àncu 1 ànchi
ancúa , nf Definition
dhu narant po anca, camba; est puru sa parte de apalas de sa còscia de un'animale macellau, sa nàdiga, e sa petza chi portat / s'ossu de s'ancua = sa cannedha de s'anca
Synonyms e antonyms
anca,
anconi
Sentences
carnatzeri valenti segat petza de ancua ◊ sa bricicheta 'e fogu bogat fumu niedhu de sa part'e s'ancua…
Etymon
ctl.
ancuda
Translations
French
gîte à la noix
English
haunch channell,
hip
Spanish
parte posterior del muslo de animal
Italian
scannèllo
German
Kugel.
ancúdu , agt Definition chi portat cambas mannas Sentences fiat una fémina ancuda ◊ si est fatu a mannu e ancudu ◊ mannos e ancudos chi fimus, no ndhe semus bénnidos bintores! Scientific Terminology zcrn Etymon srd.
ancujàdu , pps, agt Definition de ancujare; chi est fatu a un'ancuju Synonyms e antonyms acancarronau, atortiau 2. sos suerzos sunt ancujados dae su bentu.
ancujàre , vrb Definition
fàere a un'ancuju, a cancarrone
Synonyms e antonyms
aunchinare,
imbasciai,
incujare,
pinnicai,
tròdhiri
Sentences
li deviat ancujare s'ischina a unu gantzu, tales chi totu lu potant ischire ite ascamile che amus! ◊ a sa betzesa, cussa fémina est ancujada che unchinu ◊ ancuja sas ancas, chi no che at logu pro sos àteros!
2.
sa paghe ancujat sa suferéntzia
Translations
French
courber
English
to bend
Spanish
curvar
Italian
curvare,
piegare ad uncino
German
krümmen,
biegen.
ancúju ancrúgiu
ancúngia , nf: incugna* Definition sa cosa, mescamente laore, chi si arregollet a domo de su sartu a provista (ma si narat fintzes de css. intrada o badàngiu); su tempus de arregòllere sa cosa de su sartu Synonyms e antonyms arragota / incunzada.
àncura àncara
àncus , cng Synonyms e antonyms ancoraschí, macari Sentences istat mezus cue chi no in su bàntzigu, ancus chi assupridu de tremata de issurdorija e de manta de lana.
ancúsa acúsa 1
ancútza , nf Definition min. de anca, camba pitichedha, de piciochedhu o de pegus piticu, de bobboi, camba fine, metzana Synonyms e antonyms ancheta 1, cambichedha, tzanchita Sentences zughet sas ancutzas bellas rassas, custa criadura ◊ zughet sas ancutzas filivili de cantu est romasu.
andaciàna , nf: andanciana Definition
bobboitedhu chi curret lestru lestru a dónnia bandha in pitzu de s'abba firma: dhi narant fintzes spigadrixi o messadori e a logos dhi narant bandhidu soldadu, grori caninu
Synonyms e antonyms
culifúrriu,
dantzana,
giogantzinu,
gioguana,
guadambidha,
pischeri
Scientific Terminology
crp, hydrometra stagnorum, velia currens, gerris lacustris, gyrinus natator
Translations
French
hydromètre stagnant
English
water measurer
Spanish
chinche acuática,
escribano del agua
Italian
gèrride
German
Wasserläufer,
gemeiner Teichläufer.
andàda , nf: andhada,
annada 1 Definition
su andai pentzau coment'e cosa fata, fintzes sa manera de andhare, de camminare
Synonyms e antonyms
tucada
| ctr.
benia,
recuia,
torrada
Idioms
csn:
fàghere s'a. de su fumu = no torrai mai prus; fàghere s'a. de su batiu (chi est andhadu in zerru e torradu in istiu) = istentaisí tropu; istare un'a. (in ccn. logu) = istentaisí meda (pentzau coment'e cosa chi no tenit torrada e intzaras tempus longu chentza de contu); durare un'a. = unu tempus longu meda
Sentences
e aundi est s'andada? ◊ una bella annada giuches! ◊ s'àcua no firmat s'andada in s'arriu ◊ gei dh'apu fata bella s'andada!…◊ cuss'andhada a campu ti at fatu bene
2.
mi dhi donat un'àtera pariga de andadas e bennidas a fusti
3.
li cherfesi ammitire cuss'andhada, pro li àere preguntadu a s'assentada si bi aiat connotu a calecunu
4.
est tucadu a Castedhu e a su essu b'istat una bona andhada (Ruju)
Surnames and Proverbs
prb:
is cuadhus si bint a sa torrada, no a s'andada
Etymon
srd.
Translations
French
aller
English
going
Spanish
ida
Italian
andata,
dipartita
German
Gehen,
Abreise.
andadòri , agt, nm: andhadore, annadore Definition chi o chie istat sèmpere andhandho, fintzes chentza bisóngiu; chi o chie andhat ainnanti, coment'e una ghia Surnames and Proverbs prb: a culu andhadore no mancat chistione Etymon srd.
andadúra , nf: andhadura,
annadura Definition
su andhare, nau de sa manera
Synonyms e antonyms
andhanta
Etymon
srd.
Translations
French
démarche
English
walk
Spanish
paso,
andadura
Italian
andatura
German
Gang.
andài , vrb: andari,
andhae,
andhare,
annàere,
annare Definition
mòvere, fàere tretu istesiandho de ue unu o una cosa est (a/c. sa de tres personas leat s'aus. àere cun sugetu partitivu); pràghere, fàere bene a sa salude; fintzes bènnere mancu, mancare / pps. andau, andhadu, annatu; ind. imp. 1ˆ p. pl. andhaemus; impr. bai, baie, baxi e/o baxei
Synonyms e antonyms
abiai,
achirrare,
assèndhere,
bandai,
bènnere,
caminai,
falare,
fuire,
imbonai,
irghelare,
ispitzigare,
tocai 1
/
mòrrere
/
piàghere,
rechèdere
| ctr.
bènnere,
torrae
Idioms
csn:
dare s'andha! = donai su permissu, lassai andai; andhare a unu = andai anch'e unu, aundi est unu; andhare in chirca de… (+ vrb.) = proare, irfortzàresi, comintzare a…, pònneresi a… (andhat in chirca de abbèrrere sos ogros ma no bi la faghet; andhat in chirca de faedhare ma no resessit a nàrrere una peràula); andai, fai andai trótula trótula = andhare, fàghere andhare a mala gana; andai a biri is trigus (in suspu)= mòrrere; andhare a s'iscollóchida = istare a ziru peri su logu chentza mancu ischire a ue; andai a bólidu = lestru meda, in boleos; andai a longu = tirare a longas; andai arrólia arrólia = istare de un'ala a s'àtera, andhendhe chentza mancu ischire a ue, gai chentza cabu; andai cerrixerri = a. innàiga innàiga, iscúlia iscúlia, sachedhendhe sas nàdigas; andai a s'apràpidu = chircare cosa cun sas manos, andhare chentza bídere inue si ponent sos pes; andai de su corpus = fàghere de bisonzu, cagare; èssere totu a o de un'andhare = fatus a sa própiu manera, totugantos su matessi de cumportamentu, totu guales, totue de su matessi colore o calidade (nadu de cosa); andhare fragu, sabore = essire fragu, sabore (a sa cosa); andhare in grefa = andai a cambarada, a còndoma; andai, andhare male = cambiare in peus, fintzas istare male, de sufrire, in manera pagu addata, àere dannu, fàghere revéntida mala (o fintzas èssere difítzile, pagu a cómudu a fàghere cosa); andharesiche che màniga de broca = sentza de nàrriri nudha, lassendi s'àteru in campu e in crachi; èssere andhendhe in… (tempus contadu in annos, séculos e gai) = èssere, agatàresi, durare de… (tempus); una cosa andhat = la chircant meda, la rechedent in medas
Sentences
faiat andhae su fuste cun cropos furiosos a cantu essit ◊ est annatu a osservare ◊ bae e no bae, bi est andhada issa puru ◊ a domo sua bi at andhadu zente ◊ li at annadu zente meda ifatu ◊ nosi ndhe seus andhaos ◊ fut andau a bivi in àtera bidha ◊ sa dí chi si fiant cojaus fiant andaus a crésia ◊ sa fiza andhesit a su babbu e li nesit una cosa ◊ in andaris a càntidu mudu tracas de fogu inghiendu m'incantas (F.I.Congiu)
2.
che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu! ◊ bido totue cantu andhat sa cussorza ◊ ti lasso andhare iscantarzada cantu mi andhat sa manu!
3.
zuchet sa frebbe che cabadhu e timent chi si nche depat andhare ◊ sa cumpanza si nch'est andhada pro un'atacu de puntore ◊ su sardu si ch'est annanne e si morit s'isperdent sos Sardos ◊ si ch'est andhada s'abba, sa currente, sa línia de su cellulare ◊ mi ch'est annanne su coro de su pistighinzu ◊ zuto su coro andhendhemindhe ca no apo mancu irmurzadu
4.
sa corza sica de s'ucalitu che àndhat a tàpiles ◊ so frighendhe ma su brutore no che cheret andhare ◊ custa mància no ndi andat ◊ a sa broca che li est andhada s'asa
5.
a sa cane mia no che li andhat fera peruna ◊ lu zughia a su tene tene e andhadu etotu mi ch'est! ◊ si l'intrat in ungras su sórighe, a su batu nostru, no che li andhat prus, no!
6.
a custa cosa li andhat fragu ◊ a custu mànigu li andhat su sale, su píbere, su rànchidu, su durche, li andhat sabore malu, unu tastu
7.
assaza custu: a ti andhat? ◊ custu no mi andhat: donzi borta chi ndhe mànigo mi faghet male ◊ li andhaiat su trabàgliu che su fumu in ojos ◊ dhi andat che lardu in sali, bèni meda ◊ a sos pespereghes lis andhant sos labberintos, si bi aciapant bene
8.
sunt totu a un'andhare: babbos, mamas e fizos ◊ tue no fist sempre de un'andhare ◊ su muru cheret illatadu de totunu andhare, chi no essat a fatzadas
9.
lèadi sa cadrea, ca ritzu andhas male! ◊ sa cosidura fata goi andhat male, si che torrat a iscosire! ◊ inue as postu cussa cosa andhat male, ca impédumat de colare! ◊ sa crabita fit a la pesare ma est andhada male ◊◊ a passai ingunis immoi mi andat mali ca tengu pressi ◊ a leare cussu puru mi andhat male ca zuto sas manos impitzadas cun àteru ◊◊ custa festa est connota andhandhe in bàtero séculos ◊ de una dí andat, cussu contu!…
Surnames and Proverbs
prb:
carru annanne caminu faghet ◊ chie cheret andhet, chie no cheret mandhet
Translations
French
aller
English
to go
Spanish
ir
Italian
andare
German
gehen.
andàila , nf, nm: andali,
andàlia Definition
genia de sàndula, cartzamentu bàsciu de píscamos o àteras personas deasi
Synonyms e antonyms
sandàila*
Scientific Terminology
bst
Translations
French
sandale
English
sandal
Spanish
sandalia
Italian
sàndalo
German
Sandale.
andàinu , agt Definition chi istat meda in giru, a trevessu Synonyms e antonyms arroliadori, bandhuleri, rundhanu, tzincavesu, zirellu Etymon srd.
andàli, andàlia andàila
andàna , nf Definition su costau de una nave; is cannones e s'isparu de is cannones de totu unu costau de sa nave Etymon spn. andana.