tedescu zusammenbrechen.

atrepillài , vrb: atropegliai, atropegliare, atropelliai, atropelliare, atropigliai, atropillare, atropogliare, atrupegliare, atrupelliai, tripogliare Definitzione betare apare, pònnere sa cosa a dónnia manera chentza critériu, cunfúndhere totu; immarrire a meda, giare o pigare múngia, matana, pistare, catzigare, pònnere agiàgaru, arreolu, learesidha a pentzamentu / atropegliai is leis = andhare contra a sa leze, fàghere pagu o nudha contu de sas lezes a menisprésiu Sinònimos e contràrios agiolotare, scambillai, stragamullai, trumbugliai, trumentai / atrobodhare, imbogiare, intrebedhai, trabojare, trobodhicai, trobullai | ctr. assebiai Frases tui bivis atrepillendi is cosas craras! ◊ cussu gei no si at a atropelliai, no dhi at a tropedhai sa língua! ◊ tui mi atropéllias dugna arrexonamentu ◊ mi atropògliat su narre, mi cunfundhet (A.Spanu)◊ mi aciapo sa mente atropogliada ◊ sa Sardigna, cun tantu atropogliadu faghe faghe, est sempre in manos anzenas 2. tui ti atrupéllias po medas cosas, ma isceti una cosa est necessària ◊ fuit cun sa conca atropelliada de pistighinzos ◊ l'apo muntesu chentza l'atropellare, ca si su malàidu lu malústrias est peus 3. Bobbore e Melledha furint atrupegliaos de su disígiu de ndhe iscarragiare s'iscusórgiu ◊ oi seu totu atrupelliada po allichidí Ètimu spn. atropellar Tradutziones Frantzesu bouleverser Ingresu to upset Ispagnolu desarreglar, atropellar Italianu scompigliare, sconvòlgere Tedescu durcheinander bringen.

avalotài , vrb: avolotai, avolotare Definitzione pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru Sinònimos e contràrios abbolotai, abborotai, buliare 1, sciambullai, streulai | ctr. apachiare, apasaogare, assantai, assebiai, assentulae Frases avolotaus che is macarronis de Pauli Ètimu ctl. avalotar Tradutziones Frantzesu bouleverser, brouiller Ingresu to upset Ispagnolu alborotar Italianu scompigliare Tedescu in Unordnung bringen, durcheinander bringen.

batagugliàre , vrb Definitzione betare apare, ammesturare totu, pònnere a tréulu Sinònimos e contràrios atrepillai, atrobodhare, imbogiare, trabojare, trebedhai, trobodhicai Tradutziones Frantzesu brouiller Ingresu to upset, to confuse Ispagnolu confundir Italianu confóndere, scompigliare Tedescu vermischen.

bugliàre , vrb: (bu-gli-a-re) buliare Definitzione murigare o mòvere a forte, pònnere a tréulu; bogare a fora Sinònimos e contràrios abbolojare, abborotai, abbuligiai 1, istriulare, sciumbullai / bulliare Frases su muntone de su trigu in s'azola si bugliaiat cun triutos pro lu bentulare ◊ nois buliamos s'abba de sas funtanas cun càlamos de ruo ◊ s'abba de su riu est buliada ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potant buliare! (Cucca)◊ su bentu sighit a buliare donzi cosa ◊ s'impeleu mi búliat su sàmbene 2. nois buliamis sas ciàciaras a rios Tradutziones Frantzesu bouleverser Ingresu to upset Ispagnolu revolver Italianu sconvòlgere Tedescu erschüttern, durcheinenderbringen.

covecàdu , pps, agt Definitzione de covecare; postu a covecu, afacau / atzentu c. = zenia de sinnu / ˆ/ postu in pitzu de una vocale po nàrrere chi benit de duas vocales o síllabbas torradas a una ebbia: itl. accènto circonflèsso (in DitzLcs. postu solu in artu a unu númeru in sensu ordinale fémina) Tradutziones Frantzesu retourné, renversé Ingresu upset Ispagnolu al revés, boca abajo Italianu capovòlto Tedescu umgestürzt.

isculimmerdàre , vrb: isculummerdare, sculumerdai Definitzione isconciare prus che àteru una sociedade (de pastores, de isposos, de àteru); isconciare betandho totu a tréulu Sinònimos e contràrios isconciare, isculai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouleverser, mettre sens dessus dessous Ingresu to upset Ispagnolu frustrar, malograr Italianu scombinare, méttere sottosópra Tedescu durcheinanderbringen.

iscunsertàdu , pps, agt: iscusseltadu, iscussertare, iscussestadu Definitzione de iscunsertare; nau de un'aparíciu, de machinàriu, chi no est funtzionandho bene, chi at fatu guastu: si narat fintzes de s'organísimu candho est faendho difetu, patindho calecunu male Sinònimos e contràrios gastu 1, iscónciu, iscunsertu, scuncordau / cdh. scunsaltatu / dilliriadu | ctr. cunseltu Frases as abbertu s'irvéllia ca fit frimma e l'as iscussertada peus! 2. a catza russa no torro piús ca giuto iscusseltada sa pistola ◊ est iscussertadu de corpus ◊ cussu tretu de s'istradone est totugantu iscussestadu, impiueradu e pienu de fossos 3. fit iscussertau dae conca a pedes pro Mallena (S.Spiggia) Tradutziones Frantzesu détraqué, déglingué Ingresu rickety, upset Ispagnolu estropeado Italianu sconquassato Tedescu zerbrochen.

isordulàre , vrb Definitzione pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada Sinònimos e contràrios isciasciai, iscordulare, iscunsertare, scuncodrai, suliertare, trauai | ctr. adaretzai, assantai, remonire 2. custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet! Tradutziones Frantzesu mettre sens dessus dessous Ingresu to upset Ispagnolu trastornar Italianu scombussolare Tedescu in Aufruhr versetzen.

isperzeniàre , vrb Definitzione pèrdere o segare calecuna cosa, trastu, istrégiu de una matessi genia, guastandho sa cabidhada Sinònimos e contràrios iscumpagnare, scambillai Frases isperzeniare sas tzícheras, sos càlighes, sas tatzas, sos boes ◊ est una famíllia isperzeniada, dae candho lis est mortu su babbu Tradutziones Frantzesu bouleverser Ingresu to upset Ispagnolu descabalar Italianu scombinare, scompaginare Tedescu durcheinanderbringen.

pilisàe, pilisàre , vrb: pilissai, pilissare, pilisciare, pilixai, pilusare Definitzione murigare a pilisu, murigare de mala manera, pònnere a tréulu, in avolotu, istare a su crica crica murigandho e betandho apare totu; nau de persona, pònnere pilisu, in pentzamentu, fàere pèrdere sa trancullidade / pilisàresi a unu = pigare a boghes male arrennegaos Sinònimos e contràrios chiriolare, istriulare, moricare, trogomingiai, trumbugliai | ctr. assebiai Frases at preparau sos pilisos pro pilisare su late cracau de fàchere a casu ◊ su mare est totu pilisau dae su bentu ◊ a iscutinare s'olia a mazadorza pilisat sas àrbures a tropu ◊ a s'istribitu sa robba si pilisat e si fachet a unu bubburustu ◊ ite nachi li pilisas a cussu minestrone: est bonu totu su chi bi est! ◊ si pilisat su re assirianu contr'a sos fizos de Gerusalè ◊ su bentu forte at pilisadu sas àrbures e ndhe lis at betadu foza e frutu ◊ sos carabbineris ant pilusadu totue a fine a fine, ponindhe totu a bórtulu 2. fit pilisada dae su nannicadorju de su cabadhu ◊ po su chi mi abarrat de campai no ndi balit sa pena de mi pilisai meda meda! ◊ fia cuntenta fintzas chi no ses ghirau tue a mi pilisare sa conca! ◊ bi at àteras gherras chi pilisant s'esisténtzia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mélanger, bouleverser, troubler Ingresu to mix, to upset Ispagnolu mezclar, remover, revolver Italianu mescolare, sconvòlgere, turbare Tedescu vermengen, durcheinanderbringen, durcheinanderwerfen, verwirren.

scambillài , vrb: scambixai Definitzione pònnere a s’afaiu, a tréulu, fintzes iscambiare una cosa cun àtera in fadhina; pèrdere o segare parte de una cabidhada de istrègios oguales Sinònimos e contràrios iscopiai, iscumpagnare, iscumpanzinare, isgualare, isperzeniare / agiolotare, atrepillai, stragamullai, studugai, trumbugliai Maneras de nàrrere csn: scambillai su prétziu = fàghere prétzios diferentes po cosas chi si bendhent paris; scambillai una cópia (fintzas de personas, de unu fiotu)= iscrobare, pèrderesi Frases abarraus totus acanta de pari: no si scambilleas! ◊ cussas chi s'intendiant fiant brebeis scambilladas ◊ cussa s'est scambillada de su grupu e s'at fatu penai unas cantu oras circhendi! ◊ ge no ant a scambillai is pipius in s’ospidali?! 2. cun cussu chi ti est arrutu a terra mi as scambillau is càlixis bellus ◊ su Sedhoresu proponit de scambillai is prétzius fadendi tres arrialis a is crapitas e cincuanta francus a is corrias Ètimu itl. scombigliare Tradutziones Frantzesu bouleverser, dépareiller Ingresu to upset Ispagnolu desordenar Italianu scompigliare Tedescu durcheinenderbringen.

sciorodhàu , pps, agt Definitzione de sciorodhai; chi no atuit prus, chi no est cumprendhendho prus nudha, chi portat sa mente cunfúndhia Sinònimos e contràrios spraudiu Tradutziones Frantzesu bouleversé Ingresu upset Ispagnolu trastornado Italianu sconvòlto Tedescu erschüttert, verwirrt.

stragamullài , vrb: istragamuzare, stragamuxai Definitzione betare o pònnere apare, ammesturare chentza régula coment’efetu de movimentu, de agiàgaru; bogare o fàere fuire a unu o un’animale de mala manera, brigare, pesare (o fintzes ischidare) de botu po assíchidu Sinònimos e contràrios agiolotare, atrepillai, isordulare, studugai, trumbugliai / certai, salargiare, zagarare 2. mi timu chi su sciarrocu siat mannu ca at lassau imbròglius e pagamentas: est un'eredadi bèni stragamullada! ◊ is bòis funt totu stragamullaus: no dh'as inténdiu cussu sonu? 3. po ndi dha istolli de Antoni, sa piciochedha, dh'apu bèni stragamullara! ◊ dh'apu stragamullau ca mi at segau unu pratu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brouiller, mettre en désordre Ingresu to upset Ispagnolu desordenar Italianu scompigliare Tedescu durcheinanderbringen.

stramudíri , vrb: istramudire* Definitzione cambiare colore in cara po arrennegu, assíchidu, ispantu Sinònimos e contràrios incerai, irgrisire, stramudiai Tradutziones Frantzesu se troubler Ingresu to get upset Ispagnolu demudarse Italianu turbarsi Tedescu sich beunruhigen, sich verwirren.

sudhíre , vrb: assudhire Definitzione su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Sinònimos e contràrios arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Frases sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Tradutziones Frantzesu se troubler, avoir des remords Ingresu to get upset, to feel remorse Ispagnolu turbarse, tener remordimientos Italianu turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso Tedescu sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

trumbugliài , vrb: trumbullai, trumbuxai Definitzione nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu Sinònimos e contràrios abbuligiai 1, abbussiare, arrebbulliai, intrullai, istriulare, sciambullai / agiolotare, atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trogomingiai, trumuinare | ctr. assantai, pasai Frases tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis) 2. chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori! Tradutziones Frantzesu troubler, bouleverser, agiter Ingresu to make turbid, to stir, to upset Ispagnolu enturbiar, alborotar Italianu intorbidare, sconvòlgere, agitare Tedescu trüben, stören, aufregen.

«« Torra a chircare