règla , nf: arrégula,
régula Definition
idea o fintzes una genia de lei chi serbit coment'e ghia de su cumportamentu, de su fàere sa cosa; orrugu de cosa (es. linna, plàstica) po fàere línias deretas; a logos, su pl., tocu de campana candho morit calecunu, ispiru, bona morte
Synonyms e antonyms
critériu
/
bara,
isprammeta
Idioms
csn:
r. de paperi = follu a rigas pro iscríere bene in paris; zúghere a r. una cosa (pane, dinari, abba, e gai) = pònniri isceti su tanti giustu, su chi bastat, sentza ndi perdimentai nudha; zúghere r. in sas cosas = fai is cosas cun critériu, arrexonendinci apitzus
Sentences
fortuna e sorte sunt chentza régula: bi cheret nudha a s'iscollare, unu! ◊ sa paradura fit una cosa connota e mancu su ricu si franghiat a cussa régula ◊ tocat a zúghere régula faedhendhe e faghindhe! ◊ sas tzias lu cheriant vene ma non b'isciant a li dare régula peruna ◊ est istudiendi is reglas de Newton
2.
sa maista iscudiat de régula a manus de sa part'e s'atza
4.
sas campanas tocheint sas régulas: bi aiat mortu una criadura naschidolza
Surnames and Proverbs
prb:
sa régula faghet sa domo e chie no at régula no podet avantzare
Etymon
itl.
Translations
French
règle,
modèle,
parcimonie
English
rule,
law,
moderation,
model,
parsimony
Spanish
regla,
parsimonia
Italian
règola,
nòrma,
modèllo,
parsimònia
German
Regel,
Lineal,
Mäßigung.
règla 1 , nf Definition
po s'organísimu de sa fémina, tempus a fúrriu de trinta dies (ma diferente de una a s'àtera) chi passat tra duas ovulatziones: si narat mescamente in su sensu de is pérdias (purgatzioni) de sàmbene chi sa fémina tenet candho s'óvulu no ingendrat e sa carre noa (abba de mamas) chi si fut aprontada po dh'arrecire ndhe andhat in sàmbene, s'iscònciat
Synonyms e antonyms
mese,
régulas 1
Etymon
ctl.
regla
Translations
French
menstruation
English
periods
Spanish
regla
Italian
mestruazióne
German
Menstruation.
regnài , vrb: arregnai,
regnare,
reinai,
rennare,
rinnare Definition
su guvernare de unu rei, ma fintzes su èssere subercu de unu fàere o de una cunditzione; a logos, fintzes campare, abbarrare bios
2.
si rinnat s'afusu no si carrant contones!
3.
sos fizos fint naschendhe e morzendhe, naschendhe e morzendhe, tantu chi, de noe, solu tres mi ndhe aiat regnadu (M.A.Seu).
Translations
French
régner
English
to reign
Spanish
reinar
Italian
regnare
German
herrschen.
regnànte , agt, nm Definition chi o chie est regnandho.
regnàre regnài
régnu , nm: arregnu,
rénniu,
rennu Definition
su logu e sa gente asuta de su cumandhu de unu rei e fintzes su regnare, su cumandhare chi faet unu rei; in totu s'època medievale, candho sa Sardigna fut a contu suo, su regnu fut s'istadu o Logu, donniunu de is bàtoro istados indipendhentes inter pare puru, chi formaiant totu sa Sardigna, nau deasi fintzes si s'autoridade prus arta no fut própriu unu rei, ca dhu naiant zuighe chi, is primos séculos, fut fatu a votos; fintzes logu o chistione ue dóminat calecuna cosa o ccn. / su r. de Deus = chie est in su bonu, chie faet cunforma a sa volontade de Deus, sa vitória de su bene e de s'amore, de sa volontade de Deus
2.
Babbu nostru chi ses in su chelu, benzat su rennu tou! ◊ su regnu sou no at a tènnere mai fine
3.
custu logu est su rénniu de s'íxili e de s'arroli
Etymon
ltn.
regnum
Translations
French
royaume
English
reign,
kingdom
Spanish
reino
Italian
régno
German
Königreich,
Reich.
regódu , nm: arragodu*, regordu Definition su ammentare; sa cosa passada chi si arregodat, chi abbarrat in sa mente / a r. miu = a cantu mi ammento deo Synonyms e antonyms ammentu | ctr. ilméntigu, scarescimentu Sentences su regodu de te che tenzo in coro 2. a regordu miu cussu si fiat comperau una domu in bidha.
regòghere recòghere
regoglidòre , agt, nm: arregollidori*, regollidore, regollidori Definition chi o chie arregollet, fintzes istúgiu o àteru deasi chi serbit po chistire cosas mescamente de sa matessi genia Synonyms e antonyms collidore.
regògliere recògliere
regoglíre , vrb: arregoglire* Synonyms e antonyms acasagiai, acoglire, recògliere, recòrdere Sentences sigomente fit caritatèvole regogliat pòveros.
regoldàscia , nf Definition cosa chi si arregodat, su arregodare a ccn. o ccn. cosa Synonyms e antonyms ammentu.
regolíssia, regolítzia : regalíssia
regòllere recògliere
regollidòre, regollidòri regoglidòre
regolliméntu , nm Definition su arregòllere, cosa chistia puru / r. de matéria = martza chi si bi faghet in segadas, malandras e gai, martzidura Synonyms e antonyms regolta Etymon srd.
regòlliri recògliere
regollítzia regalíssia
regòlta , nf: arragota*, regorta Definition su arregòllere sa cosa; sa cosa chistia, mescamente su laore; su tempus de s'iscúngia Synonyms e antonyms regollimentu / acogliera, cabigiulada, collia, collinzu / ancúngia, incunzada / incunza Sentences apenas fata sa regolta de sas sisinas torraiat a domo sua ◊ s'abe faghet sa regolta de sa dulcura ◊ chie faedhat de s'annada mala, chie de sa regorta ◊ ant pubblicadu una regolta de poesias ◊ mi pagas a sa regorta!
regoltólzu , nm: regortorzu Definition su regòllere, recuire o furriare a domo; logu inue si chistit e su istare arretiraos, regortos; nau de ccn., male acudidu, nau a disprétziu de unu aproviau, istràngiu, ma giau a su malu fàere, chi no est aggradéssiu in su logu Synonyms e antonyms aproviau, malacudidu, maltanu 3. sennore ti paret, cussu…: unu regortorzu est! Etymon srd.