abbolortzàre, abbolotài , vrb: abbolotare,
abbulotare,
abbulutare,
arbolotare,
arbulotare Definition
pònnere in avolotu, murigare a forte, fàere mòvere; fàere a gana lègia / abbolotare s'abba, su sàmbene
Synonyms e antonyms
abbolojare,
aggolotare,
avalotai
| ctr.
assebiai
Sentences
tia Mintó, si vos arbolotades goi vos picat intracoro a vois puru!
2.
geo so abbolotadu
Translations
French
bouleverser
English
to upset
Spanish
alborotar
Italian
sconvòlgere,
perturbare
German
trüben,
durcheinanderbringen.
abbuligiài 1 , vrb: abbulizare,
abbulurtzare,
abbulunzare,
abbulutzare,
abbulutziare,
abbuluzare,
bolizare Definition
pònnere bulúgiu, avolotu; murigare e imbrutare, bullugiare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi, fintzes intrare a s'abba, fichire a modhe, ammesturare apare
Synonyms e antonyms
abbolojare,
abbussiare,
agiotulare 1,
intruai,
istriulare,
sciambullai,
trubulare,
trullare,
trumbugliai
/
abbaunzare,
ammisturai
Idioms
csn:
abbulizare faes e basolos = ammisturai totu, fuedhendi, ghetai totu a unu cosas chi no cuncordant apari; abbulizare a ccn. in carchi chistione = betarechelu in mesu de una chistione
2.
su logu fit pàschidu e abbulutzadu
3.
bi fint cudhos chi a sa chistione bi aiant abbulutziatu sa pulítica ◊ su pitzinnu fit a gherra chin d-una espressione abbulutziata che ruvàgliu ◊ fit chin sos pilos totu abbulutziatos ◊ su ricu no si abbulizat cun sos pòveros (P.Casu)
Etymon
srd.
Translations
French
mélanger,
bouleverser
English
to mix,
to upset
Spanish
mezclar,
revolver
Italian
mescolare,
sconvòlgere
German
mischen,
durcheinanderwerfen.
assaltanàre , vrb: assaltinare Definition
fàere assicare a giagaradura / sonnu assaltinadu = avolotadu, assolocadu
Synonyms e antonyms
acicai,
asciuconare,
asciustrare,
aterrighinare,
ispantamare,
ispramai,
issaltanare,
istrementire
Sentences
càglia, chi mi assaltanas!
Etymon
srd.
Translations
French
épouvanter,
agiter
English
to frighten,
to upset
Spanish
asustar
Italian
spaventare,
agitare
German
erschrecken.
atraudhàe , vrb Definition
su si calare coment'e istrecandhosi, po orruta o cropu
Translations
French
s'affaisser
English
to upset oneself
Spanish
desplomarse
Italian
accasciarsi
German
zusammenbrechen.
atrepillài , vrb: atropegliai,
atropegliare,
atropelliai,
atropelliare,
atropigliai,
atropillare,
atropogliare,
atrupegliare,
atrupelliai,
tripogliare Definition
betare apare, pònnere sa cosa a dónnia manera chentza critériu, cunfúndhere totu; immarrire a meda, giare o pigare múngia, matana, pistare, catzigare, pònnere agiàgaru, arreolu, learesidha a pentzamentu / atropegliai is leis = andhare contra a sa leze, fàghere pagu o nudha contu de sas lezes a menisprésiu
Synonyms e antonyms
agiolotare,
scambillai,
stragamullai,
trumbugliai,
trumentai
/
atrobodhare,
imbogiare,
intrebedhai,
trabojare,
trobodhicai,
trobullai
| ctr.
assebiai
Sentences
tui bivis atrepillendi is cosas craras! ◊ cussu gei no si at a atropelliai, no dhi at a tropedhai sa língua! ◊ tui mi atropéllias dugna arrexonamentu ◊ mi atropògliat su narre, mi cunfundhet (A.Spanu)◊ mi aciapo sa mente atropogliada ◊ sa Sardigna, cun tantu atropogliadu faghe faghe, est sempre in manos anzenas
2.
tui ti atrupéllias po medas cosas, ma isceti una cosa est necessària ◊ fuit cun sa conca atropelliada de pistighinzos ◊ l'apo muntesu chentza l'atropellare, ca si su malàidu lu malústrias est peus
3.
Bobbore e Melledha furint atrupegliaos de su disígiu de ndhe iscarragiare s'iscusórgiu ◊ oi seu totu atrupelliada po allichidí
Etymon
spn.
atropellar
Translations
French
bouleverser
English
to upset
Spanish
desarreglar,
atropellar
Italian
scompigliare,
sconvòlgere
German
durcheinander bringen.
avalotài , vrb: avolotai,
avolotare Definition
pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru
Synonyms e antonyms
abbolotai,
abborotai,
buliare 1,
sciambullai,
streulai
| ctr.
apachiare,
apasaogare,
assantai,
assebiai,
assentulae
Sentences
avolotaus che is macarronis de Pauli
Etymon
ctl.
avalotar
Translations
French
bouleverser,
brouiller
English
to upset
Spanish
alborotar
Italian
scompigliare
German
in Unordnung bringen,
durcheinander bringen.
batagugliàre , vrb Definition
betare apare, ammesturare totu, pònnere a tréulu
Synonyms e antonyms
atrepillai,
atrobodhare,
imbogiare,
trabojare,
trebedhai,
trobodhicai
Translations
French
brouiller
English
to upset,
to confuse
Spanish
confundir
Italian
confóndere,
scompigliare
German
vermischen.
bugliàre , vrb: (bu-gli-a-re)
buliare Definition
murigare o mòvere a forte, pònnere a tréulu; bogare a fora
Synonyms e antonyms
abbolojare,
abborotai,
abbuligiai 1,
istriulare,
sciumbullai
/
bulliare
Sentences
su muntone de su trigu in s'azola si bugliaiat cun triutos pro lu bentulare ◊ nois buliamos s'abba de sas funtanas cun càlamos de ruo ◊ s'abba de su riu est buliada ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potant buliare! (Cucca)◊ su bentu sighit a buliare donzi cosa ◊ s'impeleu mi búliat su sàmbene
2.
nois buliamis sas ciàciaras a rios
Translations
French
bouleverser
English
to upset
Spanish
revolver
Italian
sconvòlgere
German
erschüttern,
durcheinenderbringen.
covecàdu , pps, agt Definition
de covecare; postu a covecu, afacau / atzentu c. = zenia de sinnu / ˆ/ postu in pitzu de una vocale po nàrrere chi benit de duas vocales o síllabbas torradas a una ebbia: itl. accènto circonflèsso (in DitzLcs. postu solu in artu a unu númeru in sensu ordinale fémina)
Translations
French
retourné,
renversé
English
upset
Spanish
al revés,
boca abajo
Italian
capovòlto
German
umgestürzt.
isculimmerdàre , vrb: isculummerdare,
sculumerdai Definition
isconciare prus che àteru una sociedade (de pastores, de isposos, de àteru); isconciare betandho totu a tréulu
Synonyms e antonyms
isconciare,
isculai
Etymon
srd.
Translations
French
bouleverser,
mettre sens dessus dessous
English
to upset
Spanish
frustrar,
malograr
Italian
scombinare,
méttere sottosópra
German
durcheinanderbringen.
iscunsertàdu , pps, agt: iscusseltadu,
iscussertare,
iscussestadu Definition
de iscunsertare; nau de un'aparíciu, de machinàriu, chi no est funtzionandho bene, chi at fatu guastu: si narat fintzes de s'organísimu candho est faendho difetu, patindho calecunu male
Synonyms e antonyms
gastu 1,
iscónciu,
iscunsertu,
scuncordau
/
cdh. scunsaltatu
/
dilliriadu
| ctr.
cunseltu
Sentences
as abbertu s'irvéllia ca fit frimma e l'as iscussertada peus!
2.
a catza russa no torro piús ca giuto iscusseltada sa pistola ◊ est iscussertadu de corpus ◊ cussu tretu de s'istradone est totugantu iscussestadu, impiueradu e pienu de fossos
3.
fit iscussertau dae conca a pedes pro Mallena (S.Spiggia)
Translations
French
détraqué,
déglingué
English
rickety,
upset
Spanish
estropeado
Italian
sconquassato
German
zerbrochen.
isordulàre , vrb Definition
pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada
Synonyms e antonyms
isciasciai,
iscordulare,
iscunsertare,
scuncodrai,
suliertare,
trauai
| ctr.
adaretzai,
assantai,
remonire
2.
custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet!
Translations
French
mettre sens dessus dessous
English
to upset
Spanish
trastornar
Italian
scombussolare
German
in Aufruhr versetzen.
isperzeniàre , vrb Definition
pèrdere o segare calecuna cosa, trastu, istrégiu de una matessi genia, guastandho sa cabidhada
Synonyms e antonyms
iscumpagnare,
scambillai
Sentences
isperzeniare sas tzícheras, sos càlighes, sas tatzas, sos boes ◊ est una famíllia isperzeniada, dae candho lis est mortu su babbu
Translations
French
bouleverser
English
to upset
Spanish
descabalar
Italian
scombinare,
scompaginare
German
durcheinanderbringen.
pilisàe, pilisàre , vrb: pilissai,
pilissare,
pilisciare,
pilixai,
pilusare Definition
murigare a pilisu, murigare de mala manera, pònnere a tréulu, in avolotu, istare a su crica crica murigandho e betandho apare totu; nau de persona, pònnere pilisu, in pentzamentu, fàere pèrdere sa trancullidade / pilisàresi a unu = pigare a boghes male arrennegaos
Synonyms e antonyms
chiriolare,
istriulare,
moricare,
trogomingiai,
trumbugliai
| ctr.
assebiai
Sentences
at preparau sos pilisos pro pilisare su late cracau de fàchere a casu ◊ su mare est totu pilisau dae su bentu ◊ a iscutinare s'olia a mazadorza pilisat sas àrbures a tropu ◊ a s'istribitu sa robba si pilisat e si fachet a unu bubburustu ◊ ite nachi li pilisas a cussu minestrone: est bonu totu su chi bi est! ◊ si pilisat su re assirianu contr'a sos fizos de Gerusalè ◊ su bentu forte at pilisadu sas àrbures e ndhe lis at betadu foza e frutu ◊ sos carabbineris ant pilusadu totue a fine a fine, ponindhe totu a bórtulu
2.
fit pilisada dae su nannicadorju de su cabadhu ◊ po su chi mi abarrat de campai no ndi balit sa pena de mi pilisai meda meda! ◊ fia cuntenta fintzas chi no ses ghirau tue a mi pilisare sa conca! ◊ bi at àteras gherras chi pilisant s'esisténtzia
Etymon
srd.
Translations
French
mélanger,
bouleverser,
troubler
English
to mix,
to upset
Spanish
mezclar,
remover,
revolver
Italian
mescolare,
sconvòlgere,
turbare
German
vermengen,
durcheinanderbringen,
durcheinanderwerfen,
verwirren.
scambillài , vrb: scambixai Definition
pònnere a s’afaiu, a tréulu, fintzes iscambiare una cosa cun àtera in fadhina; pèrdere o segare parte de una cabidhada de istrègios oguales
Synonyms e antonyms
iscopiai,
iscumpagnare,
iscumpanzinare,
isgualare,
isperzeniare
/
agiolotare,
atrepillai,
stragamullai,
studugai,
trumbugliai
Idioms
csn:
scambillai su prétziu = fàghere prétzios diferentes po cosas chi si bendhent paris; scambillai una cópia (fintzas de personas, de unu fiotu)= iscrobare, pèrderesi
Sentences
abarraus totus acanta de pari: no si scambilleas! ◊ cussas chi s'intendiant fiant brebeis scambilladas ◊ cussa s'est scambillada de su grupu e s'at fatu penai unas cantu oras circhendi! ◊ ge no ant a scambillai is pipius in s’ospidali?!
2.
cun cussu chi ti est arrutu a terra mi as scambillau is càlixis bellus ◊ su Sedhoresu proponit de scambillai is prétzius fadendi tres arrialis a is crapitas e cincuanta francus a is corrias
Etymon
itl.
scombigliare
Translations
French
bouleverser,
dépareiller
English
to upset
Spanish
desordenar
Italian
scompigliare
German
durcheinenderbringen.
sciorodhàu , pps, agt Definition
de sciorodhai; chi no atuit prus, chi no est cumprendhendho prus nudha, chi portat sa mente cunfúndhia
Synonyms e antonyms
spraudiu
Translations
French
bouleversé
English
upset
Spanish
trastornado
Italian
sconvòlto
German
erschüttert,
verwirrt.
stragamullài , vrb: istragamuzare,
stragamuxai Definition
betare o pònnere apare, ammesturare chentza régula coment’efetu de movimentu, de agiàgaru; bogare o fàere fuire a unu o un’animale de mala manera, brigare, pesare (o fintzes ischidare) de botu po assíchidu
Synonyms e antonyms
agiolotare,
atrepillai,
isordulare,
studugai,
trumbugliai
/
certai,
salargiare,
zagarare
2.
mi timu chi su sciarrocu siat mannu ca at lassau imbròglius e pagamentas: est un'eredadi bèni stragamullada! ◊ is bòis funt totu stragamullaus: no dh'as inténdiu cussu sonu?
3.
po ndi dha istolli de Antoni, sa piciochedha, dh'apu bèni stragamullara! ◊ dh'apu stragamullau ca mi at segau unu pratu
Etymon
srd.
Translations
French
brouiller,
mettre en désordre
English
to upset
Spanish
desordenar
Italian
scompigliare
German
durcheinanderbringen.
stramudíri , vrb: istramudire* Definition
cambiare colore in cara po arrennegu, assíchidu, ispantu
Synonyms e antonyms
incerai,
irgrisire,
stramudiai
Translations
French
se troubler
English
to get upset
Spanish
demudarse
Italian
turbarsi
German
sich beunruhigen,
sich verwirren.
sudhíre , vrb: assudhire Definition
su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi
Synonyms e antonyms
arrepentire,
impudare,
penètere
/
consigiai,
indetare
Sentences
sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu
2.
mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere!
Translations
French
se troubler,
avoir des remords
English
to get upset,
to feel remorse
Spanish
turbarse,
tener remordimientos
Italian
turbarsi,
impensierirsi,
aver rimòrso
German
sich beunruhigen,
Gewissensbisse haben.
trumbugliài , vrb: trumbullai,
trumbuxai Definition
nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu
Synonyms e antonyms
abbuligiai 1,
abbussiare,
arrebbulliai,
intrullai,
istriulare,
sciambullai
/
agiolotare,
atrepillai,
scambillai,
stragamullai,
studugai,
trogomingiai,
trumuinare
| ctr.
assantai,
pasai
Sentences
tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis)
2.
chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori!
Translations
French
troubler,
bouleverser,
agiter
English
to make turbid,
to stir,
to upset
Spanish
enturbiar,
alborotar
Italian
intorbidare,
sconvòlgere,
agitare
German
trüben,
stören,
aufregen.