A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

calcadrípa , avb Definition a c. = a muntones, a meda, a carcaborcedhu Synonyms e antonyms cagiagàgia.

calcài , vrb: acracai, calcare, carcai, carcare, cracai, cracare 1, cascare 2 Definition ispínghere de pitzu a bàsciu, fàere pesu de pitzu, mescamente cun is peis; atripare, cúrrere aifatu a ccn. po iscúdere, mossigare e àteru, fintzes iscrocorigare, bociare in iscola Synonyms e antonyms abbarrigare, abbaticare, catigare, incalcare, ischitzare / corpare, fichire, istriulare, perseghire / iscorcorigare Idioms csn: cracai s'àxina = catigare sa ua a fàghere binu; cracai orbaci = iscarchiare; giogai a cracai = a su tene tene, a tènnere; cracare a boghes = abboghinare, itzerriai Sentences Turcus e Morus, che frumi calau, a cuadhu si ghetant, a isproni cracau! ◊ fut cun sa berrita cracada in faci ◊ custu est piriciou cracau me in domu ◊ no fait mancu a papai ambuàcia comenti festus una borta… chi dhus crachint in pràcia, dhus crachint! ◊ gei ndi portat de cambas po cracai, cussu curridori!… 2. chi benit s'esatori, cracadhi ferru! ◊ de diora meda est chi ti nci as cracau in cropus cussa fita manna de civraxu!…◊ crachissinci su didu in buca fintzas a sa gannarotza, ca gei dhi fait efetu! 3. a su gatixedhu, candu bandat a sui, sa mama dhu cracat, ca est istitendidhu ◊ tocat a cracai a perda sa craba, chi si nche istésiat ◊ lah ca ti cracat su sintzu, ca dhoi nd'at meda! ◊ dhoi apu agatau animalis in bíngia e dhus apu cracaus 4. is duus sirbonis ant cracau a si mossiai s'unu cun s'atru 5. cracat a boghes e artzat is manos a chelu: iat bintu su pannu! Etymon ltn. calcare Translations French fouler, tasser English to press Spanish pisar Italian calcare, pigiare German treten.

calcanzíle , nm: carcangili, carcanzile, cracagnile Definition sa parte de asegus, in is iscarpas, su giru a inghíriu de su cracàngiu, in pitzu de su tacone, s'ispronera Synonyms e antonyms bracangili / cdh. calcagnili Sentences s'óciu atentu connoschet s'imprenta de unu consumau carcanzile Etymon srd. Translations French le derrière d'une chaussure English heelside of the shoes Spanish talón Italian parte posterióre della scarpa German hinterer Teil des Schuhes.

calcànzu , nm: carcàngiu, carcanzu, cracàngiu, cracanzu, crancagnu, crecàngiu, crecanzu Definition su tretu de su pei a parte de asegus; sa parte de is iscarpas chi arresurtat asuta de su cracàngiu, prus grussa de su fundu / carcàngiu de sa manu = su tretu de sa pranta comente agabbat custa e comintzat su brussu; carcàngiu longu = una zenia de ràmine (erba) chi narant puru pei longu o cannajoni (Elytrigia repens) Synonyms e antonyms carrone / tacone, tacu 1 Idioms csn: setzirisí asuba de is carcàngius = apispirinàresi; su carcàngiu de is ferrus = ue intrant sos pódhighes in sas fórtighes Sentences cartzones bene fatos…: una cambera che li falaiat a sos carcanzos, s'àtera no li cuguzaiat sos cambutzos! 2. segandi un'arrogu, de pasta, su chi podis trebballai cun su cracàngiu! Surnames and Proverbs smb: Calcangiu, Carcangiu Scientific Terminology crn Etymon ltn. calcaneum Translations French talon English heel Spanish talón Italian calcagno German Ferse.

calcaràdhu cacaràdhu

calcaràre , vrb: carcarare, carcariare, cascarare, cracalai, cracaliai, cracariai Definition fàere cra! cra!, su cantare chi faent is pudhas, is crobos; fàere cascasina? Synonyms e antonyms agrogostiare, cacariare, carcagliare, cocolae, cracaciai, iscrocolliare Sentences sas pudhas sunt calcarendhe ◊ sas pudhas sunt totu bichendhe e cascarendhe a murmutinu ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare pariat pissighíndhelas su matzone ◊ ite faghides in cue, a cascarare che ranas ispetanne s'abba? 2. candho càscarat calchi pudhighina, luego issa est cun s'iscóbulu in manu a mundhare Etymon srd. Translations French caqueter, glousser English to make a din Spanish cacarear Italian schiamazzare, crocchiare German gackern.

calcàre calcài

calcariàre , vrb Definition su cobèrrere de su pudhu cun sa pudha Synonyms e antonyms insedhai Etymon srd. Translations French féconder English to fertilize (eggs) Spanish gallear Italian gallare (il fecondare del gallo) German befruchten.

calcàriu , agt, nm: carcàriu Definition nau de pedra (pedra de carchina), chi portat càlciu meda e faet a dha fàere a crachina Sentences bi at montes chi sunt rocas de preda carcària 2. monti, de calcàriu ti at fatu sa natura Scientific Terminology mnr Translations French calcaire English calcareous Spanish calcáreo Italian calcàreo German kalkhaltig.

càlche , nf, nm: carce, carche, carci, cartze, crache Definition cracada o calada de pei, cropu giau cun su pei, mescamente nau de animales chi iscudent cun is peis de asegus Synonyms e antonyms càlchida, càrcini Idioms csn: sas calches de sas laras = is corrus de sa buca; dàresi carches a culu (cosa chi no faghet!)= no ndh'àere perunu dispiaghere; sos úrtimos craches = corpos chi s'animale daet innantis de istirare sas ancas, morindhe; torrare su crache a ccn. = pagaresindhe, de un'ofesa; dare su calche de s'àinu a ccn.= torràreli male pro bene Sentences a torrare su calche a su molente si restat de siéntzia chepare ◊ irighedha sas carches chi mi at dadu, cussu poledhu, comente li so acurtziadu!…◊ azummai mi aiat mortu cun cussu carche chi mi at dadu, s'ebba! 2. a mi ndhe dao de carches a culu si ti che andhas!…◊ de cantu istao bene mi tiraio calches a sa coa… (P.Pisurzi) Etymon ltn. calce(m) Translations French ruade English kick Spanish patada, coz Italian càlcio German Fußtritt.

calchedhàre , vrb: carchedhare, crachedhare Definition tirare craches, mòvere a cropu is cambas, pistare is peis a terra coment'e protesta Synonyms e antonyms acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai, arrebedhai, calchidare, callidare, carcinai, iscumbarare, screnciai Sentences est carchedhendhe che un'ambidha ◊ como chi ti apo in manu so cuntentu, o ti altzes o ti fales o carchedhes! Etymon srd. Translations French regimber English to kick (out) Spanish recalcitrar, cocear Italian ricalcitrare German ausschlagen.

calchèra , nf: callera, carchera, crachera Definition genia de lacu inue si càtzigat o cracat su furesu po dhu fàere lentu; genia de màchina po cracare (a màgios) orrobba téssia; s'orrobba etotu?; su cracare / betare sos pes che mazos de crachera = poníndhelos in terra a corpu Synonyms e antonyms catighera / carchedha Sentences intro de sas cracheras apo tintu lanas de vàrios colores ◊ comente betat sos pes isse parent mazos de crachera!◊ candho fit intintu s'orvessi si giughiat a sa callera po l'afinicare 2. sas calcheras sunt fatas de lana 3. unu leperedhu ndhe istupat dai sa chijura e che parat in sa calchera pesuda de totu cudhos pes in andhera Scientific Terminology stz Etymon itl. gualchiera Translations French fouleuse English fulling stock Spanish batán Italian follóne German Walke.

calcheràre , vrb: cracherare Definition pònnere a modhe e trebballare a catzigadura su furesu Synonyms e antonyms iscarchedhare, iscarchiare Sentences aintro de una domighedha dhue fuit sa crachera a unu chirru inue cracherànt su fresi Etymon srd.

calchèsa , nf Definition su èssere cracu de una cosa; nau de gente, chi dhue tenent amighéntzia manna, chi funt coment'e intraos apare, chi si abbitant a cracu Synonyms e antonyms calcura / tipidura | ctr. laschia Etymon srd. Translations French densité, épaisseur English thickness Spanish densidad Italian densità, foltézza German Dichte.

càlchi , agt: carchi, crachi 1 Definition agt. indefiniu (balet po ómine e po fémina sing.) po inditare unu tanti chi no est precisu e a dónnia modu sèmpere pagu; cun is números inditat unu tanti no própiu giustu = unos… Synonyms e antonyms cabancunu, cachi 1, callinchi, calunu, cancunu, cantu 3, concu 2 Sentences carchi bellu líbberu no mi lu buscas? ◊ carchi cantu de linna a su fogu za bi l'amus ◊ carchi cosa amus a fàghere! 2. at àpidu un'arzolarzu chi ndhe aiat carchi milli imbudos, de trigu ◊ ant a èssere carchi deghina cussos chi sunt benindhe ◊ carchi chilu de peta còmpora! ◊ li at dadu calchi ses dinaris po agiunta ◊ abberindhe s'istrada, pustis de carchi paja de chidas de triballu ant àpidu nodu frimmu (N.Osu) Translations French quelque English some Spanish algún Italian qualche, circa German einige.

càlchida , nf, nm: càlchidu, càlchiu, càrchida, càrchide, càrchidu, càrciga, cràchida, cràchidu Definition cropu chi is animales giaent cun is peis de asegus Synonyms e antonyms calche, càrcini Sentences una corríncia, sendhe in pitzinnia, càrchidos si betaiat in sa coa ◊ cussu poledhu candho si sapit zente acurtzu si bortat a càrchides ◊ ti acurtzas a su molente e dhi pones sa fune, però chistionadhu, sinono ti che aporrit crachi cràchida. (M.Deiana)◊ su pastore est curtu a ischirriare su bitelledhu dae sos cràchidos de sa mama, chi no ndhe agguantat s’aggheju Surnames and Proverbs prb: a torrare su càrchidu a s'àinu dolet piús a tie Etymon srd. Translations French ruade English kick Spanish coz, patada Italian càlcio German Huftritt.

calchidadítu , agt Definition nau de un'animale, chi costumat a giare craches Synonyms e antonyms carchidadore, carchidajolu, cumeradore Etymon srd. Translations French qui a l'habitude de ruer English kicking Spanish coceador Italian che tira calci German ausschlagend.

calchidàre , vrb: carchidare, carchitare, caschidare 1, crachidare Definition giare craches, pigare a craches Synonyms e antonyms acalciare, acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai, calchedhare, calchizare, callidare, carcinai, iscumbarare, screnciai Sentences s'àinu a bortas càrchidat puru ◊ peri su poledhu càrchidat e órriat ◊ podera bene su pè de s'àinu po lu ferrare: mih chi cràchidat! 2. che cadhos si fuint repellados, alburados e postos a crachidare Etymon ltn. calcitrare Translations French ruer English to kick Spanish cocear, recalcitrar Italian scalciare, ricalcitrare German ausschlagen.

càlchidu càlchida

calchína , nf: calcina, carchina, carcina, cartzina, crachina, cracina Definition pedra carcària cota o óssidu de càlciu (CaO); sa matessi cosa ammesturada cun abba, idróssidu de càlciu, Ca(OH)2, e impastada cun arena po ischedrare muros, fàere ischedradura Synonyms e antonyms callina Idioms csn: carchina rude = comente essit dae su furru, a pedra cota, ma chentza imbartzada, itl. calce viva; c. imbartzada = itl. calce spenta; forru de carcina = furru pro còghere sa pedra; late de carchina = carchina sorta in abba meda pro illatare sos muros; scagiadori de carcina = calchinàgiu, mastru chi faghet sa carchina; carcina grassa, làngia = impastada cun pagu, cun meda rena; càssia o bartza pro imbartzare carchina = bagnolu, tumbarella Sentences cussu muru l'ant arrebbussau a carchina ◊ sa carcina ndi est arruendi a pilladas de su muru ◊ sos muros fatos a preda e carchina essint fortes Surnames and Proverbs smb: Calcina Scientific Terminology mnr Etymon ltn. calcina Translations French chaux English lime Spanish cal Italian calce German Kalk.