àncu 1 ànchi
ancúa , nf Definition dhu narant po anca, camba; est puru sa parte de apalas de sa còscia de un'animale macellau, sa nàdiga, e sa petza chi portat / s'ossu de s'ancua = sa cannedha de s'anca Synonyms e antonyms anca, anconi Sentences carnatzeri valenti segat petza de ancua ◊ sa bricicheta 'e fogu bogat fumu niedhu de sa part'e s'ancua… Etymon ctl. ancuda Translations French gîte à la noix English haunch channell, hip Spanish parte posterior del muslo de animal Italian scannèllo German Kugel.
ancúdu , agt Definition chi portat cambas mannas Sentences fiat una fémina ancuda ◊ si est fatu a mannu e ancudu ◊ mannos e ancudos chi fimus, no ndhe semus bénnidos bintores! Scientific Terminology zcrn Etymon srd.
ancujàdu , pps, agt Definition de ancujare; chi est fatu a un'ancuju Synonyms e antonyms acancarronau, atortiau 2. sos suerzos sunt ancujados dae su bentu.
ancujàre , vrb Definition fàere a un'ancuju, a cancarrone Synonyms e antonyms aunchinare, imbasciai, incujare, pinnicai, tròdhiri Sentences li deviat ancujare s'ischina a unu gantzu, tales chi totu lu potant ischire ite ascamile che amus! ◊ a sa betzesa, cussa fémina est ancujada che unchinu ◊ ancuja sas ancas, chi no che at logu pro sos àteros! 2. sa paghe ancujat sa suferéntzia Translations French courber English to bend Spanish curvar Italian curvare, piegare ad uncino German krümmen, biegen.
ancúju ancrúgiu
ancúngia , nf: incugna* Definition sa cosa, mescamente laore, chi si arregollet a domo de su sartu a provista (ma si narat fintzes de css. intrada o badàngiu); su tempus de arregòllere sa cosa de su sartu Synonyms e antonyms arragota / incunzada.
àncura àncara
àncus , cng Synonyms e antonyms ancoraschí, macari Sentences istat mezus cue chi no in su bàntzigu, ancus chi assupridu de tremata de issurdorija e de manta de lana.
ancúsa acúsa 1
ancútza , nf Definition min. de anca, camba pitichedha, de piciochedhu o de pegus piticu, de bobboi, camba fine, metzana Synonyms e antonyms ancheta 1, cambichedha, tzanchita Sentences zughet sas ancutzas bellas rassas, custa criadura ◊ zughet sas ancutzas filivili de cantu est romasu.
andaciàna , nf: andanciana Definition bobboitedhu chi curret lestru lestru a dónnia bandha in pitzu de s'abba firma: dhi narant fintzes spigadrixi o messadori e a logos dhi narant bandhidu soldadu, grori caninu Synonyms e antonyms culifúrriu, dantzana, giogantzinu, gioguana, guadambidha, pischeri Scientific Terminology crp, hydrometra stagnorum, velia currens, gerris lacustris, gyrinus natator Translations French hydromètre stagnant English water measurer Spanish chinche acuática, escribano del agua Italian gèrride German Wasserläufer, gemeiner Teichläufer.
andàda , nf: andhada, annada 1 Definition su andai pentzau coment'e cosa fata, fintzes sa manera de andhare, de camminare Synonyms e antonyms tucada | ctr. benia, recuia, torrada Idioms csn: fàghere s'a. de su fumu = no torrai mai prus; fàghere s'a. de su batiu (chi est andhadu in zerru e torradu in istiu) = istentaisí tropu; istare un'a. (in ccn. logu) = istentaisí meda (pentzau coment'e cosa chi no tenit torrada e intzaras tempus longu chentza de contu); durare un'a. = unu tempus longu meda Sentences e aundi est s'andada? ◊ una bella annada giuches! ◊ s'àcua no firmat s'andada in s'arriu ◊ gei dh'apu fata bella s'andada!…◊ cuss'andhada a campu ti at fatu bene 2. mi dhi donat un'àtera pariga de andadas e bennidas a fusti 3. li cherfesi ammitire cuss'andhada, pro li àere preguntadu a s'assentada si bi aiat connotu a calecunu 4. est tucadu a Castedhu e a su essu b'istat una bona andhada (Ruju) Surnames and Proverbs prb: is cuadhus si bint a sa torrada, no a s'andada Etymon srd. Translations French aller English going Spanish ida Italian andata, dipartita German Gehen, Abreise.
andadòri , agt, nm: andhadore, annadore Definition chi o chie istat sèmpere andhandho, fintzes chentza bisóngiu; chi o chie andhat ainnanti, coment'e una ghia Surnames and Proverbs prb: a culu andhadore no mancat chistione Etymon srd.
andadúra , nf: andhadura, annadura Definition su andhare, nau de sa manera Synonyms e antonyms andhanta Etymon srd. Translations French démarche English walk Spanish paso, andadura Italian andatura German Gang.
andài , vrb: andari, andhae, andhare, annàere, annare Definition mòvere, fàere tretu istesiandho de ue unu o una cosa est (a/c. sa de tres personas leat s'aus. àere cun sugetu partitivu); pràghere, fàere bene a sa salude; fintzes bènnere mancu, mancare / pps. andau, andhadu, annatu; ind. imp. 1ˆ p. pl. andhaemus; impr. bai, baie, baxi e/o baxei Synonyms e antonyms abiai, achirrare, assèndhere, bandai, bènnere, caminai, falare, fuire, imbonai, irghelare, ispitzigare, tocai 1 / mòrrere / piàghere, rechèdere | ctr. bènnere, torrae Idioms csn: dare s'andha! = donai su permissu, lassai andai; andhare a unu = andai anch'e unu, aundi est unu; andhare in chirca de… (+ vrb.) = proare, irfortzàresi, comintzare a…, pònneresi a… (andhat in chirca de abbèrrere sos ogros ma no bi la faghet; andhat in chirca de faedhare ma no resessit a nàrrere una peràula); andai, fai andai trótula trótula = andhare, fàghere andhare a mala gana; andai a biri is trigus (in suspu)= mòrrere; andhare a s'iscollóchida = istare a ziru peri su logu chentza mancu ischire a ue; andai a bólidu = lestru meda, in boleos; andai a longu = tirare a longas; andai arrólia arrólia = istare de un'ala a s'àtera, andhendhe chentza mancu ischire a ue, gai chentza cabu; andai cerrixerri = a. innàiga innàiga, iscúlia iscúlia, sachedhendhe sas nàdigas; andai a s'apràpidu = chircare cosa cun sas manos, andhare chentza bídere inue si ponent sos pes; andai de su corpus = fàghere de bisonzu, cagare; èssere totu a o de un'andhare = fatus a sa própiu manera, totugantos su matessi de cumportamentu, totu guales, totue de su matessi colore o calidade (nadu de cosa); andhare fragu, sabore = essire fragu, sabore (a sa cosa); andhare in grefa = andai a cambarada, a còndoma; andai, andhare male = cambiare in peus, fintzas istare male, de sufrire, in manera pagu addata, àere dannu, fàghere revéntida mala (o fintzas èssere difítzile, pagu a cómudu a fàghere cosa); andharesiche che màniga de broca = sentza de nàrriri nudha, lassendi s'àteru in campu e in crachi; èssere andhendhe in… (tempus contadu in annos, séculos e gai) = èssere, agatàresi, durare de… (tempus); una cosa andhat = la chircant meda, la rechedent in medas Sentences faiat andhae su fuste cun cropos furiosos a cantu essit ◊ est annatu a osservare ◊ bae e no bae, bi est andhada issa puru ◊ a domo sua bi at andhadu zente ◊ li at annadu zente meda ifatu ◊ nosi ndhe seus andhaos ◊ fut andau a bivi in àtera bidha ◊ sa dí chi si fiant cojaus fiant andaus a crésia ◊ sa fiza andhesit a su babbu e li nesit una cosa ◊ in andaris a càntidu mudu tracas de fogu inghiendu m'incantas (F.I.Congiu) 2. che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu! ◊ bido totue cantu andhat sa cussorza ◊ ti lasso andhare iscantarzada cantu mi andhat sa manu! 3. zuchet sa frebbe che cabadhu e timent chi si nche depat andhare ◊ sa cumpanza si nch'est andhada pro un'atacu de puntore ◊ su sardu si ch'est annanne e si morit s'isperdent sos Sardos ◊ si ch'est andhada s'abba, sa currente, sa línia de su cellulare ◊ mi ch'est annanne su coro de su pistighinzu ◊ zuto su coro andhendhemindhe ca no apo mancu irmurzadu 4. sa corza sica de s'ucalitu che àndhat a tàpiles ◊ so frighendhe ma su brutore no che cheret andhare ◊ custa mància no ndi andat ◊ a sa broca che li est andhada s'asa 5. a sa cane mia no che li andhat fera peruna ◊ lu zughia a su tene tene e andhadu etotu mi ch'est! ◊ si l'intrat in ungras su sórighe, a su batu nostru, no che li andhat prus, no! 6. a custa cosa li andhat fragu ◊ a custu mànigu li andhat su sale, su píbere, su rànchidu, su durche, li andhat sabore malu, unu tastu 7. assaza custu: a ti andhat? ◊ custu no mi andhat: donzi borta chi ndhe mànigo mi faghet male ◊ li andhaiat su trabàgliu che su fumu in ojos ◊ dhi andat che lardu in sali, bèni meda ◊ a sos pespereghes lis andhant sos labberintos, si bi aciapant bene 8. sunt totu a un'andhare: babbos, mamas e fizos ◊ tue no fist sempre de un'andhare ◊ su muru cheret illatadu de totunu andhare, chi no essat a fatzadas 9. lèadi sa cadrea, ca ritzu andhas male! ◊ sa cosidura fata goi andhat male, si che torrat a iscosire! ◊ inue as postu cussa cosa andhat male, ca impédumat de colare! ◊ sa crabita fit a la pesare ma est andhada male ◊◊ a passai ingunis immoi mi andat mali ca tengu pressi ◊ a leare cussu puru mi andhat male ca zuto sas manos impitzadas cun àteru ◊◊ custa festa est connota andhandhe in bàtero séculos ◊ de una dí andat, cussu contu!… Surnames and Proverbs prb: carru annanne caminu faghet ◊ chie cheret andhet, chie no cheret mandhet Translations French aller English to go Spanish ir Italian andare German gehen.
andàila , nf, nm: andali, andàlia Definition genia de sàndula, cartzamentu bàsciu de píscamos o àteras personas deasi Synonyms e antonyms sandàila* Scientific Terminology bst Translations French sandale English sandal Spanish sandalia Italian sàndalo German Sandale.
andàinu , agt Definition chi istat meda in giru, a trevessu Synonyms e antonyms arroliadori, bandhuleri, rundhanu, tzincavesu, zirellu Etymon srd.
andàli, andàlia andàila
andàna , nf Definition su costau de una nave; is cannones e s'isparu de is cannones de totu unu costau de sa nave Etymon spn. andana.