A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

faitzèdha faisèdha

faitziòni , nf: fatzione, fatzioni Definition su comente est fata una cosa, sa bisura, su comente si presentat o paret, nau prus che àteru de sa carena o de un’arremu, mescamente de sa cara Synonyms e antonyms bisura, fatura 1 Sentences cussu teniat una mala fatzione ◊ su circu de su butu e su lamoni de s'arroda tenint una faitzioni diferenti Etymon itl. fazione Translations French traits, profil English fatures, build Spanish facciones, rasgos Italian fattézza, profilo del viso German Züge (Pl.), Gesichtszüge (Pl.).

faitzòni , nm Definition sa malesa chi si ndhe sèberat de sa fae, in s'argiola, prugadura de sa fae Etymon srd.

faíu faghínu

faixèdha , nf: fascedha Definition fae frisca modhe Synonyms e antonyms corriciolu Sentences dhu scit ca sa faixedha dhi noxit!

faizòne , nm Definition tretighedhu orrúbiu, prus cotu, in su corgiolu de su pane, pruschetotu in su pane carasau, candho no at aghedau bene Etymon srd.

faizonósu , agt Definition si narat de su pane male o pagu aghedau, chi po cussu coendho essit totu a marchighedhos abbruxaos (faizones) e cun s’arrestu cotu male: dhue at logu chi dhi narant gutiau, coment’e chi siat istidhigau Synonyms e antonyms pintuledhu Etymon srd.

fajèdha faisèdha

falàda , nf Definition su calare, su orrúere a terra chentza fortzas, su si firmare; logu, orruga, camminu in calada, chi faet andhandho e abbasciandho; parte de bestimentu; fintzes domo a ue si andhat in logu istràngiu a istare calecuna die, pasada 1; antrecoro, morte de arrepente / min. faladedha = falada de pagu tretu, falada ma in betada pagu Synonyms e antonyms arruta / abbasciada, achirradorzu, acirrada, betada, cabada, caladògia, faladorza, pénnita / firmada | ctr. alciada, pigadorza Idioms csn: falada ’e pè = fichida, scofada, carvada, corpu donau cun su pei; faladas de s'ogru = zenia de marcu chi essit in sa pedhe de s'ogru Sentences pustis fata sa dura zorronada recuo, a passu istracu, a tarda sera, ma iscunfusu de una manera chi che mortu mi fato sa falada (G.Sini)◊ comente at bidu a isse perdindhe totu cudhu sàmbene, si est impressionadu e petzi at fatu sa falada! ◊ de s'arràbbiu chi ndhe at àpidu, si dat tres altzadas e tres faladas e crebada s'est! 2. dae montes a campu est totu in falada ◊ in sas bidhas de monte bi at carrelas in falada (o in pigada!)◊ in sas faladas si coitat de prus, andhendhe ◊ in sa falada su carru at leadu petone 3. gighiat una ciancheta chena butones, chin sas faladas de belludu subra de su cosse 4. l'inviteit a s'aviare in lestresa, si no cheriat ciafos e faladas de pè 5. ue l'as sa falada candho essis a Orgòsolo? Etymon srd.

faladórju , nm Definition genia de iscónciu a bentre de andhare de su corpus a modhe meda, a iscurrentziadura Synonyms e antonyms alloina, atílimu, cacaredha, currentza, cussu 1, iscurrensa, iscussina, iscussura 1, labina, terchinzu Scientific Terminology mld Etymon srd.

faladòrza , nf Definition logu, carrela, camminu in calada, chi faet andhandho e abbasciandho Synonyms e antonyms abbasciada, achirradorzu, acirrada, betada, cabada, caladògia, concajossa, falada | ctr. alciada, pigadorza Sentences fit timendhe de rassinare e de leare carchi istrampada in cussa faladorza chi si fit fatendhe che un’ispixu de astrau (N.Falconi)◊ sa carrela nostra est una faladorza mala Scientific Terminology slg Etymon srd. Translations French pente English slope Spanish bajada Italian discésa German Abstieg.

faladórzu , nm Definition coladórgiu istrintu fatu po calare Etymon srd.

falàdu , pps, agt Definition de falare; nau de terra, lana o àteru chi istat lascu, chi est abbatilada, tostada che incracada; nau de ccn., chi est cédiu, chentza fortzas, chi no giughet atza, o nau de erba candho est igragalada patindho sicore Synonyms e antonyms abasciau, calau / arréndhidu, tzédidu / acalamau | ctr. artziau, pigadu / tostu Sentences in cussas domos betzas, sas caberturas che sunt totu faladas 2. pagu falada est, custa terra…: mancu su tzapu a corros l'intrat! 3. si ti li mustras faladu che giuru sighit de sa cucagna a si abbusare! (G.Raga)◊ e coment'isto!… falada falada so, no mi daet coro de fàghere nudha! Translations French descendu, baissé English weakened, collapsed Spanish bajado Italian scéso German herabgekommen, hinabgegangen, ausgestiegen.

faladúra , nf Definition su falare, nau prus che àteru de una manera de fàere Synonyms e antonyms cabadura Sentences cun ferru a faladura forte los fracassesint a mannas feridas Etymon srd.

falaméntu , nm Definition su falare, nau prus che àteru de calecunu istrobbu o male / f. de boghe = candho a unu li dolet su gúturu faedhendhe e míminat sa boghe Synonyms e antonyms debbilesa Etymon srd.

falandúra , nf Definition castanza, fàula manna, cosa de no crèdere Synonyms e antonyms caldubba Translations French sornette, blague English tale Spanish trola Italian panzana, fandònia German Märchen, Lüge.

falàre , vrb Definition andhare, portare o mòvere de assusu o de artu a bàsciu, su si pònnere a cicire, orrúere po mancamentu de sa fortza de aguantare prantaos; foedhandho de un'istrégiu, pèrdere su chi dhu’est aintru ca ch’essit in calecun’istampu; nàrrere chentza bisóngiu o iscobiare a is àteros su chi s'ischit Synonyms e antonyms abasciai, abbaltare, achirrare, acirrai, andai, aprofitare, assèndhere, cabai*, rúchere / pèldere, sfàiri / acalamai / iscobiare | ctr. alciare, ampiai, pigai 1 Idioms csn: falare una cosa a chisina = abbruxaidha de unu totu; falàresi a popoine = nau de linna, infarraciaisí, nau cun feli de ccn., abarrai sétziu sentza de fai nudha; falàresi che paperi ifustu = no tènniri sa fortza de aguantai istrantaxu; falare in fortzas e in petas = menguai de pesu, slangiri; falaresiche in carchi cosa = fai o pigai totu su chi unu tenit in ganas de una cosa, aprofitai; falare un'irrocu = arresurtai própiu comenti si frastimat; falare sa sedha a un'animale = learebbindhela de dossu, o fintzas, nadu própiu de sa sedha, intràreli, de si l'intèndhere s'animale a pitigadura, a dolidura Sentences semus falados como dae montes ◊ falamus a zosso a frundhagu ◊ faladindhe dae s'iscala ca ndhe rues! ◊ ndhe li est faladu su prantu ◊ no falabat su pede a sa furmica ◊ tota die triballendhe no apo àpidu un'iscuta a mi falare ◊ sos puzones si sunt falados subra de un'àrbure ◊ s'ànghelu mi falat a mi nàrrere sa cosa, si no mi la nades bois?! ◊ fàlandhe sa padedha dae su fogu! ◊ a s'iscravamentu ndhe falant su Cristos dae sa rughe 2. s'est faladu che a s'àpara de maju suta de totu cussu pesu ◊ si est falendhe de su sonnu, de su fàmine, de su fàdigu ◊ ndh'est faladu cudhu muru totu isvaledradu de sa domo betza ◊ cun custu nie meda, cussas domos betzas che falant totugantas ◊ dae candho at passadu cussa maladia no podet ingullire: si m'est falendhe gai, ite ruina! ◊ su monte l'ant faladu a chisina ◊ tue no de ti mòere ti ses faladu a popoine ◊ sa prantaza est totu falèndhesi ca est chentza abbada 3. cust'isterzu falat che chiliru ◊ custa cuba est falendhe e no cheret posta ◊ zughet una ferida falendhe ◊ ue l'ant operadu est sempre falendhe ◊ gighet una tita abbuscicada e falendhe che fémina allatendhe ◊ cun custa sumana de abbas chi at fatu, sos rios sunt totu falendhe 4. za ti che falas, in su casu fatu! ◊ in contos de gai za si che falat, mih: est sa cosa chi prus li piaghet! ◊ za si che falat, oe, preighendhe, cun totu cussa zente!…◊ za si che falant cussos prozetistas: pro una frigada de pinna ch'essint in milliones!… 5. a custu no faghet a li nàrrere nudha ca che li falat totu: no ndh'ischit muntènnere, no, de cosa segreta! 6. sa maledissione chi li at iscutu su babbu li est falada che sedha ◊ mi so istremutida candho mi at nadu chi sos irrocos suos mi falaiant subra Surnames and Proverbs prb: candho mancu si pensat s'ira divina falat ◊ a cadhu pitigadu sa sedha li falat Translations French descendre, poser, s'écrouler, s'évanouir English to crash, to go down, to faint Spanish bajar, derrumbarse, desmayarse Italian scéndere, depórre, crollare, accasciarsi, svenire German herabkommen, hinabgehen, aussteigen, zusammenbrechen, in Ohnmacht fallen.

fàlce, fàlche , nf: falci, falle, farce, farche, farci, fartze, frache, fraci Definition ferru de messare, aina ligera segante po messare laore a una manu (a dentighedhas minudas e finedhedhas) o fintzes erba (a lama prus larga e chentza dentes): dhue at logu chi dhi narant sa alle = sa falle / is partes de una frache funt: su codhu (bona parte de sa frache), su bicu o punta, s'atza, su spigoni chi s'intrat in sa màniga a ue si pigat; fraci furistera = frullana, po messare fenu, de pigare a duas manos; corpu de farche = isfalchiada Synonyms e antonyms messadolza Sentences si benis a messare, po frache gei ndh'aus a agatare!◊ candu su soli fut artu, sa fraci in is manus de is messadoris si fiat prus grai ◊ s’intendhiat sa fríghida de sas farches messendhe ◊ s'ómini si ponit in manu sa fraci, poita est lómpiu su tempus de sa messi Surnames and Proverbs smb: Falche, Farchi, Farci, Fracci Scientific Terminology ans Etymon ltn. falce(m) Translations French faucille English sickle Spanish hoz, guadaña Italian falce da miètere German Sichel.

fàlche 1, fàlchi , nm Definition genia de pigione mannu chi papat petza Synonyms e antonyms alarcu Sentences su falche rundhat, a gridos, in su chelu ◊ su falche finas dai cussa altària bidet una zanchita de fromígula Surnames and Proverbs smb: Falchi, Falqui Scientific Terminology pzn Translations French faucon English hawk Spanish halcón Italian falco German Falke.

fàlchinu , agt: fàrchinu, fràchinu, fràschinu Definition coment'e fatu a frache, atrotigau / a fàlchinu = a trotu Synonyms e antonyms corcobau, doltu Etymon srd. Translations French voûté, tordu English twisted, curved Spanish curvo Italian curvo, stòrto German gebogen, krumm.